Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με εξαίρεση τον Ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπαν, υιοθέτησαν κοινή δήλωση ότι ο ουκρανικός λαός πρέπει να έχει την ελευθερία να αποφασίσει για το μέλλον του, ενόψει της συνόδου κορυφής του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα την Παρασκευή.
Στη δήλωση, που εγκρίθηκε αργά το βράδυ της Δευτέρας και δημοσιεύθηκε την Τρίτη, οι ηγέτες τόνισαν ότι «ουσιαστικές διαπραγματεύσεις μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο στο πλαίσιο κατάπαυσης του πυρός ή μείωσης των εχθροπραξιών» και ότι «μια διπλωματική λύση πρέπει να προστατεύει τα ζωτικά συμφέροντα ασφαλείας της Ουκρανίας και της Ευρώπης».
Η πρωτοβουλία αποσκοπεί στην άσκηση επιρροής σε μια συνάντηση από την οποία οι Ευρωπαίοι έχουν αποκλειστεί και στην οποία δεν είναι βέβαιο αν θα συμμετάσχει η ίδια η Ουκρανία.
Ο Τραμπ επιβεβαίωσε τη Δευτέρα ότι θα συζητήσει με τον Πούτιν την ιδέα «ανταλλαγής εδαφών».
Η ανησυχία σε Κίεβο και ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι ότι ο Πούτιν, ο οποίος έχει εξαπολύσει τον μεγαλύτερο χερσαίο πόλεμο στην Ευρώπη από το 1945, μπορεί να αποσπάσει ευνοϊκές παραχωρήσεις και να καθορίσει τους όρους μιας ειρηνευτικής συμφωνίας χωρίς τη συμμετοχή τους.
Οι ηγέτες αναγνώρισαν «τις προσπάθειες του προέδρου Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου επιθετικότητας της Ρωσίας» αλλά υπογράμμισαν ότι «ο δρόμος για την ειρήνη στην Ουκρανία δεν μπορεί να αποφασιστεί χωρίς την Ουκρανία».
Μια «δίκαιη και διαρκής ειρήνη», σημείωσαν, «πρέπει να σέβεται το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων της ανεξαρτησίας, της κυριαρχίας, της εδαφικής ακεραιότητας και της αρχής ότι τα διεθνή σύνορα δεν αλλάζουν διά της βίας».
Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει απορρίψει την ιδέα ότι η χώρα του πρέπει να παραχωρήσει εδάφη για να εξασφαλίσει κατάπαυση πυρός. Η Ρωσία διατηρεί ασταθή έλεγχο σε τέσσερις ουκρανικές περιφέρειες, δύο στην ανατολή και δύο στον νότο.
Ο Τραμπ, αν και τόνισε ότι δεν αναμένει μεγάλη πρόοδο στην Αλάσκα, είπε πως περιμένει «εποικοδομητικές συνομιλίες» με τον Πούτιν.
«Αυτό είναι σε κάποιο βαθμό μια διερευνητική συνάντηση», δήλωσε, προσθέτοντας ότι, αν κρίνει τη συμφωνία δίκαιη, θα την παρουσιάσει στους Ευρωπαίους και στο ΝΑΤΟ, καθώς και στον Ζελένσκι. «Ίσως πω: καλή τύχη, συνεχίστε να πολεμάτε. Ή ίσως πω: μπορούμε να κάνουμε μια συμφωνία».
Ο Αμερικανός πρόεδρος επέκρινε τον Ζελένσκι, σημειώνοντας ότι βρίσκεται στην εξουσία σε όλη τη διάρκεια του πολέμου και «δεν έγινε τίποτα» στο διάστημα αυτό.
Την Τετάρτη, οι Ευρωπαίοι θα επιχειρήσουν εκ νέου να τον πείσουν να στηρίξει την Ουκρανία, σε διαδικτυακές συναντήσεις που συγκαλεί ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς. Ο Τραμπ δεν έχει επιβεβαιώσει τη συμμετοχή του, αλλά είπε ότι θέλει «να ακούσει τις ιδέες όλων» πριν από τη συνάντηση με τον Πούτιν.
