Κατά τη διάρκεια των σχεδόν 23 ετών που βρίσκεται στην εξουσία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επεκτείνει και ενισχύσει αποφασιστικά τον κλοιό του ελέγχου που ασκεί σε ουκ ολίγους τομείς του δημόσιου βίου στην Τουρκία, από την πολιτική και την οικονομία έως τη θρησκεία, πλην όμως με μια αξιοσημείωτη εξαίρεση όπως είναι εν προκειμένω εκείνη του πολιτιστικού βίου, γράφει η δημοσιογράφος Αμπεριν Ζαμάν σε ανάλυσή της στον ιστοχώρο Al-Monitor.
«Δεν έχουμε εγκαθιδρύσει πολιτιστική κυριαρχία», διαμαρτύρεται από την πλευρά του ο Ερντογάν, απευθυνόμενος σε μέλη του κυβερνώντος τουρκικού ισλαμοσυντηρητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ).
Το θέμα του «πολιτιστικού πολέμου» επανήλθε στο τουρκικό προσκήνιο πρόσφατα, όταν είδε το φως της δημοσιότητας ένα βίντεο, το οποίο έγινε μάλιστα viral στα social media, με μια γυναίκα με ισλαμική μαντίλα η οποία χορεύει με έναν ημίγυμνο άνδρα σε κλαμπ στη Σμύρνη. Το εν λόγω ζευγάρι των χορευτών, που έγιναν γνωστοί μόνο με τα αρχικά των ονομάτων τους, εν τω μεταξύ ταυτοποιήθηκε και συνελήφθη με την κατηγορία της άσεμνης συμπεριφοράς και της προσβολής των θρησκευτικών αξιών.
Παράλληλα, ωστόσο, όπως σημειώνει στο σχετικό άρθρο της η Αμπεριν Ζαμάν, αυτές οι συλλήψεις έγιναν σε μια περίοδο κατά την οποία οι τουρκικές αρχές βάζουν στο στόχαστρο διώξεων ολοένα περισσότερους καλλιτέχνες, μουσικούς, ηθοποιούς, σκηνοθέτες κ.ά.
Την περασμένη εβδομάδα, οι Αρχές διέταξαν την κράτηση ενός Τούρκου παρουσιαστή και ενός ράπερ για ένα αστείο που αναφερόταν σε μία από τις διδασκαλίες που αποδίδονται στον προφήτη Μωάμεθ: «Το κρασί είναι η μητέρα όλων των κακών». Ο κωμικός και YouTuber Μπόατς Σοϊντεμίρ τελεί υπό έρευνα για το συγκεκριμένο αστείο, ενώ ο καλεσμένος του, Ενές Ακγκιουντούζ, βρέθηκε στο στόχαστρο των Αρχών επειδή γέλασε με αυτό.
Τον περασμένο Ιούλιο, ένα από τα παλαιότερα σατιρικά περιοδικά της Τουρκίας, το LeMan, σταμάτησε να εκδίδεται μετά τη σύλληψη τεσσάρων υπαλλήλων του για ένα σκίτσο που θεωρήθηκε ότι προσέβαλε το Ισλάμ, ενώ ακόμη εκκρεμεί ένταλμα σύλληψης κατά του αρχισυντάκτη του, Τουντζάι Ακγκιούν, ο οποίος ζει πια μόνιμα στη Γαλλία μαζί με τη σύζυγό του και σκιτσογράφο Ραμιζέ Ερέρ.
Παράλληλα, τα «πυρά» των Αρχών προσελκύει και ο δημοφιλής τραγουδιστής Μαμπέλ Ματίζ (Mabel Matiz), ο οποίος λέγεται πως είναι ομοφυλόφιλος. Εισαγγελείς της Κωνσταντινούπολης ξεκίνησαν ποινική έρευνα αυτόν τον μήνα περί άσεμνου περιεχομένου εναντίον τού εν λόγω τραγουδιστή για τους στίχους της τελευταίας του επιτυχίας, «Perperisan». Στο συγκεκριμένο τραγούδι, ο Matiz θρηνεί που είναι άγαμος και παροτρύνει ένα αγόρι να «ξαπλώσει δίπλα μου». Το τουρκικό υπουργείο Οικογένειας και Κοινωνικών Υπηρεσιών ζήτησε δικαστική εντολή για να εμποδίσει την πρόσβαση στο τραγούδι, με το σκεπτικό ότι αυτό μπορεί ενδεχομένως να βλάψει τη δημόσια τάξη, τη γενική υγεία, τις οικογενειακές αξίες και την ψυχική υγεία των παιδιών.
Ο Matiz απάντησε με ανάρτησή του στην πλατφόρμα του δικτύου X, υποστηρίζοντας ότι θα ήθελε να πιστεύει ότι «η δημόσια τάξη και η δημόσια υγεία (σ.σ.: στην Τουρκία) δεν είναι τόσο εύθραυστες ώστε να υπονομεύονται από ένα τραγούδι».
Herkese selamlar,
— Mabel Matiz (@mabelmatiz) September 18, 2025
Sofrada bereket, sokakta selamet, insanda dürüstlük ve daha niceleri gibi dertlerimiz varken,
başka bir derdimiz yokmuş gibi günlerdir yazdığım şarkı sözleri sosyal medyada konuşuluyor. Kasıtlı, son derece art niyetli ve aklıselim biri tarafından algılanması…
Η Αμπεριν Ζαμάν υποστηρίζει ότι αυτή ήταν η πρώτη φορά που οι τουρκικές αρχές απαίτησαν την αφαίρεση ενός συγκεκριμένου τραγουδιού από ψηφιακή πλατφόρμα. Ωστόσο, στην Τουρκία υπάρχει ήδη μια άγραφη απαγόρευση εμφάνισης ομοφυλόφιλων χαρακτήρων σε ταινίες και τηλεοπτικές σειρές. Τον περασμένο Νοέμβριο, οι διοργανωτές ακύρωσαν ένα φεστιβάλ κινηματογράφου στην Κωνσταντινούπολη επειδή η ταινία «Queer», με πρωταγωνιστή τον Ντάνιελ Κρεγκ, απαγορεύθηκε με το σκεπτικό ότι περιείχε προκλητικό περιεχόμενο που θα διατάρασσε την κοινή ειρήνη.
Το γυναικείο μουσικό συγκρότημα Manifest τελεί επίσης υπό έρευνα για «άσεμνες και ανήθικες πράξεις» και «επιδειξιμανία», κατά τη διάρκεια συναυλίας του που έλαβε χώρα στις 6 Σεπτεμβρίου στην Κωνσταντινούπολη.
Σύμφωνα με τον Οκτάι Σαράλ, κορυφαίο σύμβουλο του Ερντογάν, τα κορίτσια αυτά συμπεριφέρθηκαν στη σκηνή ως «ανήθικα, αναίσχυντα και δαιμονικά πλάσματα». Σύμφωνα με το περιοδικό Rolling Stone, ωστόσο, από την άλλη πλευρά, οι χορογραφίες τους στην επίμαχη συναυλία στην Κωνσταντινούπολη ήταν άψογες.
Kamuoyuna, sevgilerimizle pic.twitter.com/IWmsnjVPda
— manifest (@m6nifestgirls) September 9, 2025
Ωστόσο, αυτή η άνωθεν πίεση επί του πρακτέου μάλλον απέδωσε, αφού το συγκρότημα των Manifest αφενός εξέδωσε δήλωση απολογίας ζητώντας «συγγνώμη» και αφετέρου ακύρωσε το υπόλοιπο της περιοδείας του στην Τουρκία, για την οποία όμως τα εισιτήρια είχαν εξαντληθεί πριν από εβδομάδες.
Κατά μία άποψη πάντως, την οποία συμμερίζεται μερίδα αναλυτών, αυτές οι επιθέσεις κατά των καλλιτεχνών εντείνονται από την πλευρά της τουρκικής ηγεσίας, εν μέρει με στόχο να αποσπάσουν την προσοχή από αυτό που πολλοί συντηρητικοί ψηφοφόροι της τουρκικής κυβέρνησης επικρίνουν ως χαλαρή αντίδραση απέναντι στις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, καθώς και από τη γενικευμένη οργή για τον αυξανόμενο πληθωρισμό.
Με πληροφορίες από Al-Monitor
