Του Νίκου Στέλγια
Από τα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με τον εφιάλτη των μεγάλων δασικών πυρκαγιών, που πλήττουν τα νοτιοδυτικά παράλια της χώρας. Οι πυρκαγιές που ξεκίνησαν σε δεκάδες, διάσπαρτες εστίες επεκτάθηκαν με την βοήθεια των ανέμων, μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα, σε μια μεγάλη περιοχή που απλώνεται από τα περίχωρα των Αδάνων μέχρι και την Σμύρνη. Οι φλόγες και οι καπνοί αφήνουν πίσω τους τεράστια περιβαλλοντολογική καταστροφή. Ακόμη, στο πέρασμά τους μέσα από σημαντικά τουριστικά θέρετρα της Τουρκίας, αφήνουν ολοσχερώς καμένες και κατεστραμμένες κατοικίες, φάρμες, παραγωγικές και τουριστικές μονάδες.
Η τεράστια καταστροφή στα νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας έρχεται σε μια ιδιαίτερα δύσκολη πολιτική συγκυρία για την κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν. Το τελευταίο διάστημα, τα ποσοστά της κυβερνητικής συμμαχίας παρουσιάζουν τάση συρρίκνωσης. Η συνεχιζόμενη πανδημία και η οικονομική κρίση πλήττουν τα ποσοστά των κομμάτων που υποστηρίζουν την κυβέρνηση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ). Στη λίστα των μεγάλων προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση Ερντογάν έρχονται να προστεθούν και οι επιπτώσεις των μεγάλων πυρκαγιών στα νότια παράλια της χώρας. Σε αυτό το πεδίο, η τουρκική αντιπολίτευση χρεώνει σημαντικά λάθη στον Ερντογάν και στους συνεργάτες του.
Η τουρκική κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη και με έναν άλλο «εφιάλτη», αυτόν της εμφύλιας, εθνοτικής σύγκρουσης. Οι εθνικιστές σύμμαχοι του Ερντογάν κατηγορούν το κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα, με το πρόσχημα ότι ευθύνεται για τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές. Αυτή η κατηγορία έρχεται σε μια περίοδο που στο Ικόνιο, το απόγευμα της Παρασκευής, μέλη μιας κουρδικής οικογένειας εκτελέστηκαν από ομάδα Τούρκων εθνικιστών που επιτέθηκε στην οικία τους.
Ανέλεγκτα πύρινα μέτωπα
Προς τα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας από τα νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας ξεκίνησαν να φτάνουν στα τουρκικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης ανησυχητικές ειδήσεις και πληροφορίες σχετικά με μεγάλες δασικές πυρκαγιές σε διάφορα, διάσπαρτα σημεία της χώρας. Οι πρώτες πληροφορίες έκαναν λόγο για μεγάλες εστίες πυρκαγιάς στην Αττάλεια και στα Άδανα. Την Παρασκευή και το Σάββατο οι εστίες των πυρκαγιών πολλαπλασιάστηκαν και κάλυψαν σχεδόν όλα τα νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας, από τα Άδανα μέχρι και τα περίχωρα της Σμύρνης. Με την εξάπλωση των φλογών και των καπνών, οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές άρχισαν να πλήττουν οικιστικές και παραγωγικές μονάδες. Επίσης, προκάλεσαν τεράστια, ανυπολόγιστη μέχρι στιγμής, ζημιά στο μέχρι πρόσφατα καταπράσινα παράλια της νοτιοδυτικής Τουρκίας. Στο ξεκίνημα της νέας εβδομάδας, το πρωτόγνωρο μεγάλο μέτωπο των πυρκαγιών είχε αφήσει πίσω του τουλάχιστον 8 νεκρούς, δεκάδες τραυματίες και μεγάλο αριθμό νεκρών και τραυματισμένων ζώων. Την Δευτέρα, εκτός από τα νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας, πυρκαγιές εκδηλώθηκαν και σε άλλες πόλεις της Τουρκίας, όπως την Σμύρνη και το Ντέρσιμ.
Η αντίδραση της κεντρικής κυβέρνησης της Τουρκίας στις μεγάλες πυρκαγιές ήρθε με σημαντική καθυστέρηση. Σύμφωνα με τις μονάδες τοπικής αυτοδιοίκησης της νοτιοδυτικής Τουρκίας και τον τουρκικό αντιπολιτευόμενο τύπο, αρχικά, στις διάσπαρτες εστίες πυρκαγιών, επενέβησαν τα τοπικά και όχι τα κεντρικά όργανα του τουρκικού κρατικού μηχανισμού. Η παρέμβαση δε, των εναέριων μέσων ήρθε με καθυστέρηση. Και όταν ξεκίνησαν τα τουρκικά αεροπλάνα και ελικόπτερα να δίνουν μάχη με τις φλόγες ο αριθμός τους δεν ήταν αρκετός. Έτσι, η Άγκυρα υποχρεώθηκε να ζητήσει την βοήθεια ξένων κυβερνήσεων. Η Ρωσία υπήρξε η πρώτη χώρα που ανταποκρίθηκε θετικά στο αίτημα της Άγκυρας. Την Ρωσία ακολούθησαν και άλλες χώρες όπως το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, η Ισπανία και η Κροατία που έστειλαν στην Τουρκία εναέρια μέσα και χερσαία κλιμάκια για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών.
Η συνολική αντιμετώπιση της τεράστιας περιβαλλοντολογικής καταστροφής από την κυβέρνηση Ερντογάν προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση μεγάλων μερίδων της τουρκικής κοινής γνώμης. Επίσης, είχε ως αποτέλεσμα την νέα πολιτική αντεπίθεση της αντιπολίτευσης στον Πρόεδρο Ερντογάν και στους συνεργάτες του. Στην νοτιοδυτική Τουρκία, όπου στις πρόσφατες δημοτικές εκλογές τα κόμματα της αντιπολίτευσης σημείωσαν μεγάλη εκλογική επιτυχία, η κοινή γνώμη και η αντιπολίτευση θεωρούν την κυβέρνηση Ερντογάν υπεύθυνη για την ανέλεγκτη πορεία της μεγάλης πυρκαγιάς. Στελέχη της αντιπολίτευσης κατηγορούν την κυβέρνηση Ερντογάν για υποβάθμιση των περιβαλλοντολογικών ζητημάτων της Τουρκίας για χάρη του εύκολου χρήματος που έρχεται από τον τομέα των οικοδομών και την τουριστική βιομηχανία. Ακόμη, οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης ισχυρίζονται ότι η κυβέρνηση Ερντογάν ήταν απροετοίμαστη για το ενδεχόμενο μιας μεγάλης περιβαλλοντολογικής καταστροφής.
Για να υποστηρίξουν την παραπάνω θέση, τα στελέχη των τουρκικών αντιπολιτευόμενων κομμάτων αναφέρονται στην ανεπάρκεια του στόλου πυροσβεστικών αεροπλάνων που διαθέτει σήμερα η Τουρκία. Από την οπτική γωνία της τουρκικής αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση Ερντογάν δεν συντηρεί τον άλλοτε ισχυρό στόλο εναέριων πυροσβεστικών μέσων της Τουρκίας. Και αυτό διότι η τουρκική κυβέρνηση επιλέγει να προμηθευτεί υπηρεσίες και εναέρια μέσα από το εξωτερικό και ιδιώτες επιχειρηματίες, με όρους και συνθήκες που εξυπηρετούν τα ξένα και ιδιωτικά συμφέροντα. Η τουρκική αντιπολίτευση κατηγορεί ακόμη, την κυβέρνηση Ερντογάν με το πρόσχημα ότι δεν δίνει το πράσινο φως για την ενεργό εμπλοκή του τουρκικού στρατού στην προσπάθεια κατάσβεσης των νέων πυρκαγιών. Σύμφωνα με τους εκπρόσωπους της τουρκικής αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση Ερντογάν, πέντε χρόνια μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα, εξακολουθεί να προβληματίζεται για τις επιπτώσεις της ανάπτυξης των στρατευμάτων στο εσωτερικό της Τουρκίας. Τέλος, τα τελευταία, ελεύθερα προπύργια του αντιπολιτευόμενου τύπου της Τουρκίας εκπέμπουν το μήνυμα ότι το ενδιαφέρον του Προέδρου της Τουρκίας προσελκύουν περισσότερο τα νέα προεδρικά παλάτια και ο νέος στόλος προεδρικών αεροσκαφών παρά οι πραγματικές ανάγκες της χώρας, όπως λ.χ. η απόκτηση πυροσβεστικών αεροσκαφών.
Φόβοι για εθνοτική σύγκρουση
Τα κενά ως προς την αντιμετώπιση των μεγάλων φυσικών καταστροφών και πυρκαγιών δεν αποτελούν τον μοναδικό πονοκέφαλο του Προέδρου της Τουρκίας. Τις επιπτώσεις των πρόσφατων πλημμυρών στον Πόντο σήμερα ακολουθούν τα τεράστια προβλήματα που δημιουργούν οι πυρκαγιές στα παράλια της Μεσογείου και του Αιγαίου. Την ίδια στιγμή, οι τελευταίες καταστροφές και εξελίξεις πυροδοτούν νέες επιπλοκές και στο διαιωνιζόμενο Κουρδικό Πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Τουρκία τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες. Κύκλοι της τουρκικής κυβέρνησης ισχυρίζονται ότι για τις μεγάλες πυρκαγιές στα παράλια της Μεσογείου και του Αιγαίου ευθύνεται το κουρδικό αυτονομιστικό κίνημα. Εθνικιστικές ομάδες που παρασύρονται πίσω από αυτόν τον ισχυρισμό, τα τελευταία εικοσιτετράωρα εξαπολύουν επιθέσεις κατά των Κούρδων κατοίκων των πόλεων της δυτικής Τουρκίας.
Την Παρασκευή η φήμη ότι πίσω από τις μεγάλες πυρκαγιές κρύβεται το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΡΚΚ), το οποίο είναι παράνομο στην Τουρκία και σε αρκετές άλλες χώρες, είχε ως αποτέλεσμα την εν ψυχρώ εκτέλεση στο Ικόνιο 7 μελών μιας κουρδικής οικογένειας. Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες, ένοπλοι Τούρκοι εθνικιστές εισέβαλαν στην οικία μιας κουρδικής οικογένειας, η οποία το τελευταίο διάστημα αντιμετώπιζε προβλήματα στις σχέσεις της με τους Τούρκους γείτονες. Οι δολοφόνοι εκτέλεσαν εν ψυχρώ επτά μέλη της οικογένειας και στην συνέχεια τράπηκαν σε φυγή. Τα άτομα που έχασαν την ζωή τους είχαν δεχθεί πρόσφατα επίθεση από κάτοικους του Ικονίου.
Αντιμέτωπη με μια άκρως ανησυχητική εξέλιξη σε μια μεγάλη πόλη της δυτικής Τουρκίας, εν μέσω μεγάλης περιβαλλοντολογικής καταστροφής, η κυβέρνηση Ερντογάν αρχικά επιχείρησε να υποβαθμίσει τη σημασία των μαζικών εκτελέσεων Κούρδων πολιτών. Η τουρκική κυβέρνηση επιχείρησε να διαχειριστεί επικοινωνιακά το όλο ζήτημα στέλνοντας στην τουρκική κοινωνία το μήνυμα ότι η εκτέλεση επτά πολιτών στο Ικόνιο δεν σχετίζεται με τις συνεχιζόμενες πυρκαγιές και το Κουρδικό Ζήτημα. Ωστόσο, ο ισχυρισμός αυτός δεν έπεισε την τουρκική αντιπολίτευση και φυσικά το κουρδικό κίνημα. Κούρδοι νομοθέτες, σε πρώτες σχετικές τοποθετήσεις τους, κατηγορούν την κυβέρνηση Ερντογάν με το πρόσχημα ότι επιχειρεί να κρύψει τις μεγάλες αδυναμίες και τα λάθη στο μέτωπο των πυρκαγιών πίσω από την εθνικιστική ρητορική, η οποία ευθύνεται για την δολοφονία κουρδικής καταγωγής Τούρκων πολιτών. Ακόμη, αντιπολιτευόμενοι πολιτικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο νέου κύκλου εθνοτικής υφής ταραχών και συγκρούσεων, σε περίπτωση φυσικά που δεν ελεγχθεί και περιοριστεί εγκαίρως η επικίνδυνη εθνικιστική ρητορική των υποστηρικτών της κυβέρνησης του ΑΚΡ.
Σχεδιάζει ανασχηματισμό
Πώς αντιμετωπίζουν ο Πρόεδρος της Τουρκίας και οι συνεργάτες του την προαναφερόμενη εκρηκτική εικόνα που παρουσιάζει η Τουρκία στα μέσα του 2021, εν μέσω μεγάλων πυρκαγιών, συνεχιζόμενης πανδημίας και οικονομικής κρίσης; Για τους πολιτικούς αναλυτές και επικριτές της κυβέρνησης Ερντογάν η απάντηση του συγκεκριμένου ερωτήματος είναι σχετικά απλή. Η τουρκική κυβέρνηση επιστρατεύει για μια ακόμη φορά τη γνωστή συνταγή του λαϊκισμού για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων. Την ίδια στιγμή, ο Ερντογάν δρομολογεί κυβερνητικό ανασχηματισμό.
Οι τελευταίες πληροφορίες από τους κύκλους της τουρκικής κυβέρνησης στην Άγκυρα και οι κινήσεις του ίδιου του Ερντογάν έρχονται να επιβεβαιώσουν τα προαναφερόμενα. Στα νοτιοδυτικά παράλια της Τουρκίας, ο Πρόεδρος της Τουρκίας επιχειρεί να υποβαθμίσει τις επιπτώσεις και την σημασία των μεγάλων πυρκαγιών μοιράζοντας στον λαό φακελάκια τσαγιού. Στην Άγκυρα, η Διεύθυνση Επικοινωνίας της τουρκικής Προεδρίας επιτίθεται στην τουρκική αντιπολίτευση με το σκεπτικό ότι πλήττει το γόητρο της Τουρκίας στην διεθνή κοινότητα, παρουσιάζοντας τις ελλείψεις της τουρκικής κυβέρνησης στο μέτωπο της αντιμετώπισης των μεγάλων καταστροφών.
Την ίδια ώρα, σύμφωνα με καλά ενημερωμένες τουρκικές δημοσιογραφικές πηγές, ο Ερντογάν δρομολογεί κυβερνητικό ανασχηματισμό. Οι τελευταίες πληροφορίες κάνουν λόγο για επικείμενη αντικατάσταση των υπουργών Υγείας, Αγροτικής Ανάπτυξης, Πολιτισμού και Περιβάλλοντος. Επίσης, θέλουν τον Πρόεδρο της Τουρκίας να δρομολογεί τη δημιουργία νέων υπουργικών και κυβερνητικών δομών.
