Του Παύλου Ξανθούλη
Πέντε πυλώνες ανησυχίας, μη αποκλειομένου και ενός πυρηνικού ατυχήματος «fallout», καταγράφουν σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», οι υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), ως αποτέλεσμα της πολεμικής σύρραξης Ισραήλ-Ιράν.
Στη χθεσινή έκτακτη τηλεδιάσκεψη του Άτυπου Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, οι ΥΠΕΞ των «27» κατέληξαν σε μια γενικού χαρακτήρα υποδεικτική αναφορά, σύμφωνα με την οποία, αφενός το Ιράν δεν πρέπει να αποκτήσει ποτέ πυρηνικό όπλο και αφετέρου ότι θα πρέπει «να επιδιωχθεί μια λύση, μέσω της διπλωματίας». Οι «27» προέβησαν επίσης σε υποδείξεις για «επίδειξη αυτοσυγκράτησης» και έδειξαν να αντιλαμβάνονται την ανάγκη η Ε.Ε. να διεκδικήσει και να διαδραματίσει ρόλο, κάτι πάντως που όπως έλεγε στην «Κ» ξένη διπλωματική πηγή, «στερείται επί του παρόντος ουσίας και μιας πραγματικής πολιτικής συνταγής που θα μπορούσε να υλοποιήσει τη στόχευση της Ε.Ε.». Στο πλαίσιο αυτό, η ύπατη εκπρόσωπος Κάγια Κάλας αρκέστηκε να δηλώσει ότι «συμφωνήσαμε όλοι στην επείγουσα ανάγκη για αποκλιμάκωση, το Ιράν δεν μπορεί να έχει πυρηνική όπλο και η διπλωματία είναι η λύση για να προληφθεί κάτι τέτοιο και η Ε.Ε. θα διαδραματίσει τον ρόλο της».
Η προστασία της ασφάλειας του προσωπικού και των πολιτών κρατών-μελών της Ε.Ε., όπως επανειλημμένα λέχθηκε, αποτελεί στην παρούσα φάση την προτεραιότητα των Βρυξελλών.
Νωρίτερα, οι υπηρεσίες της ΕΥΕΔ είχαν φροντίσει να καταγράψουν μια σειρά ενδεχόμενων κινδύνων, για τους οποίους ενημέρωσαν τους «27» σε διπλωματικό επίπεδο, παραπέμποντας στους εξής πυλώνες:
Ενδεχόμενο πυρηνικού ατυχήματος «fallout», υπό το φως των επιθέσεων του Ισραήλ στο Ιράν και της προσπάθειας να πληγεί το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
Οι συνέπειες της διένεξης Ισραήλ-Ιράν στην ενεργειακή ασφάλεια.
Οι επιπτώσεις στην τιμή του πετρελαίου, ειδικά σε περίπτωση υλοποίησης της απειλής της Τεχεράνης για κλείσιμο των στενών του Ορμούζ.
Οι επιπτώσεις στη ναυσιπλοΐα επίσης και σε σχέση με την απειλή του Ιράν για κλείσιμο των στενών του Ορμούζ.
Η προστασία της ασφάλειας του προσωπικού και των πολιτών κρατών-μελών της Ε.Ε., που όπως επανειλημμένα λέχθηκε, αποτελεί στην παρούσα φάση την προτεραιότητα των Βρυξελλών.
Το τελευταίο αυτό ζήτημα, βρισκόταν και στο επίκεντρο της συνέντευξης Τύπου που ακολούθησε τη χθεσινή τηλεδιάσκεψη των «27». Επί του προκειμένου, η ύπατη εκπρόσωπος Κάγια Κάλας, παραδέχθηκε ότι αυτό είναι το μόνο για το οποίο θα μπορούσε να λεχθεί ότι υπήρξε ουσιαστικό αποτέλεσμα (core outcome), υπό το φως των συζητήσεων και του συντονισμού των 27 προς αυτή την κατεύθυνση. Βοηθούμε τα κράτη μέλη να προχωρήσουν σε εκκενώσεις/ μετακινήσεις των πολιτών τους, ανέφερε η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Ενδιαφέρον προκάλεσε η τοποθέτηση της ύπατης εκπροσώπου, η οποία απαντώντας σε ερώτηση, ανέφερε ότι ενδεχόμενη εμπλοκή των ΗΠΑ στη διένεξη Ισραήλ-Ιράν, θα οδηγήσει σε ευρύτερη διαμάχη την περιοχή.
Στο επίκεντρο η Γάζα
Στο επίκεντρο των συζητήσεων των ΥΠΕΞ της Ε.Ε. βρέθηκε και η κατάσταση στη Γάζα, καθώς κάποιοι άφησαν υπονοούμενα για προσπάθεια αποπροσανατολισμού, ως αποτέλεσμα της επίθεσης του Ισραήλ στο Ιράν. Η ύπατη εκπρόσωπος Κάγια Κάλας ανέφερε ότι «πολλοί» υπουργοί Εξωτερικών υπέδειξαν την ανάγκη παρακολούθησης της κατάστασης στη Γάζα, ενώ επιβεβαιώνοντας πληροφορίες που δημοσίευσε η «Κ» την περασμένη Κυριακή, ανέφερε ότι το ζήτημα της αξιολόγησης της συμμόρφωσης του Ισραήλ με το άρθρο 2 της Συμφωνίας Σύνδεσης με την Ε.Ε., θα βρίσκεται στο τραπέζι της τακτικής συνεδρίας του Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, την προσεχή Δευτέρα, 23 Ιουνίου. Όπως είχαμε δημοσιεύσει, η ΕΥΕΔ αναμένεται να τοποθετηθεί επί του συγκεκριμένου αιτήματος, που είχε συγκεντρώσει την πλειοψηφία των κρατών-μελών (17 υπέρ, 9 εναντίον περιλαμβανομένης και της Κύπρου και 1 αποχής).
Σημειώνεται ότι η Ισπανία, ένα από τα κράτη που θέτουν θέμα συμμόρφωσης του Ισραήλ με το άρθρο 2 της Συμφωνίας Σύνδεσης με την Ε.Ε., ζήτησε παράλληλα όπως επιβληθεί εμπάργκο όπλων σε βάρος του καθεστώτος Νετανιάχου. Μιλώντας στο Bloomberg TV, ο ΥΠΕΞ της Ισπανίας Χοσέ Μανουέλ Άλμπαρες απαίτησε την επιβολή εμπάργκο όπλων στο Ισραήλ, όσο διαρκούν οι επιθέσεις της χώρας στη Λωρίδα της Γάζας.
Πολιτική εμπλοκή Ε.Ε.
«Η Ε.Ε. πρέπει να προχωρήσει σε ουσιαστική εμπλοκή, τόσο θεσμικά όσο και μέσω των κρατών-μελών», σημείωσε στο πλαίσιο της τηλεδιάσκεψης ο ΥΠΕΞ Κωνσταντίνος Κόμπος, τονίζοντας παράλληλα την «ανάγκη ανάσχεσης της περαιτέρω κλιμάκωσης και του τερματισμού των αμοιβαίων επιθέσεων», Ισραήλ-Ιράν. Σύμφωνα με γραπτή ανακοίνωση, ο ΥΠΕΞ επεσήμανε ότι «παρότι δεν υπάρχουν σήμερα οι συνθήκες για διαπραγματεύσεις, η Ε.Ε. οφείλει να προετοιμάσει το έδαφος για μελλοντική διαμεσολάβηση». Στο πλαίσιο αυτό, σημείωσε ότι «απαιτείται συγκροτημένος σχεδιασμός πολιτικής εμπλοκής και στρατηγική τοποθέτηση της Ε.Ε., από τώρα».
Ο κ. Κόμπος, που ήταν ένας από τους υπουργούς που ζήτησαν τη σύγκληση έκτακτης συνεδρίας του ΣΕΥ, επεσήμανε ότι η Κύπρος έχει ήδη ενεργοποιήσει το Ειδικό Εθνικό Σχέδιο «Εστία», μέσω του οποίου έχει μέχρι στιγμής διευκολύνει την αεροπορική μετακίνηση χιλιάδων Ευρωπαίων πολιτών. Αναφέρθηκε επίσης στην αυξανόμενη απειλή κατά της ασφάλειας των Ευρωπαίων πολιτών στην περιοχή, τονίζοντας την ανάγκη για ξεκάθαρο διάλογο ασφάλειας, ανταλλαγή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο και καταπολέμηση της παραπληροφόρησης.
Επιπλέον, ο υπουργός Εξωτερικών σημείωσε ότι η προσοχή δεν πρέπει να απομακρυνθεί από τη Γάζα, αν και ως γνωστόν η Κύπρος περιλαμβάνεται μεταξύ των κρατών-μελών που τοποθετήθηκαν αρνητικά στο αίτημα της Ολλανδίας και τεσσάρων ακόμη εταίρων για αξιολόγηση της συμμόρφωσης του Ισραήλ με τη Συμφωνία Σύνδεσης Ε.Ε. Σύμφωνα με τη γραπτή ανακοίνωση του ΥΠΕΞ, ο κ. Κόμπος «επανέλαβε την πρόταση που είχε υποβάλει στο ΣΕΥ της 20ής Μαΐου 2025 για την έναρξη απευθείας διαλόγου της ύπατης εκπροσώπου με το Ισραήλ, ειδικά σε ό,τι αφορά το θέμα της ποσότητας ανθρωπιστικής βοήθειας και του αριθμού φορτηγών που εισέρχονται στη Γάζα ημερησίως». Πρόταση, η οποία πάντως δεν είχε περιληφθεί ούτε στο πρακτικό του Συμβουλίου, αλλά ούτε και σε αυτή καθαυτή την ανακοίνωση που είχε εκδώσει τότε, ο ΥΠΕΞ Κωνσταντίνος Κόμπος.
