Καθώς το Ισραήλ επεκτείνει τον πόλεμό του στη Γάζα, η λήψη αποφάσεων συγκεντρώνεται ολοένα και περισσότερο στα χέρια ενός ανθρώπου, του πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, σύμφωνα με ανάλυση των New York Times. Εξακολουθεί να μοιάζει πανίσχυρος, παρόλο που πρόσφατα προκάλεσε ακόμη και την οργή του ισχυρότερου και πιο στενού συμμάχου του, του προέδρου των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, επισημαίνει η Wall Street Journal.
Η αμερικανική εφημερίδα σε ανάλυσή της εξηγεί πως τόσο ο Τραμπ όσο και ο Νετανιάχου θεωρούν τους εαυτούς τους ως πολιτικά αουτσάιντερ που μάχονται εναντίον των εδραιωμένων ελίτ, κάτι που τους φέρνει πιο κοντά.
Ωστόσο, μετά το χτύπημα στην Ντόχα, ο Αμερικανός πρόεδρος εξοργίστηκε. «Με γ@μ@σ@», φέρεται να είπε ο Τραμπ. Σύμφωνα με τη WSJ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ εκτιμά πως ο Νετανιάχου βασίζεται υπερβολικά σε στρατιωτικές ενέργειες για να αναγκάσει τη Χαμάς να παραδοθεί, αντί να ακολουθήσει τον δρόμο προς ειρηνευτική συμφωνία, τον οποίο ο Τραμπ φέρεται να προτιμά.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο Τραμπ θεώρησε την επιχείρηση στο Κατάρ απερίσκεπτη και επιζήμια για τις ειρηνευτικές προσπάθειες. Σε συνάντηση μάλιστα με ανώτερους αξιωματούχους της κυβέρνησής του, ανάμεσα στους οποίους και ο υπουργός Εξωτερικών, Μάρκο Ρούμπιο, ο Τραμπ φέρεται να χρησιμοποίησε και την παραπάνω έκφραση στα… γαλλικά για τον Νετανιάχου.
Παρά τις σκληρές δηλώσεις, η Wall Street Journal σημειώνει πάντως ότι ο Τραμπ έχει αποφύγει μέχρι στιγμής να ασκήσει άμεση πίεση στο Ισραήλ.
«Δεν έχει θέσει όρους για τη στρατιωτική βοήθεια, ούτε έχει προχωρήσει σε δημόσια επίπληξη, συνεχίζοντας να υποστηρίζει τις επιχειρήσεις του Ισραήλ στην πόλη της Γάζας, ακόμη και αν αυτές περιπλέκουν τη διπλωματία, που μεσολάβησε η Αμερική», αναφέρεται στο δημοσίευμα.
Οι πρόσφατες επιλογές του Νετανιάχου στον πόλεμο εναντίον της Χαμάς έχουν προκαλέσει αντιδράσεις συμμάχων του και στο εσωτερικό του Ισραήλ.
Η προέλαση του Ισραήλ στην πόλη της Γάζας διχάζει το ισραηλινό κοινό. Επιπλέον, αναδεικνύει διχαστικές τάσεις σε ανώτατο επίπεδο, και συγκεκριμένα μεταξύ στρατιωτικής ηγεσίας και εκλεγμένης κυβέρνησης, σύμφωνα με τους New York Times.
Διαφωνίες με στρατηγούς
Κορυφαίοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι και αξιωματούχοι ασφαλείας ήρθαν πρόσφατα σε ρήξη με τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου για τρεις κρίσιμες πολιτικές. Η απόφασή του να καταλάβει την πόλη της Γάζας, να χτυπήσει ανώτερους αξιωματούχους της Χαμάς στο Κατάρ, καθώς και η προσέγγισή του στις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου έχουν προκαλέσει αντιδράσεις.
Η σκληρή στάση του Νετανιάχου και στα τρία ζητήματα έχει αυξήσει τη διεθνή του απομόνωση και επίσης έχει πολλαπλασιάσει ερωτήματα στο εσωτερικό σχετικά με το πού οδηγείται το Ισραήλ. Οι ενέργειές του έχουν κλονίσει τις στρατηγικές σχέσεις του Ισραήλ με τα αραβικά κράτη, τη στιγμή που ο Τραμπ επιδιώκει να τις επεκτείνει.
«Διανύουμε μία μοναδική και άνευ προηγουμένου εποχή, με την έννοια ότι η λήψη αποφάσεων για βασικά ζητήματα εθνικής ασφάλειας συγκεντρώνεται ουσιαστικά στα χέρια ενός ατόμου», δήλωσε ο Γιοχάναν Πλέσνερ, πρόεδρος του Ινστιτούτου Δημοκρατίας του Ισραήλ, ερευνητικής ομάδας με έδρα την Ιερουσαλήμ.
«Ο κανόνας ήταν ότι οι μεγάλες αποφάσεις λαμβάνονταν με συναίνεση πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και της ηγεσίας ασφάλειας», πρόσθεσε ο Πλέσνερ, πρώην κεντρώος βουλευτής. «Αυτός ο κανόνας έχει παραβιαστεί. Ο αρχηγός του επιτελείου έχει αναγκαστεί να οδηγήσει τους στρατιώτες του σε μία μάχη στην οποία δεν πιστεύει απαραίτητα».
Ο αρχηγός του στρατού, αντιστράτηγος Εγιάλ Ζαμίρ, αντέδρασε τις τελευταίες εβδομάδες στην απόφαση της κυβέρνησης να καταλάβει την πόλη της Γάζας, την οποία οι ηγέτες του Ισραήλ περιγράφουν ως ένα από τα τελευταία οχυρά της Χαμάς. Παρά την αντίστασή του, αυτή την εβδομάδα, το Ισραήλ τελικά προέβη στη χερσαία εισβολή στην πόλη, όπου ζουν εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι.
Ο στρατηγός Ζαμίρ εξέφρασε ανησυχία για την εξάντληση των έφεδρων στρατιωτών έπειτα από σχεδόν δύο χρόνια πολέμου στη Γάζα, ανέφεραν αξιωματούχοι ασφαλείας που επικαλούνται οι ΝΥΤ. Προειδοποίησε επίσης ότι ο στρατός θα μπορούσε να καταλήξει να έχει την αποκλειστική ευθύνη για τη διακυβέρνηση των δύο εκατομμυρίων Παλαιστινίων της Λωρίδας της Γάζας, ανέφεραν οι ίδιοι αξιωματούχοι.
Παράλληλα, έχουν εκφραστεί ανησυχίες πως η επίθεση στην πόλη της Γάζας θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις ζωές των ομήρων που κρατούνται εκεί.
Ο Νετανιάχου διόρισε τον στρατηγό Ζαμίρ πριν από λίγους μήνες και τότε τον επαίνεσε θερμά για την «επιθετική του προσέγγιση».
Ωστόσο, έκτοτε, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχει ξεκινήσει επικίνδυνες επιχειρήσεις τόσο στη Γάζα όσο και στο Κατάρ, παρά τις συστάσεις κάποιων από τους κορυφαίους στρατιωτικούς και αρχηγούς ασφαλείας του.
Ο στρατηγός Ζαμίρ και ο Ντέιβιντ Μπαρνέα, επικεφαλής της Μοσάντ, υπηρεσίας πληροφοριών του Ισραήλ, αντιτάχθηκαν στο χρονοδιάγραμμα της επίθεσης στο Κατάρ. Η χώρα μεσολαβεί στις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα, ενώ είναι στενός σύμμαχος των ΗΠΑ. Πρότειναν αντ’ αυτού να επιτρέψει το Ισραήλ να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις για πιθανή κατάπαυση του πυρός, σύμφωνα με τρεις πηγές που επικαλούνται οι ΝΥΤ.
Ο Νετανιάχου άλλαξε πρόσφατα τη στάση του στις διαπραγματεύσεις για την εκεχειρία. Αρχικά, είχε ταχθεί υπέρ μίας σταδιακής προσέγγισης για την επίλυση της σύγκρουσης, που προέβλεπε προσωρινή εκεχειρία και απελευθέρωση κάποιων ομήρων. Σήμερα, διεκδικεί συνολική συμφωνία για την άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων και τον τερματισμό του πολέμου με όρους του Ισραήλ.
Η Χαμάς μέχρι στιγμής απορρίπτει σταθερά αυτούς τους όρους. Σε αυτή την ξαφνική μετατόπιση του Νετανιάχου αντιτάχθηκαν ο στρατηγός Ζαμίρ και ο Μπαρνέα, καθώς και ο Τζάτσι Χανέγκμπι, σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Νετανιάχου, σύμφωνα με τους ίδιους αξιωματούχους. Οι πηγές των ΝΥΤ ανέφεραν ακόμη ότι οι τρεις αρχηγοί ήθελαν επιστροφή στη σταδιακή συμφωνία που είχε τεθεί στο τραπέζι και την οποία η Χαμάς είχε σε μεγάλο βαθμό αποδεχτεί.
Ηθική σύγκρουση
Βάσει νόμου, οι αρχηγοί του στρατού και της ασφάλειας του Ισραήλ πρέπει είτε να συμμορφώνονται με τις κυβερνητικές αποφάσεις είτε να παραιτούνται. Ο στρατηγός Ζαμίρ επέλεξε να παραμείνει μέχρι στιγμής.
Σε τηλεοπτικό διάγγελμά του την Τρίτη ανέφερε ότι στόχος της επίθεσης στην πόλη της Γάζας είναι η αποφασιστική ήττα της Χαμάς. Ταυτόχρονα, τόνισε ότι η επιστροφή των ομήρων αποτελεί πολεμικό στόχο και «εθνική και ηθική υποχρέωση».
Η Ιντιτ Σάφραν Γκίτλεμαν, ειδικός στις στρατιωτικο-πολιτικές σχέσεις, η οποία εργάζεται στο Ινστιτούτο Μελετών Εθνικής Ασφάλειας με έδρα το Τελ Αβίβ, δήλωσε ότι οι επιφυλάξεις του στρατηγού Ζαμίρ σχετικά με την επιχείρηση στην πόλη της Γάζας ήταν σαφείς. Και παρόλο που οι πολιτικοί και οι στρατηγοί μπορεί συχνά να διαφωνούν, σημείωσε, αυτή τη φορά τα επιχειρήματα φαίνεται να αφορούν λιγότερο την τακτική και τη στρατηγική και περισσότερο μια ηθική σύγκρουση μεταξύ εκείνων που δίνουν προτεραιότητα στην ήττα της Χαμάς και εκείνων που θέλουν να βάλουν τους ομήρους πάνω από όλα.
Με χιλιάδες στρατιώτες να στέλνονται στη μάχη, «είναι δύσκολο να υπερβάλει κάποιος ως προς το πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση», πρόσθεσε η ίδια.
Πολλοί Ισραηλινοί τονίζουν πως αμφιβάλλουν για το αν ο δηλωμένος στόχος της κυβέρνησης για την εξάλειψη της Χαμάς είναι εφικτός και αναρωτιούνται τι περισσότερο μπορεί να επιτευχθεί με την επιχείρηση στην πόλη της Γάζας που έπειτα από σχεδόν δύο χρόνια μαχών δεν έχει γίνει.
Τι θέλουν οι Ισραηλινοί
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η πλειοψηφία θα προτιμούσε συμφωνία κατόπιν διαπραγμάτευσης που θα εξασφάλιζε την απελευθέρωση των υπολοίπων ομήρων με αντάλλαγμα Παλαιστίνιους κρατουμένους και τερματισμό του πολέμου.
Οι επικριτές του Νετανιάχου τονίζουν ότι παρατείνει τον πόλεμο για να μείνει στην εξουσία, κατευνάζοντας τα ακροδεξιά μέλη του κυβερνώντος συνασπισμού του. Η παράταση της σύγκρουσης έχει επίσης «καταστείλει» τη δημόσια κριτική για τις αποτυχίες της κυβέρνησης και των υπηρεσιών πληροφοριών στην πρόληψη της επίθεσης υπό την ηγεσία της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023, η οποία πυροδότησε τον πόλεμο.
Η επιχείρηση στην πόλη της Γάζας επιδεινώνει την ήδη οξεία ανθρωπιστική κρίση στην παράκτια περιοχή, ενώ περίπου 65.000 Παλαιστίνιοι έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο, σύμφωνα με τους υγειονομικούς αξιωματούχους του θύλακα. Περίπου 1.200 άνθρωποι σκοτώθηκαν στο Ισραήλ κατά τη διάρκεια της επίθεσης υπό την ηγεσία της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023, ανέφεραν οι ισραηλινές αρχές, ενώ άλλοι περίπου 250 κρατήθηκαν όμηροι.
Δεκάδες αιχμάλωτοι απελευθερώθηκαν κατά τη διάρκεια δύο σύντομων εκεχειριών. Το Ισραήλ εκτιμά ότι περίπου 20 όμηροι στη Γάζα παραμένουν ζωντανοί. Ενώ στον παλαιστινιακό θύλακα εκτιμάται ότι παραμένουν τα λείψανα έως και 28 ομήρων.
Περισσότεροι από 350.000 άνθρωποι είχαν εγκαταλείψει την πόλη της Γάζας μέχρι το βράδυ της Τρίτης, σύμφωνα με τον ισραηλινό στρατό. Ωστόσο, περίπου μισό εκατομμύριο άλλοι εκτιμάται ότι εξακολουθούν να βρίσκονται στην πόλη που βρίσκεται υπό βομβαρδισμό.
Ο Πλέσνερ και άλλοι ειδικοί ανέφεραν ότι η κυβέρνηση του Νετανιάχου δεν σέβεται τους κανόνες για τη λήψη αποφάσεων που έχουν επικρατήσει στο Ισραήλ εδώ και δεκαετίες, όπως η αρχή της συναίνεσης.
Ο υπουργός Αμυνας ήταν προσωπικότητα με πολιτική επιρροή, ασκούσε κριτική και είχε δικαίωμα βέτο όταν επρόκειτο για αμφιλεγόμενες αποστολές.
Ο νυν υπουργός Αμυνας, Ισραήλ Κατς, διορίστηκε από τον Νετανιάχου πέρυσι, μετά την απομάκρυνση του προκατόχου του, Γιόαβ Γκάλαντ, λόγω διαφωνιών. Ο Κατς θεωρείται πιστός στον Νετανιάχου και έχει επανειλημμένα απειλήσει να μετατρέψει τη Γάζα σε «κόλαση» εάν η Χαμάς δεν απελευθερώσει τους ομήρους και δεν παραδοθεί.
Ο Νετανιάχου δεν βρίσκει αντίσταση από τους εταίρους στον συνασπισμό του, οι οποίοι είναι ως επί το πλείστον πιο σκληροπυρηνικοί από τον ίδιο. Παρόμοια είναι η κατάσταση και στο κόμμα του. Και δεδομένης της υποστήριξης από την κυβέρνηση Τραμπ, άλλοι διεθνείς παράγοντες έχουν περιορισμένη επιρροή στις πράξεις του. O Νετανιάχου έχει βγει σχεδόν αλώβητος από τις εκρήξεις του Τραμπ, όπως επισημαίνει η WSJ.
Ο Νετανιάχου έχει κατηγορηθεί για εγκλήματα πολέμου στη Γάζα, όπως η λιμοκτονία, ενώ κατηγορείται επίσης ότι ηγείται γενοκτονίας. Η ισραηλινή κυβέρνηση απορρίπτει σθεναρά τις κατηγορίες, οι οποίες έχουν οδηγήσει τον Νετανιάχου σε διεθνή απομόνωση και τον έχουν κάνει πιο προκλητικό, σύμφωνα με τους New York Times.
Πηγή: Wall Street Journal, New York Times
