Kathimerini.com.cy
Μετά από 12 ημέρες σφοδρών εχθροπραξιών μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, με άμεση εμπλοκή και των ΗΠΑ, όλα δείχνουν ότι η αποδοχή της πρότασης του Ντόναλντ Τραμπ για κατάπαυση πυρός οδηγεί σε αποκλιμάκωση μία σύγκρουση που προκάλεσε παγκόσμιο συναγερμό για ευρείες και απρόβλεπτες συνέπειες.
Οι New York Times, επικαλούμενοι αξιωματούχο του Λευκού Οίκου και περιγράφοντας το παρασκήνιο της εκεχειρίας, αναφέρουν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος πριν ανακοινώσει αιφνιδιαστικά τη συμφωνία, είχε επικοινωνήσει με τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου και Ιρανούς αξιωματούχους, με το Κατάρ να αναλαμβάνει διαμεσολαβητικό ρόλο.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο αξιωματούχος, που μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας, επειδή δεν ήταν εξουσιοδοτημένος να συζητήσει δημοσίως τις διαπραγματεύσεις, δήλωσε ότι ο Σεΐχης Ταμίμ μπιν Χαμάντ Αλ Θάνι, ο εμίρης του Κατάρ, έπαιξε σημαντικό ρόλο στις συζητήσεις για την κατάπαυση του πυρός.
Η ανακοίνωση για κατάπαυσή του πυρός φαίνεται, πάντως, πως αιφνιδίασε ακόμη και ορισμένους από τους κορυφαίους αξιωματούχους της κυβέρνησης Τραμπ, γράφουν οι ΝΥΤ.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ συνεργάστηκε για το θέμα με τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς, τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και τον Στιβ Γουίτκοφ, τον ειδικό απεσταλμένο του ο οποίος ηγείται των προσπαθειών τους τελευταίους δύο μήνες για μια συμφωνία για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, δήλωσε ο ίδιος αξιωματούχος.
Οι τρεις άνδρες εργάστηκαν μέσω «άμεσων και έμμεσων» διαύλων για να προσεγγίσουν τους Ιρανούς. Το Ισραήλ συμφώνησε στην κατάπαυση του πυρός υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα υποστεί νέες επιθέσεις από το Ιράν, δήλωσε ο αξιωματούχος.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με την ίδια πηγή, δεν έχουν αποσαφηνιστεί οι όροι πάνω στους οποίους το Ιράν συμφώνησε με την κατάπαυση του πυρός.
Νίκη Τραμπ;
Σύμφωνα με ανάλυση του CNN, ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται ότι βγήκε νικητής και φαιμενικά αλώβητος από τη χειρότερη κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ με την Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν.
Οπως σημειώνεται, αν και οι εκεχειρίες στη Μέση Ανατολή αποδεικνύονται συχνά εύθραυστες και μικρής διάρκειας, «ο Αμερικανός πρόεδρος διατυμπάνιζε ήδη την εικόνα που επέλεξε ως ειρηνοποιός και άριστος διαπραγματευτής, μόλις 48 ώρες αφότου αμερικανικά stealth βομβαρδιστικά χτύπησαν το Ιράν».
«Νομίζω ότι η κατάπαυση του πυρός θα είναι επ’αόριστον. Θα διαρκέσει για πάντα», δήλωσε ο Τραμπ στο NBC News το βράδυ της Δευτέρας, προβλέποντας ότι το Ισραήλ και το Ιράν «δεν θα βάλλουν ποτέ ξανά το ένα κατά του άλλου».
«Πρόκειται για έναν τολμηρό ισχυρισμό, δεδομένης της φήμης της Μέσης Ανατολής ως νεκροταφείου αμερικανικών προεδριών. Και παρά τις ικανότητες μάρκετινγκ του Τραμπ, τα γεγονότα θα κρίνουν αν η πολύ σημαντική αυτή εξέλιξη είναι πραγματική ή απλώς άλλη μια ψευδαίσθηση», σχολιάζει το αμερικανικό μέσο.
Κατάφεραν οι ΗΠΑ, όπως ισχυρίστηκε ο Τραμπ, να «εξαλείψουν» το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, της «υπαρξιακής απειλής» για το Ισραήλ; Πρόκειται για μία ολοκληρωμένη ή εκκρεμή υπόθεση; Τι μέλλει γενέσθαι με το Ισραήλ και τον πόλεμο στη Γάζα, όπου το δράμα των αμάχων συνεχίζεται αμείωτο στη σκιά της τελευταίας σύγκρουσης; Θα απεμπλακεί το Ιράν από τη θεοκρατία; Και θα προλειάνει η «ταπείνωση» της ιερατικής ηγεσίας της μια πολιτική άνοιξη για τη Μέση Ανατολή; Ή μήπως όλα αυτά αποτελούν ένα κλασικό πυροτέχνημα του Τραμπ και η επόμενη, βαθύτερη κρίση βρίσκεται προ των πυλών;, διερωτάται μεταξύ άλλων το CNN.
Οπως σημειώνεται στην ίδια ανάλυση, ο Ντόναλντ Τραμπ μπορεί να διεκδικήσει τα εύσημα για τη σημαντικότερη επιτυχία στην εξωτερική πολιτική κατά τη διάρκεια της θητείας του στο Οβάλ Γραφείο. «Ο Τραμπ έβαλε ένα στοίχημα που πολλοί σκεπτικιστές θεώρησαν ανεύθυνο – ότι θα μπορούσε να χτυπήσει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν χωρίς να βυθίσει τις ΗΠΑ σε ένα νέο τέλμα στη Μέση Ανατολή που θα θυμίζει μέρες Ιράκ. Μέχρι στιγμής, έχει δικαιωθεί».
Σύμφωνα με το αμερικανικό μέσο, παρά τις αρχικές ανησυχίες για την ισραηλινή επίθεση στο Ιράν, αλλά και την αμερικανική εμπλοκή στη σύγκρουση που απειλούσε να παρασύρει τις ΗΠΑ σε ακόμη ατέρμονο κύκλο βίας στη Μέση Ανατολή, ο Τραμπ πήρε τον έλεγχο της κατάστασης. «Σίγουρα στάθηκε τυχερός, αλλά επέδειξε επίσης στρατηγική οξυδέρκεια και αποφασιστικότητα και θα πιστώνεται πάντα την τολμηρή αποστολή των βομβαρδιστικών B-2 που μετέφεραν τις διατρητικές βόμβες σε μια μαραθώνια πτήση από το Μιζούρι».
Όσο περνούν οι ώρες και η κατάσταση βαίνει προς εκτόνωση, τόσο ο Τραμπ μπορεί να διεκδικεί μια οριακή νίκη στο εσωτερικό του ρεπουμπλικανικού κόμματος και να γεφυρώνει το χάσμα στη βάση του MAGA (στο εσωτερικό του οποίου πολλοί τον κατήγγειλαν πως παρέκκλινε από τις προεκλογικές του δεσμεύσεις περί αποχής από την όποια νέα εμπλοκή σε νέους πολέμους).
Οπως σημειώνει το CNN, η κρίση αυτή αποκάλυψε για τη δεύτερη προεδρία Τραμπ πως ο πρόεδρος δεν άγεται και φέρεται ούτε από τα «γεράκια» των Ρεπουμπλικανών ούτε από τους θιασώτες του δόγματος «Πρώτα η Αμερική».
Πέραν των εσωκομματικών μηνυμάτων, ο Τραμπ «διεμήνυσε διεθνώς πως είναι αφοσιωμένος στη διπλωματία για την επίτευξη συμφωνίας με το Ιράν ως προς το πυρηνικό του πρόγραμμα, πλην όμως, είναι σε θέση να ασκήσει συντριπτική στρατιωτική δύναμη», προσθέτει το δημοσίευμα.
O αντίλογος
Ωστόσο, η κρίση ανέδειξε και πιο ανησυχητικές πλευρές της ηγεσίας του Τραμπ:
Ο ίδιος οδήγησε τον αμερικανικό στρατό σε μία νέα σύγκρουση, χωρίς να προετοιμάσει το έθνος εκ των προτέρων, χωρίς να ενημερώσει τους Δημοκρατικούς και κυρίως χωρίς να λάβει έγκριση, ως είθισται, από το Κογκρέσο. Επρόκειτο για την τελευταία περίπτωση κατά την οποία ο Τραμπ υπονόμευσε τον συνταγματικό ρόλο του Κογκρέσου και χρησιμοποίησε με αυθαίρετο τρόπο τις εξουσίες που απορρέουν από το προεδρικό αξίωμα, υποστηρίζει το CNN.
Ο Τραμπ δεν έχει ακόμη παρουσιάσει στους Αμερικανούς τις πληροφορίες που ουσιαστικά δικαιολογούν μια επίθεση στο Ιράν υπό την πρόφαση πως απέχει ελάχιστα από την κατασκευή πυρηνικού όπλου. Όχι μόνο αμφισβήτησε, αλλά και αγνόησε τις αμερικανικές υπηρεσίες κατασκοπείας που είχαν δηλώσει επανειλημμένως πως δεν υπήρχαν ενδείξεις για κατασκευή βόμβας από την Τεχεράνη.
Τέλος, ο πρόεδρος «σνόμπαρε» τους συμμάχους του, υποβαθμίζοντας τις ειρηνευτικές τους προσπάθειες. Ή, όπως το θέτει το CNN, «αυτό ήταν το πιο σαφές δείγμα μιας νέας εποχής παγκόσμιας αστάθειας, όπου οι ΗΠΑ έχουν αποσυνδεθεί από τις συμμαχίες τους και πλέον θα επιδιώκουν απροκάλυπτα τα δικά τους εθνικά συμφέροντα».
«Ο πρόεδρος ήδη γράφει την προτιμώμενη εκδοχή της ιστορίας του για αυτό που αποκαλεί “πόλεμο των 12 ημερών”. Οι ισχυρισμοί του ότι έχει εξαλείψει το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα μοιάζουν ήδη με προσποίηση για να εξουδετερώσει κάθε αντίθετη απόδειξη που θα προκύψει», σχολιάζει το CNN.
Τι ισχύει για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν;
Το κρίσιμο ερώτημα της σύγκρουσης, σύμφωνα με το CNN, παραμένει αναπάντητο.
Ο Τραμπ, στο διάγγελμα που είχε πραγματοποιήσει αργά το βράδυ του Σαββάτου, είχε δηλώσει πως στόχος της επίθεσης ήταν «η καταστροφή κάθε ικανότητας πυρηνικού εμπλουτισμού του Ιράν».
Οι πρώτες εκτιμήσεις έδειχναν ότι οι ιρανικές εγκαταστάσεις που χτυπήθηκαν, υπέστησαν σοβαρές ζημιές, όμως, όπως σχολιάζει το CNN, είναι νωρίς για πανηγυρισμούς από την πλευρά του Τραμπ.
Οπως χαρακτηριστικά δήλωσε στο CNN ο επικεφαλής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας Ραφαέλ Γκρόσι, το Ιράν «προστάτευσε» ένα απόθεμα 400 κιλών ουρανίου εμπλουτισμένου στο 60% – λίγο κάτω από το 90% του ποσοστού δηλαδή που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας.
Την ίδια στιγμή, ο Τραμπ μοιάζει πεπεισμένος ότι με τη στρατηγική του θα φέρει το Ιράν πίσω στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων στην κατεύθυνση εξεύρεσης μιας νέας λύσης για τα πυρηνικά. Υπενθυμίζεται ότι ο Τραμπ από την πρώτη του θητεία είχε πετάξει στον κάλαθο των αχρήστων τη συμφωνία που είχε υπογράψει η κυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα.
Από την άλλη, οι στρατιωτικοί ηγέτες του Ιράν ενδέχεται να οδηγηθούν στο ακριβώς αντίθετο συμπέρασμα από αυτό που επιδιώκει η Αμερική,καταφεύγοντας τελικά, δηλαδή, στον μόνο τρόπο επιβίωσης του καθεστώτος που δεν είναι άλλος από μία πυρηνική βόμβα ικανή να αποτρέψει όλες τις μελλοντικές απειλές.
Επιπλέον, δεν υπάρχει κάποια ένδειξη που να καταδεικνύει πως ο όρος του Τραμπ -για τερματισμό του εμπλουτισμού ουρανίου από το Ιράν- θα γίνει αποδεκτός από την Τεχεράνη.
«Υπό το πρίσμα μιας πολιτικής πρόληψης και μη διάδοσης των πυρηνικών, η απόφαση του Τραμπ να χτυπήσει το Ιράν ήταν μια απερίσκεπτη και ανεύθυνη απόφαση που πιθανώς θα ωθήσει το Ιράν πιο κοντά στα πυρηνικά όπλα μακροπρόθεσμα» σχολιάζει η Κέλσι Ντάβενπορτ επικεφαλής της Nonproliferation Policy at the Arms Control Association.
«Τα πλήγματα προκάλεσαν ζημιές σε βασικές ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, όπως στην υπόγεια εγκατάσταση εμπλουτισμού Φόρντο. Αλλά η Τεχεράνη είχε άπλετο χρόνο πριν από τα πλήγματα για να μεταφέρει το απόθεμά της σε ουράνιο σε μυστική τοποθεσία και είναι πιθανό ότι το έκανε», παρατηρεί η ίδια.
Ο ειδικός σε θέματα μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων Τζόσεφ Σιρινσιόνε σχολίαζε στο CNN οτι σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί εξαλειφθεί με ένα χτύπημα η τεχνογνωσία του Ιράν ή το εμπλουτισμένο ουράνιο και ότι η Τεχεράνη θα είναι σε θέση να ξαναχτίσει τις εγκαταστάσεις του. «Αυτή είναι η μεγαλύτερη ανησυχία μου. Κάνουν αγώνα δρόμου για να αναπτύξουν αυτό το όπλο πριν οι ΗΠΑ ή το Ισραήλ μπορέσουν να το βρουν ή να το καταστρέψουν», επισημαίνει.
Οπως και να’ χει, όπως επισημαίνει η ανάλυση του CNN, η εκτόξευση πυραύλων του Ιράν προς μια αμερικανική βάση στο Κατάρ, η οποία αναχαιτίστηκε εύκολα, αποκάλυψε την αδυναμία της Τεχεράνης μετά την απώλεια ελέγχου του εναέριου χώρου της από το Ισραήλ. Η επιρροή της Τεχεράνης έχει αποδυναμωθεί και εκτός των συνόρων της.
Η Μέση Ανατολή αλλάζει
Την ίδια στιγμή, η Χεζμπολάχ στον Λίβανο, η Χαμάς στη Γάζα και οι Χούθι στην Υεμένη που θεωρούνταν ασφαλιστική δικλείδα του Ιράν, έπειτα από 20 μήνες ισραηλινών επιθέσεων μοιάζουν αποδυναμωμένες. Το Ισραήλ προβάλλει πλέον ως μια κυρίαρχη περιφερειακή δύναμη. Και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ, όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ, είναι ανερχόμενες δυνάμεις σε μια Μέση Ανατολή που διαρκώς αλλάζει.
Θόλο και αβέβαιο είναι το τοπίο και στο εσωτερικό του Ιράν. Το CNN εκτιμά ότι η διακυβέρνηση του Αγιοταλάχ Αλί Χαμενεΐ εισέρχεται στο λυκόφως της και μένει να φανεί εάν σε αυτή τη συνθήκη το καθεστώς «χαλαρώσει» ή αν ενισχύσει τις πολιτικές καταστολής, ειδικά αν πυροδοτηθούν εσωτερικές ταραχές.
Ταραχώδες είναι το πολιτικό περιβάλλον και στο Ισράηλ. Η απροθυμία του Νετανιάχου να συμφωνήσει σε κατάπαυση του πυρός με τη Χαμάς και η απόφασή του να μεταφέρει το μέτωπο στο ιρανικό έδαφος θεωρήθηκαν από αναλυτές ως τεχνάσματά για να παραμείνει στην εξουσία την ώρα που το ηγετικό του προφίλ πλήττεται από σειρά σκανδάλων.
Η δυναμική Τραμπ-Νετανιάχου είναι επίσης ενδιαφέρουσα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν σταματά ποτέ να αναζητά μοχλούς πίεσης. Υπό συνθήκες, σύμφωνα με το CNN, θα μπορούσε να αξιοποιήσει το τεράστιο χρέος που του χρωστάει τώρα το Ισραήλ για να πιέσει για μια ειρηνευτική συμφωνία στη Γάζα.
