Bullying: Έμεινε ο λεκές στα κυπριακά σχολεία

Ντροπιαστικές εικόνες είδαν το φως της δημοσιότητας το απόγευμα της Τετάρτης (14/09) με βίντεο που κυκλοφόρησε στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης να απεικονίζει τον ξυλοδαρμό μαθητή από συνομήλικούς του στο χώρο του σχολείου. Το περιστατικό βίας το οποίο σημειώθηκε σε Γυμνάσιο της Λεμεσού, κατήγγειλε μητέρα της οποίας τα παιδιά φοιτούν στο συγκεκριμένο σχολείο. Μέσω ανάρτησής της, αναφέρει ότι μαθητής δέχθηκε επίθεση από συμμαθητές του και υποστήριξε πως δεν είναι η πρώτη φορά αφού και στο παρελθόν ο μικρός ήταν θύμα σχολικού εκφοβισμού. Το γεγονός γεννά ποικίλα ερωτήματα και προκαλεί έντονο προβληματισμό σχετικά με τον χειρισμό και την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών καθώς δεν είναι η πρώτη φορά που η κυπριακή κοινωνία βρίσκεται ενώπιον περιστατικών βίας από παιδιά και σχολικού εκφοβισμού. Τραγικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση του 16χρονου Παναγιώτη Στεφανή από τους Τρούλλους, ο οποίος πέθανε από αναρρόφηση εμεσμάτων το 2019, όταν κατανάλωσε μεγάλη ποσότητα αλκοόλ μετά από πιέσεις συμμαθητών του. Στη συνέχεια αποκαλύφθηκε πως ο Παναγιώτης ήταν θύμα συστηματικού εκφοβισμού (bullying). Η κυπριακή κοινωνία μάθαινε αποσβολωμένη τα όσα εκτυλίχθηκαν μέχρι τον τραγικό θάνατο του Παναγιώτη, ωστόσο πόσα έγιναν από την Πολιτεία ούτως ώστε να αποφευχθούν παρόμοιες καταστάσεις;

Ο ρόλος του σχολείου, των βίντεο και η…τιμωρία

Καθοριστικός παράγοντας στην αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών βίας είναι η έγκαιρη διάγνωση και αναγνώρισή τους ως περιστατικά σχολικού εκφοβισμού ώστε να γίνουν άμεσες παρεμβάσεις που να έχουν στόχο την αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των παιδιών και του όποιου τραύματος υπέστη το θύμα. Αυτό δήλωσε στην «Κ» το Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, τονίζοντας ότι είναι σημαντικό το σχολείο να επενδύσει στο κομμάτι της πρόληψης με πολίτικες και σχέδια δράσης όπως είναι η εκπαίδευση και η ενημέρωση των γονέων, των μαθητών και των καθηγητών για το bullying. Οι παρεμβάσεις θα πρέπει επίσης να στοχεύουν και τα παιδιά – θεατές, καθώς μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την εξέλιξη των εν λόγω επεισοδίων. Αναφορικά με την τιμωρία που θα πρέπει να λάβει ο μαθητής – θύτης, το Γραφείο της Επιτρόπου υποστηρίζει ότι το μέτρο της αποβολής αποτελεί ένα έσχατο μέτρο και τονίζει ότι για να αποφασιστεί αποβολή θα πρέπει πρώτα να διερευνηθεί το ιστορικό του περιστατικού και να διαπιστωθεί αν εξαντλήθηκαν όλα τα υπόλοιπα μέτρα και τι αποτέλεσμα είχαν. Όπως μας αναφέρθηκε, η αποβολή δεν βοηθά στη μη επανάληψη τέτοιων πράξεων, υπάρχουν ωστόσο σχολικοί σύμβουλοι και ψυχολόγοι που μπορούν να βοηθήσουν, καθ’ ότι ο θύτης και το θύμα χρειάζονται εξίσου υποστήριξη. Σε ό,τι αφορά τη δημοσιοποίηση βίντεο με ξυλοδαρμούς παιδιών, το γραφείο της Επιτρόπου αναφέρει πως μια τέτοια κίνηση δεν βοηθά στην πάταξη του φαινομένου, εκφράζοντας την θέση ότι η δημόσια συζήτηση ενός φαινομένου βοηθά και ευαισθητοποιεί την κοινωνία, ωστόσο συγκεκριμένα βίντεο με συγκεκριμένους μαθητές και περιπτώσεις τραυματίζουν ξανά τα εμπλεκόμενα παιδιά.

Κοινωνική απάθεια και ψυχολογικοί παράγοντες

Έντονες αντιδράσεις προκάλεσε το γεγονός ότι στο βίντεο που κυκλοφόρησε χθες, πολλοί μαθητές αντί να βοηθήσουν το παιδί - θύμα, γελούσαν παρακολουθώντας απαθείς το επεισόδιο να εκτυλίσσεται. Μιλώντας στην «Κ», ο ψυχίατρος Γιώργος Μικελλίδης είπε ότι το γεγονός αυτό μπορεί να χαρακτηριστεί ως κοινωνική απάθεια ή έλλειψη συμπόνιας προς το θύμα. Σύμφωνα με όσα δήλωσε οι λόγοι που ένα παιδί επιλέγει να μην αποτρέψει ένα περιστατικό βίας είναι πολυπαραγωντικοί. Για παράδειγμα μπορεί το παιδί να σκέφτεται ότι θα βρεθεί το ίδιο θύμα ή ότι θα κατηγορηθεί από συμμαθητές ή δασκάλους ότι συμμετείχε σε μια τέτοια διαδικασία. Σε ό,τι αφορά τους θύτες, στα σχολεία πολλές φορές υπάρχουν οι λεγόμενες «κλίκες» οι οποίες θυματοποιούν άτομα που συνήθως δεν ανήκουν σε «κλίκα» και τα οποία μπορούν να στιγματιστούν λόγω ρατσισμού, της προσωπικότητάς τους (ντροπαλά παιδιά) ή να έχουν κάποια εξωτερικά χαρακτηριστικά τα οποία θα «κοροϊδέψουν» και θα «χλευάσουν».

Ερωτηθείς για το πως μπορούν να βοηθηθούν πρακτικά θύτης και θύμα, ο κ. Μικελλίδης τόνισε ότι θα πρέπει να ενημερώνονται έγκαιρα γονείς και δάσκαλοι οι οποίοι στη συνέχεια θα πρέπει να φροντίσουν το παιδί να λάβει την κατάλληλη ψυχολογική στήριξη. Επίσης θα ήταν χρήσιμο η οικογένεια να λάβει ψυχό-εκπαίδευση, δηλαδή να μάθει να αναγνωρίζει εάν το παιδί έχει πέσει θύμα εκφοβισμού και πως να το αντιμετωπίσει. Ορισμένες ενδείξεις είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς στο σπίτι, να μην θέλει να πάει στο σχολείο ή να παραπονιέται για σωματικούς πόνους, καθώς ένα παιδί μπορεί να σωματοποιά τις πλείστες ψυχολογικές συνθήκες χωρίς να το αντιλαμβάνεται.

Κληθείς να σχολιάσει εάν οι παραβατικές συμπεριφορές και οι εξάρσεις εκφοβισμού παρουσιάζουν αύξηση το τελευταίο διάστημα, ο κ. Μικελλίδης είπε ότι υπάρχουν αυξομειώσεις και εναλλαγές ανάλογα με τις καταστάσεις και τις κοινωνικές περιόδους που ζούμε, όπως είδαμε να γίνεται και με την ενδοοικογενειακή βία η οποία αυξήθηκε την περίοδο της πανδημίας. Ο κ. Μικελλίδης σημείωσε ότι ο εκφοβισμός είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα το οποίο δεν εντοπίζεται μόνο στα σχολεία αλλά και στον εργασιακό χώρο, στα ομαδικά αθλήματα κ.λπ. Τόνισε ότι πρέπει να υπάρχει μηδενική ανοχή σε τέτοιες συμπεριφορές και να δοθεί ιδιαίτερη σημασία και προσοχή από όλους τους φορείς και να υπάρξει μια πολυδιάστατη και πολυμερής ανταπόκριση ούτως ώστε να δοθούν προς τα έξω τα σωστά μηνύματα.

Ερευνά η Αστυνομία, δεν τοποθετούνται οι γονείς

Το περιστατικό ξυλοδαρμού μαθητή που σημειώθηκε χθες διερευνάται από την Αστυνομία μετά από καταγγελία που έγινε στον Αστυνομικό Σταθμό Γερμασόγειας. Οι Αρχές λαμβάνουν καταθέσεις και θα ολοκληρώσουν την έρευνα, ωστόσο κανένας από τους μαθητές δεν φέρει ποινική ευθύνη καθώς είναι όλοι κάτω των 14 ετών. Σημειώνεται ότι σε επικοινωνία μας με τους Γονείς Μέσης Εκπαίδευσης μας αναφέρθηκε πως δεν θα υπάρξει οποιαδήποτε τοποθέτηση προτού ολοκληρωθεί η έρευνα της Αστυνομίας. 

Τι κάνει το υπουργείο;

Ο Υπουργός Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, Πρόδρομος Προδρόμου, σε δηλώσεις του κατά την επίσκεψή του στο Γυμνάσιο Παλουριώτισσσας, είπε ότι το χθεσινό περιστατικό θα διερευνηθεί. Τόνισε την ανάγκη μιας αποτελεσματικότερης παρέμβασης και σε επίπεδο πρόληψης, ενώ ανέφερε πως γίνονται και επιμορφωτικά σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς. Ανέφερε παράλληλα ότι από τούδε και στο εξής, οι υπεύθυνοι τμήματος θα επιμορφώνονται αναλόγως, θα εξοικειωθούν με τεχνικές και με προσεγγίσεις, με εργαλεία, τα οποία θα τους επιτρέψουν και να συντείνουν, να βοηθήσουν στην πρόληψη, την αποτροπή και την αντιμετώπιση τέτοιων κρουσμάτων. Απαντώντας σε ερώτηση ότι σύμφωνα με πληροφορίες ένα από τα παιδιά που ενεπλάκησαν στο χθεσινό περιστατικό θα έπρεπε να είναι υπό την επίβλεψη σχολικού συνοδού και αν η έλλειψη συνοδών απασχολεί το Υπουργείο, ο κ. Προδρόμου είπε ότι αυτή τη στιγμή γίνεται διαδικασία για να οριστούν σχολικοί συνοδοί, καταγράφονται οι ανάγκες και ότι το Υπουργείο Παιδείας θα δώσει τους σχολικούς συνοδούς που θα χρειαστούν.