Της Μαρίας Ηρακλέους
Οι αλυσιδωτές επιπτώσεις της εισβολής στην Ουκρανία επηρεάζουν αναπόφευκτα και τον τουρισμό. Στην Κύπρο, το τουριστικό ρεύμα από Ρωσία και Ουκρανία παρουσίαζε, τουλάχιστον μέχρι πρότινος, ενθαρρυντικές ενδείξεις και βάσει αυτών των ενδείξεων βασίστηκε ο προγραμματισμός για άνοιγμα των ξενοδοχειακών μονάδων. Πλέον, αναμένεται ότι το άνοιγμα αρκετών μονάδων μπήκε στην αναμονή. Ο πρόεδρος του συνδέσμου διευθυντών ξενοδοχείων (ΠΑΣΥΔΙΞΕ) Χρίστος Αγγελίδης, περιγράφει στην «Κ», ότι θα υπάρχουν αρκετά σκαμπανεβάσματα που θα σχετίζονται άμεσα με τις αγορές της Ουκρανίας και Ρωσίας. Έμμεσα, η αύξηση του κόστους των καυσίμων αναμένεται να επηρεάσει τις τιμές των εισιτηρίων. Περιγράφει το plan b για τον τουρισμό και τα βήματα που πρέπει να γίνουν ώστε το τουριστικό προϊόν της Κύπρου να απορροφήσει τους κραδασμούς αλλά και να καταστήσει την τουριστική βιομηχανία πιο ελκυστική για επαγγελματική αποκατάσταση.
-Είδαμε δυστυχώς τα ξημερώματα της Πέμπτης την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, τις πρώτες εικόνες και τις αλυσιδωτές επιπτώσεις αυτού του εκτροχιασμού της κρίσης. Πώς επηρεάζεται η Κύπρος και η τουριστική πτυχή από την παρούσα κατάσταση;
-Θα έλεγα ότι επηρεάζεται κατακόρυφα και οριζόντια και θα πρέπει να αναμένουμε μια δύσκολη χρονιά με σκαμπανεβάσματα όσον αφορά τουλάχιστον τα ταξίδια από Ουκρανία και Ρωσία λόγω των κοινωνικών συνεπειών από τις εχθροπραξίες αλλά και κατά συνέπεια της υποτίμησης του νομίσματος της Ρωσίας. Επίσης, ήδη, άρχισε να αλλάζει το πτητικό πρόγραμμα από και προς αυτές τις χώρες. Οι συνέπειες ωστόσο θα παρουσιαστούν σε όλα τα επίπεδα. Διότι εάν δεν ξεκινήσει η διαπραγματευτική διαδικασία και δεν επέλθει η ειρήνη, χρηματιστήρια και επενδύσεις θα υποχωρήσουν, το κόστος του πετρελαίου θα εκτοξευθεί και ως εκ τούτου, θα ακριβύνουν τα αεροπορικά εισιτήρια, ο πληθωρισμός θα αυξηθεί και κατ’ επέκταση, η αγοραστική δύναμη των πολιτών θα συρρικνωθεί. Είναι τραγικά τα γεγονότα που συμβαίνουν. Το τοπίο είναι εξαιρετικά ρευστό, ευελπιστούμε ότι δεν θα χειροτερέψουν τα πράγματα και θα πρέπει να διατηρήσουμε μια ψύχραιμη στάση για τις επιπτώσεις στον τουρισμό, δεδομένου ότι συμβαίνουν τον Φεβρουάριο.
-Με βάση τα νέα δεδομένα, θα καθυστερήσει το άνοιγμα ξενοδοχείων;
- Τις τελευταίες μέρες γίνονταν έντονες συζητήσεις μεταξύ των εταίρων στην τουριστική βιομηχανία για το τελικό άνοιγμα και με αυτά τα δεδομένα φαίνεται ότι θα υπάρχει καθυστέρηση. Για παράδειγμα όσοι ξενοδόχοι θα άνοιγαν τον Μάρτη περιμένοντας τους Ρώσους και τους Ουκρανούς, δεν αναμένεται πλέον ότι θα ανοίξουν σύντομα. Είμαστε όλοι εν αναμονή των εξελίξεων.
-Υπάρχουν αυτή την στιγμή κρατήσεις των Ρώσων; Έχουν γίνει ακυρώσεις μέχρι στιγμής;
-Αυτή την στιγμή οι ενδείξεις και οι προκρατήσεις σε σχέση με το 2020 και το 2021, είναι ενθαρρυντικές αλλά θέλω να είμαι επιφυλακτικός. Οι ακυρώσεις επίσης προς το παρόν παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα.
- Ποιο είναι το plan B΄ για τον κυπριακό τουρισμό;
-Αναντίλεκτα θα πρέπει να δώσουμε περισσότερη έμφαση σε άλλες αγορές όπως Σκανδιναβία, Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη. Πρέπει να πω επίσης ότι αυτό που συνέβη είναι ένα καμπανάκι για το προϊόν μας, το οποίο θα πρέπει να γίνει «bullet proof». Ήρθε η ώρα να παντρέψουμε τον τουρισμό με τους τομείς της τεχνολογίας, της οικονομίας, με τα πανεπιστήμια, την γεωργία, την ύπαιθρο. Να δημιουργήσουμε το πολυπόθητο tech island πέριξ της τουριστικής ανάπτυξης, αναπτύσσοντας έτσι τον τουρισμό τεχνολογίας καθώς και τον ιατρικό τουρισμό καταρτίζοντας ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό πλάνο . Να μην μείνουμε στα λόγια, αλλά να το κάνουμε πραγματικότητα. Για παράδειγμα, αν αύριο για κάποιο λόγο υποφέρει ξανά η βρετανική αγορά, τι θα γίνει; Πρέπει πραγματικά να εγκύψουμε στην διεύρυνση αλλά και την ουσιαστική εμβάθυνση των αγορών μας, με ένα πολυδιάστατο, πολυποίκιλο και μακρόπνοο πλάνο. Να δώσουμε χιλιάδες λόγους σε τουρίστες από νέες αγορές να μας επισκεφτούν. Ο τουρισμός θα πρέπει να είναι ενσωματωμένος σε ευφάνταστα προγράμματα ανάπτυξης και να μην εξαντλείται απλά στην ανέγερση ενός νέου ξενοδοχείου.
Μειώνεται το περιθώριο κέρδους
- Μιλήσατε για την αύξηση του κόστους των καυσίμων. Τι σημαίνει αυτό για τα ξενοδοχεία. Σε τι μέρος των εξόδων ενός ξενοδοχείου αντιστοιχεί το κόστος της ενέργειας;
-Το υπ’ αριθμό ένα, είναι το εργασιακό κόστος και ακολουθεί το ενεργειακό κόστος που κυμαίνεται γύρω στο 20% και δυστυχώς το κόστος αυτό θα αυξηθεί. Θα ήθελα να επισημάνω ότι τα επόμενα χρόνια ο ξενοδοχειακός κλάδος θα βρεθεί αντιμέτωπος με αυξήσεις του εργασιακού κόστους, του ενεργειακού κόστους και του κόστους παραγωγής τροφίμων παγκοσμίως. Ως εκ τούτου, το περιθώριο κέρδους θα μειωθεί. Αυτό μας φέρνει ξανά πίσω στο πλάνο ανάπτυξης του ολόχρονου τουρισμού που ίσως καταφέρει να ελαχιστοποιήσει τη ζημιά της χειμερινής περιόδου, να βελτιώσει την οικονομική εικόνα της ξενοδοχειακής βιομηχανίας και να αυξήσει την εργοδότηση.
-Πως διαμορφώνονται μέχρι αυτή την στιγμή οι τουριστικές τάσεις;
-Μιλώντας πάντα στο πλαίσιο ότι η κατάσταση στην εμπόλεμη περιοχή δεν χειροτερέψει, έχουμε δει κρατήσεις από την Κεντρική Ευρώπη και Ην. Βασίλειο να είναι σε ικανοποιητικό βαθμό σε σχέση με το 2021 και το 2020.
Αν λάβουμε υπόψη και τον αριθμό των πτήσεων και των αεροπορικών θέσεων που έχουν τροχοδρομηθεί για την Κύπρο φαίνεται ότι θα έχουμε μια πολύ καλύτερη χρονιά φέτος σε σχέση με το 2021. Επίσης από τις προκρατήσεις φαίνεται ότι θα επικρατήσουν δύο τάσεις- δηλαδή είτε αυξάνεται η διάρκεια των διακοπών, είτε θα υπάρχουν συχνότερα ταξίδια μικρής διάρκειας.
Τρομερές οι ανάγκες σε προσωπικό
-Οι ξενοδόχοι ανάγουν ως μείζον ζήτημα του κλάδου αυτή την περίοδο την έλλειψη του προσωπικού και με αναφορές για 7.000 κενές θέσεις εργασίας στην βιομηχανία αυτή την στιγμή. Την ίδια ώρα παρουσιάζεται διαφορετική εικόνα από πλευράς του Υπ. Εργασίας. Τελικά τι ισχύει;
-Είναι αληθές και ακριβής ο αριθμός των 7.000 και προκύπτει από διάφορες έρευνες. Όντως είναι τρομερές οι ανάγκες και ήδη υπάρχουν μεγάλες αναπτύξεις όπως το καζίνο, που χρειάζονται χιλιάδες εργαζόμενους. Το πρόβλημα πηγάζει από το γεγονός ότι δεν ήρθαν κοινοτικοί και πάρα πολλοί εποχιακοί Κύπριοι έχουν απορροφηθεί τα τελευταία δύο χρόνια σε άλλες επιχειρήσεις και άλλους κλάδους. Από εκεί έχει έχουν δημιουργηθεί τα κενά και θα πρέπει να κινηθούμε προς την κατεύθυνση να τα κλείσουμε όσο πιο σύντομα μπορούμε γιατί τμήματα πολλών ξενοδοχείων- ειδικά των καινούργιων ξενοδοχείων που ανοίγουν- δεν θα μπορέσουν να λειτουργήσουν και αν ανοίξουν θα ανοίξουν με ελλείψεις.
- Αναγνωρίζετε ότι το κόστος ζωής στην Κύπρο και το επίπεδο των μισθών στα ξενοδοχεία είναι ένας λόγος που υπάρχει αυτό το πρόβλημα;
-Είναι και αυτός ένας λόγος και το νιώθουμε όλοι στο πετσί μας αλλά παράλληλα θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι και για την λειτουργία των ξενοδοχείων θα απαιτηθούν υψηλοτέρα κόστη. -Είναι ικανοποιητικοί οι μισθοί που δίνονται στα ξενοδοχεία; Μία καμαριέρα, ένας τραπεζοκόμος αμείβονται ικανοποιητικά;
-Αν τηρούνται οι κανονισμοί και τα θέσμια, που οι πλείστες των μονάδων τα τηρούν, θα έλεγα ότι οι μισθοί είναι ικανοποιητικοί. Πάντα υπάρχει χώρος και για παρεμφερή βελτίωση νοουμένου ότι θα βελτιωθεί και το ταξιδιωτικό ρεύμα.
«Δεν είναι μόνο ο μισθός»
-Εννοείτε ότι με την ανάκαμψη του τουρισμού ενδεχομένως να αναθεωρηθούν τα εισοδήματα στο προσωπικό των ξενοδοχείων;
-Αυτό που θα έλεγα είναι ότι θα πρέπει να κοιτάξουμε και το κοινωνικό κομμάτι των εργαζομένων. Δεν είναι μόνο ο μισθός, είναι και άλλες υπηρεσίες που μπορεί να αντλήσουν από το κράτος ή από τη βιομηχανία. Για παράδειγμα θα μπορούσε η εργασία στα ξενοδοχεία να είναι επιλογή και για νέους ανθρώπους που έχουν γίνει πρόσφατα γονείς νοουμένου ότι έχουν επιλογές για την φύλαξη και την φροντίδα των παιδιών. Να υπήρχαν υπηρεσίες βρεφονηπιακών σταθμών που θα δούλευαν με νηπιαγωγούς και νοσοκόμες μέχρι αργά το βράδυ ώστε να εξυπηρετείται η ξενοδοχειακή βιομηχανία, στα πρότυπα αυτών των δημοσίων υπαλλήλων. Η προσέλκυση των νέων στην ξενοδοχειακή βιομηχανία θα ενίσχυε σημαντικά την οικονομία και θα υπήρχαν λιγότερες ανάγκες σε ξένο εργατικό δυναμικό.
-Προλαβαίνουμε αυτή την στιγμή να καλύψουμε τα κενά μέχρι την έναρξη της καλοκαιρινής περιόδου;
-Θεωρώ ότι αργήσαμε. Έστω και τώρα όμως, αν κάποιοι αριθμοί εργαζομένων επιτραπούν να έρθουν τουλάχιστον στους επόμενους 2-3 μήνες, ίσως συμπληρωθούν κάποιες μη εξειδικευμένες θέσεις όπως καθαριστές στην κουζίνα, βραδινές βάρδιες καθαριότητας, κηπουροί, ελαιοχρωματιστές κτλ.
-Σε ποια κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί το Υπ. Εργασίας;
-Πιστεύω ότι θα πρέπει να ξαναδούμε το όλο σύστημα ανεργιακών επιδομάτων. Είναι προτιμότερο να ξεκινήσουμε να επιδοτούμε την εργασία και όχι την ανεργία. Αυτό είναι και το πρόβλημα της χειμερινής περιόδου, ότι επιδοτούμε όλα αυτά τα χρόνια την ανεργία. Θα πρέπει λοιπόν να γίνει πιο ευέλικτο το σύστημα εργοδότησης τον χειμώνα, να επιτραπεί στα ξενοδοχεία που θα παραμείνουν σε λειτουργία να χρησιμοποιούν όσους εργαζόμενους χρειάζονται με ένα ευέλικτο σύστημα, εργοδότησης – επιδότησης. Θα δίνονταν έτσι λιγότερα ανεργιακά επιδόματα και ταυτόχρονα θα υπήρχε μεγαλύτερη συνεισφορά στο ΑΕΠ. Μια άλλη λύση θα ήταν ένα γενναίο πρόγραμμα πενταετίας στο πλαίσιο του οποίου να μειωθεί το κόστος λειτουργίας των ξενοδοχείων στο μισό, ώστε να μπορούν πιο εύκολα να παραμείνουν ανοικτά και την χειμερινή περίοδο ακόμα και με χαμηλές πληρότητες. Διότι ακόμη και τα ξενοδοχεία που είναι κλειστά καταγράφουν ζημιές. Άρα αν είναι ανοικτά και καταγράφουν λιγότερη ζημιά από το να είναι κλειστά, τότε θα επιλέξουν να μείνουν ανοικτά με όλα τα συνεπαγόμενα θετικά αποτελέσματα στον εργασιακό και οικονομικό τομέα. Χρειαζόμαστε λοιπόνένα γενναίο και τολμηρόπλάνο.
Προσοχή στον αριθμό των κλινών
-Πέραν των επίκαιρων θεμάτων του ουκρανικού, του προσωπικού και του κόστους καυσίμων, ποια είναι τα σοβαρότερα ζητήματα που έχει να αντιμετωπίσει ο τουριστικός και ο ξενοδοχειακός κλάδος;
-Για μένα το σοβαρότερο πρόβλημα ήταν πάντα το ίδιο- η ανισομερής ανάπτυξη. Το έχω ξαναπεί και σε προηγούμενη μας συνέντευξη και το επαναλαμβάνω εδώ και χρόνια, ότι θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τον αριθμό κλινών που προσθέτουμε στην αγορά κάθε χρόνο και την δυνατότητα να εξυπηρετήσουμε αυτούς τους αριθμούς. Δεν μπορούμε πλέον να κτίζουμε ανεξέλεγκτα, αλλά θα πρέπει πλέον να εξειδικεύσουμε τις νέες αναπτύξεις και να διαφοροποιήσουμε υφιστάμενα ξενοδοχεία για ειδικές μορφές τουρισμού καθώς και ολόκληρες και περιοχές. Δεν μπορούμε να εξυπηρετήσουμε πλέον απρογραμμάτιστα την συνεχή ανέγερση ξενοδοχείων. Τελεία και παύλα.
-Θεωρείτε ότι πετύχαμε τον στόχο μας με το rebranding του κυπριακού τουρισμού;
-Ευτυχήσαμε τα τελευταία χρόνια να αποκτήσουμε το Υφυπουργείο που χρειαζόμασταν με ένα πολύ δραστήριο Υφυπουργό που έχει φτιάξει πράγματα και έδωσε κατεύθυνση για ανάπτυξη υπαίθρου, ορεινών, και την επιμήκυνση της περιόδου. Όμως ακόμα μας υπολείπεται εκείνο το κάτι που θα μας χαρακτηρίζει και ξεχωρίζει . Ακόμα δεν έχουμε αυτό το δικό μας χαρακτηριστικό που θα άφηνε το αποτύπωμα του στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη. Όλοι έχουν κουλτούρα, ήλιο, καλό φαγητό, καλά ξενοδοχεία. Άρα, ποια θα ήταν η αιχμή του δόρατος του δικού μας branding που θα μας ξεχώριζε παγκοσμίως. Θα πρέπει να το ανακαλύψουμε ή να το δημιουργήσουμε. Μέχρι να το κάνουμε αυτό, είμαστε υποχρεωμένοι να αναπτύξουμε στο έπακρο και στην τελειότητα όλα τα υπόλοιπα- τις υπηρεσίες στα αεροδρόμια, την καθαριότητα της χώρας μας και το επίπεδο υγείας, την ασφάλεια, την καινοτομία και εξυπηρέτηση στα ξενοδοχεία. Θα πρέπει να αναπτύξουμε ένα κοσμοπολίτικο μοντέλο που θα μπορεί να ανταγωνιστεί όλους τους προορισμούς. Ο δρόμος που θα πρέπει να βαδίσουμε θα είναι επίπονος και θα πρέπει να είμαστε μεθοδικοί, εφευρετικοί, δημιουργικοί και με πάρα πολύ θράσος και φαντασία για να κατακτήσουμε αυτό που μας αναλογεί από τον παγκόσμιο τουρισμό.
