Του Απόστολου Τομαρά
Σχεδόν ένα χρόνο μετά την εφαρμογή της μεταρρύθμισης στην τοπική αυτοδιοίκηση τα κενά που παρατηρούνται σε νομοθετικό πλαίσιο προκαλούν εύλογες απορίες για το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, που μεταξύ άλλων είναι και η θωράκιση που πλαισίου απέναντι σε παρανομίες και αυθαιρεσίες. Και ενώ η νέα τοπική αυτοδιοίκηση εισήλθε στη ζωή των πολιτών με τεράστιες προσδοκίες προκειμένου να διορθώσει χρόνιες στρεβλώσεις που υπήρχαν, π.χ. σε πολεοδομικά θέματα, μια περίπτωση τουριστικής ανάπτυξης στο Λατσί της Πόλης Χρυσοχούς αποκάλυψε πως το «νέο» ζήλεψε τη «δόξα» του παλαιού. Πρόκειται για το υπό ανέγερση τουριστικό συγκρότημα ισραηλινών συμφερόντων σε χώρο που λειτουργούσε το Elia Latchi Holiday Village που μετονομάστηκε σε Zening Hotel Eco Resort.
Με βάση τον φάκελο της συγκεκριμένης ανάπτυξης που έχει στη διάθεσή της η «Κ», αλλά και εκθέσεις αρμόδιων τμημάτων όπως του Τμήματος Περιβάλλοντος, η εν λόγω περίπτωση ίσως να αποτελεί την επιτομή των παρανομιών και αυθαιρεσιών που συντελέστηκαν στην περιοχή από τον ιδιοκτήτη του έργου, χωρίς ωστόσο τα αρμόδια όργανα του κράτους, τα οποία ήταν γνώστες των παρανομιών, να τον επαναφέρουν στη νομιμότητα. Μια εξέλιξη που εξόφθαλμα καταπατά κάθε έννοια αξιοκρατίας, ισονομίας και χρηστής διοίκησης. Παρά τις έντονες διαμαρτυρίες και καταγγελίες που υπήρχαν από κατοίκους πέριξ της περιοχής ανάπτυξης, παρά τις διαπιστωμένες παρανομίες από κρατικούς φορείς και παρά την τεράστια δημοσιότητα που δόθηκε, η αρμόδια πολεοδομική αρχή που είναι ο ΕΟΑ Πάφου προχώρησε στη νομιμοποίηση των παρανομιών, αγνοώντας προκλητικά την προϊστορία της ανάπτυξης, μη λαμβάνοντας υπόψη τη συμπεριφορά του ιδιοκτήτη να αγνοεί τα αρμόδια όργανα του κράτους, να καθυστερεί στη λήψη μέτρων σε βαθμό που να προκαλούνται εύλογες υποψίες και τέλος να επιβραβεύει την παρανομία στηριζόμενη στο νομότυπο. Μια εξέλιξη που εγείρει ζήτημα τεράστιων ευθυνών, πολιτικών, υπηρεσιακών αλλά το κυριότερο έφερε στην επιφάνεια την απουσία ελέγχου επί των οργάνων που έλαβαν τις τελικές αποφάσεις.
Μνημείο ασυδοσίας
Με τη συγκεκριμένη περίπτωση η «Κ» έχει ασχοληθεί επανειλημμένα από το 2023 που ξεκίνησε η ανάπτυξη, αποκαλύπτοντας με επίσημα στοιχεία πως ο ιδιοκτήτης του έργου από τότε μέχρι και το 2025 που ο ΕΟΑ Πάφου νομιμοποίησε στην ουσία τις παρανομίες του, ουδέποτε κινήθηκε εντός του πλαισίου που καθορίζει ο νόμος, κατά περιόδους, για πολεοδομικά ζητήματα. Εκείνο όμως που αποτελεί το «κερασάκι στην τούρτα» είναι αλληλογραφία που είχε ο ιδιοκτήτης της ανάπτυξης με κρατικούς λειτουργούς, αλληλογραφία την οποία έχει στην κατοχή της η «Κ». Από το περιεχόμενο μιας τουλάχιστον επιστολής προκύπτει πως ο ιδιοκτήτης του έργου προσπαθούσε να αποκρούσει τις ενοχλήσεις που δεχόταν, από κρατικά όργανα με πλάγιο τρόπο.
Όπως προκύπτει από την επιστολή ο ιδιοκτήτης του έργου μέσω εκπροσώπου, το όνομα της οποίας έχουμε στη διάθεσή μας, προσπαθούσε να ξεπεράσει τα «εμπόδια», επικαλούμενος αρνητικό επενδυτικό περιβάλλον. «Ελπίζω όταν αναφέρεστε σε αποθάρρυνση επενδυτών και δυσκολία τους, να μην αναφέρεστε στο γεγονός ότι ξεκινήσατε χωρίς τις απαιτούμενες άδειες η αρμόδια Αρχή να το αγνοούσε και να μην έστελνε την εν λόγω επιστολή!!» αναφέρεται στην απαντητική επιστολή. Σε δύο σημεία της επιστολής γίνεται αναφορά στην προηγούμενη δημοτική αρχή της Πόλης Χρυσοχούς, η οποία είχε ενημερωθεί για επιστολή της πολεοδομικής αρχής στις 29 Σεπτεμβρίου 2023 για τερματισμό των παράνομων εργασιών, χωρίς ωστόσο να αντιδράσει. Όλα αυτά και ενώ όπως παρατίθεται στην επιστολή υπήρχαν ενυπόγραφες καταγγελίες και από κατοίκους της περιοχής. Συγκεκριμένα, στην επιστολή γίνεται αναφορά σε τρεις καταγγελίες κατά της εν λόγω ανάπτυξης και των συνεχιζόμενων εργασιών, ημερομηνίας 21/4/2023, κατά την εξέταση της αρχικής πολεοδομικής αίτησης, 9/4/2024, και η τρίτη Ιούνιος 2024.
Ευθύνες
Από το περιεχόμενο της επιστολής που αποκαλύπτει η «Κ» προκύπτει πως η τότε πολεοδομική αρχή που ήταν το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως, Επαρχιακό Γραφείο Πάφου, από τις 20 Σεπτεμβρίου 2023 ζητούσε από τον ιδιοκτήτη του έργου να τερματίσει τις παράνομες εργασίες και να περιοριστεί εντός της πολεοδομικής άδειας που του χορηγήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2023, δηλαδή ένα μήνα μετά την έναρξη των παράνομων εργασιών. Η τελευταία επιστολή απεστάλη μια μέρα πριν από την εφαρμογή της νέας τοπικής αυτοδιοίκησης (30/05/2024) και αφορούσε Ειδοποίηση Επιβολής με την οποία καλούσε τον ιδιοκτήτη του έργου να τερματίσει τις κατασκευαστικές εργασίες και να επαναφέρει την ανάπτυξη ως εγκρίθηκε με την πολεοδομική άδεια. Ειδοποίηση Επιβολής με την οποία ουδέποτε συμμορφώθηκε ο ιδιοκτήτης του έργου, μιας και από την επομένη της αποστολής της, οι πολεοδομικές αρμοδιότητες μεταφέρθηκαν στους Επαρχιακούς Οργανισμούς Αυτοδιοίκησης (ΕΟΑ), στην εν λόγω περίπτωση στον ΕΟΑ Πάφου. Ωστόσο, αυτό που επίσης προκαλεί εύλογες υποψίες και γίνεται αναφορά στην επιστολή ήταν η αντίδραση του ιδιοκτήτη στην Ειδοποίηση Επιβολής. Συγκεκριμένα αναφέρεται. «Αντιλαμβάνεστε ότι έχοντας και αντιδράσεις περιοίκων αλλά και καταγγελίες η Αρμόδια Αρχή (ΤΟΠ) δεν είχε επιλογή από το να στείλει Ειδοποίηση Επιβολής. Έχετε τη δυνατότητα υποβολής Ιεραρχικής Προσφυγής κάτι που δεν πράξατε!!».
Τμήμα Πολεοδομίας
Όπως προκύπτει από την επιστολή, το Τμήμα Πολεοδομίας και Οικήσεως που ήταν αρμόδιο μέχρι και τις 30 Μαΐου 2024 προέβη στις απαιτούμενες ενέργειες προκειμένου να τερματίσει τις πολεοδομικές παρανομίες, πλην όμως σημειώθηκε καθυστέρηση που είχε ως αποτέλεσμα η εφαρμογή του νόμου να μην υλοποιηθεί ποτέ επειδή συνέπεσε με τις αλλαγές στην τοπική αυτοδιοίκηση (01/06/2024). Εδώ πρέπει να υπενθυμίσουμε πως σε ανάλογη περίπτωση και πάλι στο Λατσί το 2017 το ΤΠΟ είχε ολοκληρώσει την προβλεπόμενη από τον νόμο διαδικασία, η οποία οδήγησε στην κατεδάφιση των παράνομων κτισμάτων. Στην προκειμένη περίπτωση το Επαρχιακό Γραφείο του ΤΠΟ στην Πάφο απέστειλε την πρώτη επιστολή για τερματισμό των εργασιών χωρίς άδεια στις 27 Σεπτεμβρίου 2023 και την τελευταία στις 30 Μαΐου 2024. Αυτό που δημιουργεί απορίες και θέτει ενώπιον ευθυνών το ΤΠΟ είναι γιατί χρειάστηκαν έξι μήνες για την αποστολή Ειδοποίησης Επιβολής, μιας και ήταν γνωστό πως ο ιδιοκτήτης του έργου αρχικά είχε ξεκινήσει εργασίες χωρίς την Πολεοδομική Άδεια και στη συνέχεια χωρίς απόφαση επί της τροποποιητικής αίτησης που υπέβαλε στις 19 Δεκεμβρίου 2023, και αφορούσε την τροποποίηση των οργανωμένων τουριστικών διαμερισμάτων σε Ξενοδοχειακή Μονάδα, ξεκίνησε τις εργασίες ανέγερσης τρίτου ορόφου κατά παρέκκλιση των τότε προνοιών του Τοπικού Σχεδίου Κόλπου Χρυσοχούς.
Δήμος Πόλης Χρυσοχούς
Από τα γεγονότα και την εξέλιξη της υπόθεσης στο κάδρο των ευθυνών μπαίνει και η τοπική αρχή, προηγούμενη και νέα. Στην επιστολή που αποκαλύπτει η «Κ» αναφέρεται πως η πρώτη επιστολή του ΤΠΟ κοινοποιήθηκε στον Δήμο Πόλης Χρυσοχούς για δικές του ενέργειες. Προφανώς για έλεγχο και τερματισμό των παράνομων εργασιών, κάτι που εκ του αποτελέσματος δεν έγινε ποτέ. Η ίδια τακτική ακολουθήθηκε από τον Δήμο Πόλης Χρυσοχούς και για αποστολή απόψεων κατά τη μελέτη της αίτησης για παρεκκλίσεις από την Πολεοδομική Αρχή. Αυτό όμως που εντείνει τις υποψίες που υπάρχουν για τη στάση της τοπικής αρχής και τυγχάνει αναφοράς στην αλληλογραφία ήταν η χρονική στιγμή δημοσίευσης του εγκεκριμένου Τοπικού Σχεδίου Κόλπου Χρυσοχούς 2024 (δημοσίευση στις 7/6/2024), δηλαδή μερικές μέρες μετά την εκχώρηση των πολεοδομικών εξουσιών στους ΕΟΑ.
Το σκηνικό ξεκαθάρισε πλήρως οκτώ μήνες αργότερα, όταν το Συμβούλιο του ΕΟΑ συνεδρίασε για να αποφασίσει αν θα εγκρίνει την ανέγερση τρίτου ορόφου και άλλων παρεκκλίσεων που είχε αιτηθεί ο ιδιοκτήτης του έργου. Μάλιστα, σε μία από τις συνεδρίες σημειώθηκε φραστικό επεισόδιο του δημάρχου Πόλης Χρυσοχούς με τον δήμαρχο Πάφου, ο οποίος ήταν αντίθετος με την έγκριση της Πολεοδομικής Άδειας. Επιπλέον πληροφορίες από την Πόλη Χρυσοχούς θέλουν την τοπική αρχή ή κάποιους τοπικούς άρχοντες να ενθάρρυναν τον ιδιοκτήτη του έργου να συνεχίσει τις εργασίες θεωρώντας βέβαιο πως θα εξασφάλιζαν εκ των υστέρων τις άδειες.
ΕΟΑ Πάφου
Αν στην περίπτωση του ΤΠΟ μπορεί να γίνει λόγος για καθυστέρηση στις διαδικασίες, η διάδοχος κατάσταση, ο ΕΟΑ Πάφου, φέρει βαρύτατες ευθύνες για τη νομιμοποίηση παρανομιών σχεδόν δύο χρόνων.
Η υπεύθυνη πολεοδομική αρχή με βάση τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης δεν έπραξε όσα της αναλογούσαν, αφήνοντας το συγκεκριμένο θέμα να σέρνεται για 10 μήνες. Ακόμα και δύο μήνες πριν από τη έγκριση-νομιμοποίηση των παρανομιών στο Λατσί, ο ΕΟΑ Πάφου είχε επιβεβαιωμένες πληροφορίες πως ο ιδιοκτήτης του έργου συνέχιζε τις εργασίες χωρίς την απαιτούμενη άδεια. Παρά ταύτα η αρμόδια πολεοδομική αρχή του ΕΟΑ Πάφου περιορίστηκε σε χλιαρές αντιδράσεις, ενώ δεν υλοποίησε ποτέ τις απειλές λήψης μέτρων για τερματισμό των εργασιών και αποκατάσταση της νομιμότητας. Τουναντίον, όταν ο φάκελος της ανάπτυξης ήλθε ενώπιον του Συμβουλίου για απόφαση, υπήρξαν αντεγκλήσεις με τον δήμαρχο Πάφου να υποστηρίζει πως «έκτιζαν ουσιαστικά χωρίς καμία άδεια, ούτε πολεοδομική ούτε άδεια οικοδομής. Ακόμα πιο εκπληκτικό και πιο παράνομο ήταν ότι για εννέα μήνες έκτιζαν τελικά ξενοδοχείο με τρεις ορόφους, ενώ κρατούσαν μόνο πολεοδομική άδεια για οικοδομές δύο ορόφων».
Όπως προκύπτει από την έκθεση του Τμήματος Περιβάλλοντος, ο ΕΟΑ Πάφου ενώ γνώριζε για τις παρανομίες και κανονικά θα έπρεπε να κινήσει τις διαδικασίες άρσης τους, για ανεξήγητο λόγο υπέβαλε στο Τμήμα Περιβάλλοντος έκθεση πληροφοριών από την οποία προκύπτει πως συναινούσε «στη χορήγηση της αιτούμενης ανάπτυξης και κρίνει απαραίτητη την αξιολόγηση και άποψη του Τμήματος Περιβάλλοντος». Το οξύμωρο της υπόθεσης είναι πως η επιστολή εστάλη σε μια περίοδο όπου ο ΕΟΑ Πάφου είχε αποστείλει δεύτερη ειδοποίηση επιβολής διακοπής εργασιών που αφορούσαν την ανέγερση τρίτου ορόφου χωρίς την απαιτούμενη άδεια, εργασίες οι οποίες διαπιστωμένα συνεχίστηκαν μέχρι τέλη Ιανουαρίου του 2025, αναγκάζοντας τον ΕΟΑ Πάφου να στείλει και τρίτη ειδοποίηση επιβολής τερματισμού των εργασιών χωρίς αντίκρισμα και στη συνέχεια να εγκρίνει κατά πλειοψηφία τις αλλαγές που ζητούσε ο επενδυτής. Ο πρόεδρος του ΕΟΑ Πάφου Χαράλαμπος Πιττοκοπίτης σε δηλώσεις του στην «Κ» απέδωσε την ικανοποίηση του ιδιοκτήτη του έργου στις αλλαγές του Τοπικού Σχεδίου Πόλης Χρυσοχούς, αλλά και στη θετική γνωμάτευση της Επιτροπής Αισθητικού Ελέγχου, η οποία, όπως είπε, είναι ανεξάρτητη.
Η κυβέρνηση νίπτει τας χείρας της
Η κατάληξη που είχε μια σοβαρή περίπτωση πολεοδομικών παρανομιών εκ των πραγμάτων δεν βγάζει από το κάδρο τις πολιτικές ευθύνες. Κυβερνητικές πηγές επιμένουν πως το υπουργείο Εσωτερικών ήταν αρμόδιο για πολεοδομικά ζητήματα μέχρι και τις 30 Μαΐου 2024. Από την επομένη οι αρμοδιότητες που είχε το ΤΠΟ μεταβιβάστηκαν στους ΕΟΑ, οι οποίοι είναι ανεξάρτητοι και δεν εμπίπτουν στον έλεγχο της κεντρικής κυβέρνησης. Εάν η κυβερνητική θέση έχει βάση, σε αυτή την περίπτωση η απουσία μηχανισμού ελέγχου των ΕΟΑ για πολύ σοβαρά θέματα όπως είναι τα πολεοδομικά συνιστούν ένα τεράστιο κενό στο πλαίσιο της πολυδιαφημισμένης νέας τοπικής αυτοδιοίκησης. Εάν επίσης ληφθεί υπόψη η παρουσία τοπικών συμφερόντων, όπως στην περίπτωση στο Λατσί, το όλο θέμα λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις, μιας και τοπικές αρχές στο όνομα της ανάπτυξης των περιοχών τους βάζουν σε δεύτερη μοίρα τα εξίσου σοβαρά θέματα όπως είναι η προστασία ευαίσθητων περιβαλλοντικά περιοχών με επιπτώσεις κοινωνικές και οικονομικές. Στο υπουργείο Εσωτερικών επιμένουν πως υπάρχει κενό με τους μηχανισμούς ελέγχου των ΕΟΑ σε πολεοδομικά ζητήματα τα οποία, όπως λένε, χρήζουν αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου, ενώ δένουν τα χέρια της κυβέρνησης. Ωστόσο, αυτό που δημιουργεί ερωτηματικά είναι αν όλα αυτά τα θέματα είχαν εντοπιστεί την περίοδο που η Βουλή έθετε τις βάσεις για τη νέα τοπική αυτοδιοίκηση και αν οι ενστάσεις που υπάρχουν για διορθωτικές παρεμβάσεις αποσκοπούν στο να μην απολέσουν τα κόμματα το πάνω χέρι που έχουν μέσω τοπικών παραγόντων.
Η Επιτροπή Αισθητικού Ελέγχου
Το παζλ των ευθυνών για τη νομιμοποίηση των παρανομιών στο Λατσί συμπληρώνει η Επιτροπή Αισθητικού Ελέγχου, ενός μηχανισμού που εκτός από τις πρόνοιες Τοπικών Σχεδίων η άποψή του έχει βαρύνουσα σημασία σε πολεοδομικά θέματα. Στην προκειμένη περίπτωση η άποψη της Επιτροπής Αισθητικού Ελέγχου όπως καταγράφεται στην έκθεση του Τμήματος Περιβάλλοντος ήταν θετική, με τον πρόεδρο του ΕΟΑ να αναφέρει στην «Κ» πως η θετική άποψη που εξέφρασε η Επιτροπή ήταν υπό προϋποθέσεις, οι οποίες ωστόσο δεν προσδιορίζονται. Παρά ταύτα άγνωστο παραμένει το σκεπτικό της Επιτροπής, η σύμφωνη γνώμη της οποίας με βάση το Τοπικό Σχέδιο Πόλης Χρυσοχούς 2024 έχει βαρύνουσα σημασία.
