Του Απόστολου Τομαρά
Εξήντα ένα χρόνια από τη σύστασή της, η Εθνική Φρουρά αποκτά την κανονικότητα που διέπει τις στρατιωτικές δυνάμεις των χωρών της Ευρώπης. Η αποκάλυψη από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, στον Μανώλη Καλαντζή, ότι η Κυπριακή Δημοκρατία με ρηματική διακοίνωσή της ζήτησε και επίσημα από τις ΗΠΑ την ένταξή της στο πρόγραμμα Excess Defense Articles (Παροχή Πλεονάζοντος Αμυντικού Υλικού) εκ των πραγμάτων ολοκληρώνει έναν κύκλο της Ε.Φ. με κύριο χαρακτηριστικό την «απομόνωση» και ανοίγει ένα νέο, πως ως φιλοδοξία έχει τη μετατροπή της σε μια σύγχρονη στρατιωτική δύναμη, με παρουσία στο ευρωπαϊκό και διεθνές σύστημα άμυνας και ασφάλειας της περιοχής. Η συμμετοχή στο πρόγραμμα SAFE, καθώς και η αναβάθμιση της συνεργασίας με τις ΗΠΑ, θεωρείται βέβαιο ότι θα αφήσουν ανεξίτηλο το αποτύπωμά τους στο αμυντικό σύστημα της Κύπρου, ανοίγοντας ταυτόχρονα πόρτες που μέχρι πρόσφατα ήταν κλειστές. Η προεδρική αποκάλυψη ουσιαστικά επιβεβαίωσε τις βλέψεις της Ε.Φ. για πρόσβαση στην αμερικάνικη αγορά στρατιωτικού υλικού, που έρχεται να άρει πλήρως το εμπάργκο πώλησης όπλων που είχαν επιβάλει οι ΗΠΑ το 1987 στην Κυπριακή Δημοκρατία. Η τελική λίστα απόκτησης αμερικάνικου στρατιωτικού υλικού θα κλειδώσει μετά την επίσκεψη που θα πραγματοποιήσει κλιμάκιο στρατιωτικών της Ε.Φ. στις ΗΠΑ για να δουν από κοντά το διαθέσιμο υλικό. Η μετάβαση θα πραγματοποιηθεί σε ημερομηνία που θα καθορίσουν οι Αμερικανοί. Το παζλ των επιλογών που έχει πλέον η Ε.Φ. συμπληρώνει η συμμετοχή της Κύπρου, ως κράτους μέλους της Ε.Ε., στο υπό δημιουργία σύστημα ασφάλειας της Ένωσης (SAFE), πηγή από την οποία η Ε.Φ. μπορεί να καλύψει ένα σημαντικό κομμάτι των αναγκών της, σε στρατιωτικό υλικό. Η «Κ» αποκαλύπτει το περιεχόμενο της λίστας που έχει υποβληθεί στις ΗΠΑ για παραχώρηση οπλικών συστημάτων, καθώς και προς τα πού επικεντρώνεται ο σχεδιασμός για συμμετοχή στο πρόγραμμα SAFE.
Πτητικά από ΗΠΑ
Στη ρηματική διακοίνωση της Κυπριακής Δημοκρατίας η απάντηση των ΗΠΑ ήταν θετική. Ήδη, στη Λευκωσία έχει παραληφθεί επιστολή με την οποία οι Αμερικανοί κάνουν γνωστό πως υπάρχει διαθέσιμο στρατιωτικό υλικό που μπορεί να παραχωρηθεί μέσω του προγράμματος Excess Defense Articles (EDA). Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές της «Κ», στην κυπριακή λίστα ξεχωρίζει το αίτημα για παραχώρηση πτητικών μέσων κυρίως για υποστήριξη των αναγκών της Ε.Φ. καθώς και για έρευνα και διάσωση. Στη λίστα, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, γίνεται αναφορά σε στρατιωτικά μεταγωγικά αεροσκάφη και ελικόπτερα. Στη λίστα παραμένει άγνωστο αν προσδιορίζεται ο τύπος των πτητικών μέσων και ο αριθμός τους. Αν ληφθεί υπόψη η παραχώρηση αμερικανικών πτητικών μέσων σε άλλες χώρες που είναι ενταγμένες στο πρόγραμμα Excess Defense Articles, σε μια τέτοια περίπτωση προς διάθεση βρίσκονται τα μεταγωγικά αεροσκάφη C-130.
C-130 Hercules
Το C-130 Hercules είναι το ευρέως διαδεδομένο μεταγωγικό αεροσκάφος το οποίο καλύπτει τα στάνταρ που έχουν θέσει οι επιτελείς του ΥΠΑΜ και ΓΕΕΘΑ ως προς τη χρήση του. Είναι τετρακινητήριο, χρησιμοποιείται παγκοσμίως για τη μεταφορά παντός είδους φορτίων, προσωπικού, για αεροδιακομιδές, για περιπτώσεις έρευνας και διάσωσης και για ανθρωπιστικές αποστολές. Το κυπριακό ενδιαφέρον για τον συγκεκριμένο τύπο αεροσκάφους δεν είναι άσχετο και με τη χρήση του από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία και την κάλυψη των αναγκών συντήρησης, σε πρώτη φάση, εάν και εφόσον παραχωρηθεί από τις ΗΠΑ. Επίσης το C-130 δεν είναι άγνωστο στην Ε.Φ. αφού κατά διαστήματα χρησιμοποιείται για την εκπαίδευση στρατιωτικού προσωπικού και άλλων αποστολών με κυπριακό ενδιαφέρον. Σημαντικό στοιχείο που ενισχύει το ενδεχόμενο ικανοποίησης του ενδιαφέροντος που υπάρχει είναι πως το C-130 βρίσκεται υπό παραχώρηση μέσω του προγράμματος EDA σε άλλες χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.
Ελικόπτερα
Στη λογική χρήσης των C-130 κινείται και το ενδιαφέρον που υπάρχει στη λίστα για δυο τουλάχιστον ελικόπτερα. Όπως είχε γράψει η «Κ», το ενδιαφέρον για δυο ελικόπτερα για σκοπούς δασοπυρόσβεσης και ειρηνικών αποστολών είχε γνωστοποιηθεί από την εποχή που ξεκίνησαν οι διεργασίες για ολική άρση του αμερικάνικου εμπάργκο. Με βάση το διαθέσιμο υλικό των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων που έχει παραχωρηθεί σε άλλες χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα, προς παραχώρηση είναι το OH-58D Kiowa το οποίο δεν καλύπτει απόλυτα τα στάνταρ των επιτελών σε Λευκωσία, ωστόσο μπορεί να πραγματοποιήσει αποστολές αναγνώρισης. Λαμβάνοντας υπόψη τις πολλαπλές δυνατότητες που έχει αλλά και το κομμάτι διαθεσιμότητας, το ελικόπτερο που τις καλύπτει είναι το CH-47D Chinook, το οποίο έχει αποκτηθεί από τον ελληνικό στρατό και από τα αποθέματα του στρατού των ΗΠΑ. Περιγράφεται ως πτητικό μέσο μεταφοράς προσωπικού, αντικειμένων και οχημάτων, ενώ στην Ελλάδα χρησιμοποιείται και για σκοπούς δασοπυρόσβεσης.
Με βάση τα διαθέσιμα του αμερικανικού στρατού, το κυπριακό ενδιαφέρον σε μεταγωγικά αεροσκάφη στρέφεται στο C-130 Hercules καθώς και στο ελικόπτερο Chinook, μέσα που πληρούν τα στάνταρ χρήσης της Λευκωσίας.
Στη λίστα του ΥΠΑΜ βρίσκονται και τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού, όπως το M1117 Guardian.
Μεταφοράς προσωπικού
Στη λίστα του ΥΠΑΜ βρίσκεται και το ενδιαφέρον για τεθωρακισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού. Σήμερα τις ανάγκες της Ε.Φ. καλύπτει το ρωσικό BMP-3, το οποίο ωστόσο είναι ένα από τα οπλικά συστήματα προς απόσυρση για το οποίο είχε γίνει λόγος για παραχώρησή του στην Ουκρανία με αντάλλαγμα κάποιο νεότερο τύπο, όπως έγινε με την περίπτωση των ελληνικών BMP-1, τα οποία αντικαταστάθηκαν με τα γερμανικά Marder 1A3. Η λίστα της Ε.Φ. φαίνεται να κινείται παράλληλα με τους σχεδιασμούς των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων, οι οποίες πρόσφατα έλαβαν θετική απάντηση για μεταχειρισμένα οχήματα μεταφοράς προσωπικού Μ2Α2 (M2A2 ODS-SA) κάτι που σημαίνει πως υπάρχει διαθέσιμο υλικό που μπορεί να καλύψει και τις ανάγκες της Ε.Φ. Μάλιστα, στην περίπτωση της Ελλάδας η παραχώρηση έγινε προς αντικατάσταση των ρωσικών BMP-1, τα οποία κατέληξαν στην Ουκρανία. Από εκεί και πέρα πληροφορίες κάνουν λόγο και για M1117 Guardian και M113.
Πυροβόλα και άλλα
Στη λίστα φαίνεται να βρίσκεται και η προοπτική απόκτησης πυροβόλων M109A5, τα οποία μέχρι πρόσφατα βρίσκονταν στην ενεργό δράση του στρατού των ΗΠΑ. Από τα αμερικανικά αποθέματα η Ελλάδα απέκτησε πρόσβαση σε μερικές εκατοντάδες συστήματα μέσω του EDA. Από εκεί και πέρα, από την αμερικανική αγορά θα επιχειρηθεί να αντληθούν και άλλα οπλικά συστήματα όπως αντιαεροπορικά (ραντάρ και αντιπυραυλικά) προκειμένου να ενισχυθεί η περιοχή άμυνας της Αεροπορικής Βάσης Ανδρέας Παπανδρέου στην Πάφο, μέσα στο πλαίσιο συνεργασίας με τις ΗΠΑ για αναβάθμιση της στρατιωτικής υποδομής της Ε.Φ.
SAFE για Ε.Φ.
Στην περίπτωση της Ε.Ε. οι διαδικασίες υλοποίησης του προγράμματος SAFE έχουν ήδη ξεκινήσει. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημέρωσε τη Λευκωσία πως έχει εγκρίνει για την Κύπρο το ποσό των €1,180 δισ. για περίοδο πέντε ετών με τη μορφή χαμηλότοκου δανείου και ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής έως και 45 χρόνια. Μέχρι τις 30 Νοεμβρίου θα πρέπει να υποβληθεί από κυπριακής πλευράς η λίστα με το στρατιωτικό υλικό που ενδιαφέρει προκειμένου να εξετασθεί και να εγκριθεί από την Ε.Ε. Ο σχεδιασμός που έχει γίνει από το ΥΠΑΜ κινείται σε δυο άξονες. Πρώτο, τα οπλικά συστήματα που θα καλύψουν τις ανάγκες τις Ε.Φ. και δεύτερο την ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας. Στον πρώτο άξονα και στο ερώτημα πού θα κινείται η λίστα, πηγές με γνώση έλεγαν στην «Κ» πως οτιδήποτε υπάρχει στην ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και ενδιαφέρει την Ε.Φ. θα βρίσκεται σε αυτή. Δηλαδή από ατομικό εξοπλισμό μέχρι και οπλικά συστήματα. Στο πνεύμα αυτό βαρύτητα θα δοθεί στα ρωσικά συστήματα όπως άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα, για τα οποία υπάρχει ανάγκη αντικατάστασής τους. Συγκεκριμένα, για τα άρματα μάχης το τοπίο δεν έχει ξεκαθαρίσει για την ώρα, μιας και όπως έλεγαν στρατιωτικές πηγές στην «Κ» η προοπτική των ισραηλινών Merkava δεν έχει κλείσει οριστικά παρά το γεγονός ότι γίνεται διακριτική διερεύνηση και άλλων επιλογών στον ευρωπαϊκό χώρο. Στον δεύτερο άξονα η Λευκωσία θα προσπαθήσει μέσω του SAFE να δώσει ώθηση στην εγχώρια αμυντική βιομηχανία με συνέργειες κυπριακών εταιρειών με ξένες.
Έρχονται οι Αμερικανοί για τη Βάση στην Πάφο
Ένα κομμάτι των σχεδιασμών που αφορούν το SAFE περιλαμβάνει και τις δυο βάσεις σε Πάφο και Μαρί. Ένα κομμάτι από το ποσό που αναλογεί στην Κύπρο θα διατεθεί για την αναβάθμιση των δυο υποδομών της Ε.Φ. με έμφαση στη Ναυτική Βάση Ευάγγελος Φλωράκης όπου οι ανάγκες εκσυγχρονισμού της είναι μεγαλύτερες. Για την Ανδρέας Παπανδρέου στην Πάφο, αναμένεται εντός Σεπτεμβρίου η τρίτη άφιξη Αμερικανών για να οριστικοποιηθεί ο σχεδιασμός εκσυγχρονισμού της βάσης. Στρατιωτικές πηγές διαψεύδουν ότι στην περιοχή οι Αμερικανοί θα δημιουργήσουν μια ξεχωριστή βάση. Η βάση θα είναι ενιαία, όπως μας τονίσθηκε, κυπριακών συμφερόντων, τον έλεγχο θα τον έχει η Κυπριακή Δημοκρατία σε συνεργασία με τις ΗΠΑ και άλλες συμμαχικές χώρες που επιθυμούν να εξυπηρετηθούν. Η επέκταση της βάσης θα γίνει σε κρατική γη για την οποία θα γίνουν κάποιες απαλλοτριώσεις προκειμένου να μεγαλώσει ο δίαυλος του αεροδρομίου και ο χώρος στέγασης αεροσκαφών. Σύμφωνα με τους πρώτους σχεδιασμούς, οι Αμερικανοί επιθυμούν μια βάση που να καλύπτει όλες τις ανάγκες στέγασης προσωπικού και προστασίας της. Η αναβάθμιση της βάσης φαίνεται ότι ξεκόλλησε και την κατασκευή του δρόμου Γεροσκήπου - Αεροδρομίου, που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1990. Όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, το επόμενο διάστημα θα κατατεθεί σχετική πρόταση του ΥΠΑΜ στο Υπουργικό Συμβούλιο για να προχωρήσει το έργο προκειμένου να καλύπτει τα θέματα ασφάλειας της βάσης.
