Kathimerini.com.cy
Oι δύο προσπάθειες της Αστυνομίας Κύπρου για την προμήθεια συστημάτων ανίχνευσης και παρεμβολής ΜΕΑ (drones), το 2018 και το 2021, κατέληξαν σε αποτυχία, με αποτέλεσμα το έργο να μην έχει υλοποιηθεί μέχρι το 2025. Η Έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας καταγράφει ελλείψεις στα έγγραφα, αδυναμίες στην αξιολόγηση, καθυστερήσεις στην υλοποίηση και ανεπαρκή τεκμηρίωση αποφάσεων, αναδεικνύοντας σοβαρά προβλήματα στη διαδικασία και σημαντικούς κινδύνους για την προστασία κρίσιμων υποδομών.
Σύμφωνα με τον έλεγχο των Διαδικασιών Σύναψης Σύμβασης για την Προμήθεια και Εγκατάσταση Συστημάτων Προστασίας Κρίσιμων Υποδομών από την Απειλή Μη Επανδρωμένων Αεροχημάτων Δ.Ο. 29/2021 που προχώρησε η Ελεγκτική Υπηρεσία, τα συστήματα προστασίας κρίσιμων υποδομών αφορούν δύο ουσιαστικά ανεξάρτητα συστήματα, τα οποία συνεργάζονται. Το πρώτο αφορά στο σύστημα ανίχνευσης (detection) Μη Επανδρωμένων Αεροχημάτων (ΜΕΑ) και το δεύτερο αφορά στην εμπλοκή (jamming) των ΜΕΑ.
Όπως σημειώνεται στην πολυσέλιδη έκθεση, για την κάλυψη της ανάγκης συστημάτων προστασίας κρίσιμων υποδομών έγιναν δύο προσπάθειες χωρίς όμως καμία επιτυχία. Η 1η προσπάθεια έγινε το 2018 μέσω του δημόσιου διαγωνισμού με αρ. Δ.Ο 28/2018. Τελικά το 2019, με τη δικαιολογία μη εξασφάλισης των αναγκαίων πιστώσεων στον Προϋπολογισμό, η ΑΚ ακύρωσε το διαγωνισμό. Η 2η προσπάθεια ξεκίνησε το 2021 μέσω του διαγωνισμού με αρ. Δ.Ο. 29/2021, αλλά τερματίστηκε τον Απρίλιο 2025, χωρίς το έργο να έχει παραδοθεί ποτέ, εξαιτίας αποτυχίας της αναδόχου εταιρείας να εκπληρώσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις. Ως εκ τούτου μετά την παρέλευση επτά χρόνων (2018-2025) και δύο αποτυχημένων διαγωνισμών, το έργο δεν έχει υλοποιηθεί με όλες τις συνεπακόλουθες από αυτό συνέπειες, λαμβάνοντας υπόψη ότι αφορούσε κρίσιμες υποδομές.
Τα προβλήματα της πιο πρόσφατης
Στην παρούσα Έκθεση καταγράφονται παρατηρήσεις, ευρήματα και συστάσεις της Υπηρεσίας από τον έλεγχο του διαγωνισμού Δ.Ο. 29/2021 της Αστυνομίας Κύπρου (ΑΚ), δηλαδή της 2ης αποτυχημένης προσπάθειας.
Τα σημαντικότερα ευρήματα του ελέγχου υπάρχουν ελλείψεις/ασάφειες των εγγράφων του διαγωνισμού Δ.Ο 29/2021. Όπως σημειώνεται, στα έγγραφα του διαγωνισμού καθοριζόταν ότι το έργο θα εκτελείτο σε τρεις φάσεις σε διάστημα τριών ετών, χωρίς συγκεκριμένες ημερομηνίες ανά φάση (δηλαδή χωρίς Milestones), ασάφεια η οποία σαφώς δημιουργούσε πρόβλημα στην παρακολούθηση της εκτέλεσης της σύμβασης καθώς και στην εφαρμογή της ρήτρας για τυχόν καθυστερήσεις. Σύμφωνα με την έρευνα, δεν περιλαμβάνονταν οι υπηρεσίες υποστήριξης και συντήρησης των συστημάτων στον πίνακα ανάλυσης της οικονομικής προσφοράς, ώστε οι προσφοροδότες να υποβάλουν δεσμευτικές τιμές ανά ώρα/μέρα/έτος για συγκεκριμένη ενδεικτική ποσότητα οι οποίες να λαμβάνονταν υπόψη στο στάδιο αξιολόγησης των προσφορών. Ως εκ τούτου, σημειώνεται ότι, δεν διασφαλιζόταν η απρόσκοπτη υποστήριξη και συντήρηση των συστημάτων από τον ανάδοχο της σύμβασης σε ανταγωνιστικές τιμές, μετά το πέρας της περιόδου καλής λειτουργίας των συστημάτων.
Πέραν των άνω, περιλαμβάνονται και αδυναμίες κατά την αξιολόγηση και ανάθεση της σύμβασης Δ.Ο 29/2021. Στις δηλώσεις των κατασκευαστών των προσφερόμενων συστημάτων του Αναδόχου, δεν καταγραφόταν η χώρα στην οποία είχαν εγκατασταθεί τα προσφερόμενα συστήματα από τον κατασκευαστή του συστήματος ανίχνευσης Μη Επανδρωμένων Αεροχημάτων (ΜΕΑ), όπως ρητά απαιτείτο από τα έγγραφα του διαγωνισμού ως προϋπόθεση μάλιστα συμμετοχής σε αυτόν. Ο Ανάδοχος είχε επικαλεστεί λόγους εμπιστευτικότητας πληροφοριών.
Η επιτροπή αξιολόγησης -κατά την Ελεγκτική- αποδέχθηκε δήλωση του Αναδόχου ότι η σύμβαση που είχε υποβάλει για τεκμηρίωση της τεχνικής και επαγγελματικής του ικανότητας είχε εκτελεστεί σε κράτος/η της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Κανονικά με βάση τα έγγραφα του διαγωνισμού, και όπως άλλωστε είχε διευκρινιστεί από την ΑΚ σε σχετική ερώτηση πριν την υποβολή των προσφορών, η εν λόγω δήλωση έπρεπε να είχε υποβληθεί από την εταιρεία που υλοποίησε το δηλωθέν έργο.
Οι πληροφορίες για συγκεκριμένες απαιτούμενες τεχνικές προδιαγραφές που αναγράφονταν στο υποβληθέν τεχνικό φυλλάδιο του προσφερόμενου από τον Ανάδοχο συστήματος ανίχνευσης ΜΕΑ, φαινόταν να μη συνάδαν πλήρως και να διέφεραν από τις αντίστοιχες πληροφορίες που αναγράφονταν στα τεχνικά φυλλάδια του εν λόγω συστήματος τα οποία ήταν αναρτημένα στην ιστοσελίδα του κατασκευαστή. δ. Από τον έλεγχο που διεξήγαγε η Υπηρεσία μας σχετικά με καταγγελία άλλου προσφοροδότη την οποία είχε υποβάλει στην ΑΚ πριν την υπογραφή της σύμβασης, ότι ο προσφοροδότης στον οποίο θα ανατίθετο η σύμβαση, και μετέπειτα Ανάδοχος, δεν πληρούσε τα κριτήρια συμμετοχής και τις τεχνικές προδιαγραφές των εγγράφων του διαγωνισμού, η Ελεγκτική βρήκε ότι δεν είχε γίνει επαρκής έρευνα από την ΑΚ της τεκμηρίωσης των δυνατοτήτων του Αναδόχου να εκτελέσει τη σύμβαση κατά το στάδιο αξιολόγησης των προσφορών.
Περίοδος Υλοποίησης της σύμβασης Δ.Ο 29/2021
Τα προσφερόμενα συστήματα ανίχνευσης (detection) και εμπλοκής (jamming) ΜΕΑ στην προσφορά του Αναδόχου προέρχονταν από διαφορετικούς κατασκευαστές, ενώ μετά από σχετικό αίτημα για αλλαγή που υπέβαλε ο Ανάδοχος στο στάδιο υλοποίησης της σύμβασης εγκρίθηκε τον Οκτώβριο 2024 από την ΚΕΑΑ σύστημα ανίχνευσης του ίδιου κατασκευαστή με αυτού του συστήματος εμπλοκής.
Κατά την υποβολή του πιο πάνω αιτήματος στην Κεντρική Επιτροπή Αλλαγών και Απαιτήσεων (ΚΕΑΑ) από την ΑΚ, δεν είχαν περιληφθεί όλα τα απαιτούμενα ουσιώδη έγγραφα/πληροφορίες που να τεκμηριώνουν την εισήγηση για έγκριση του (τεχνικό φυλλάδιο του προτεινόμενου συστήματος και γραπτή βεβαίωση της κατασκευάστριας εταιρείας που να τεκμηριώνει την ικανοποίηση της απαίτησης τεχνικής/επαγγελματικής ικανότητας), με αποτέλεσμα η έγκριση να δοθεί από την ΚΕΑΑ στη βάση προφορικών δηλώσεων της ΑΚ κατά τη συνεδρία.
Παρόλο ότι ο Ανάδοχος υπέβαλε το πιο πάνω αίτημα αλλαγής στον συντονιστή της σύμβασης τον Δεκέμβριο 2023, ο τελευταίος το υπέβαλε στα αρμόδια όργανα (ΤΕΑΑ/ΚΕΑΑ) τον Σεπτέμβριο 2024, μετά από την παρέλευση εννέα μηνών, με κίνδυνο η μη έγκαιρη λήψης απόφασης από το αρμόδιο όργανο να επηρεάσει την ομαλή εκτέλεση της σύμβασης, και τυχόν ευθύνες για καθυστερήσεις του Αναδόχου να μετατίθονταν στην Αναθέτουσα Αρχή (ΑΑ).
Μετά τον τερματισμό της σύμβασης τον Απρίλιο 2025 εξαιτίας αποτυχίας της αναδόχου εταιρείας να εκπληρώσει τις συμβατικές της υποχρεώσεις, η ΑΚ, εφαρμόζοντας τους όρους της σύμβασης, προχώρησε σε κατάσχεση της εγγυητικής προκαταβολής για το ποσό των €497.056 και της εγγυητικής πιστής εκτέλεσης για το ποσό των €82.842. Σημειώνεται ότι πέραν του ποσού της προκαταβολής η οποία ανερχόταν στις €497.056, δεν έγινε οποιαδήποτε άλλη πληρωμή στον Ανάδοχο. 1.4 Ενέργειες της ΑΚ μετά τον τερματισμό της σύμβασης Δ.Ο 29/2021 Η ΑΚ μάς πληροφόρησε το Σεπτέμβριο 2025, τέσσερις μήνες μετά τον τερματισμό της σύμβασης Δ.Ο 29/2021, ότι ορίστηκε αρμόδια Επιτροπή για τον περαιτέρω χειρισμό του θέματος.
Ελλείψεις στο σχεδιασμό
Ο Γενικός Ελεγκτής, κ. Ανδρέας Παπακωνσταντίνου, σημειώνει κατά την δήλωσή του πως, υπάρχουν ελλείψεις στον σχεδιασμό, καθώς, δεν είχαν καθοριστεί συγκεκριμένα χρονικά ορόσημα ανά φάση, γεγονός που δυσχέρανε την παρακολούθηση της προόδου και την επιβολή ρητρών καθυστέρησης.
«Οι υπηρεσίες συντήρησης και υποστήριξης δεν είχαν ενσωματωθεί ολοκληρωμένα στην οικονομική προσφορά, με αποτέλεσμα να μη διασφαλίζεται η απρόσκοπτη υποστήριξη και συντήρηση των συστημάτων σε ανταγωνιστικές τιμές. Παράλληλα, η απαίτηση προηγούμενης εμπειρίας μόνο σε αεροδρόμια κρατών-μελών της ΕΕ ή του ΗΒ περιόριζε αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό και απέκλειε έργα σε άλλες τεχνολογικά ανεπτυγμένες χώρες», σημειώνει.
Συνάμα, υποδεικνύει μέσω της έκθεσης πως, υπάρχουν αδυναμίες στην αξιολόγηση. «Η τεχνική και επαγγελματική ικανότητα του Αναδόχου δεν τεκμηριώθηκε επαρκώς. Στοιχεία κρίσιμα – όπως η χώρα εκτέλεσης προηγούμενων συμβάσεων, η πραγματική λειτουργική επάρκεια του κατασκευαστή και η δυνατότητα μακροχρόνιας υποστήριξης – δεν επαληθεύτηκαν πλήρως. Διαπιστώθηκαν επίσης αποκλίσεις μεταξύ των υποβληθέντων τεχνικών φυλλαδίων και των επίσημων δημοσιεύσεων του κατασκευαστή. Καταγγελίες άλλων προσφοροδοτών για ανεπαρκή τεχνική βάση του Αναδόχου δεν διερευνήθηκαν σε βάθος, παρά το γεγονός ότι αφορούσαν έργο εθνικής ασφάλειας, και τελικά εκ των πραγμάτων επαληθεύτηκαν», σχολιάζει.
Κατά τον κ. Παπακωνσταντίνου, υπάρχει προβληματική υλοποίηση και ελλιπής παρακολούθηση του έργου. «Η υλοποίηση της σύμβασης χαρακτηρίστηκε από αλλεπάλληλες παρατάσεις χωρίς ουσιαστική πρόοδο. Η πλέον κρίσιμη διαπίστωση αφορά την απουσία συστηματικής παρακολούθησης: για σχεδόν τρία χρόνια η Αναθέτουσα Αρχή δεν είχε σαφή εικόνα της εξέλιξης του έργου, ούτε ενδιάμεσες επιβεβαιώσεις λειτουργικότητας των συστημάτων. Η πρακτική αυτή αποδείχθηκε εντελώς λανθασμένη, καθώς μόνον όταν διενεργήθηκαν οι πρώτες δοκιμές παραλαβής – στο τελικό στάδιο – διαπιστώθηκε ότι τα συστήματα δεν ανταποκρίνονταν στις τεχνικές απαιτήσεις, αποτυγχάνοντας ακόμη και σε βασικά σενάρια εντοπισμού ΜΕΑ. Μετά την αποτυχία και των επαναληπτικών δοκιμών, η σύμβαση τερματίστηκε τον Απρίλιο 2025 και οι εγγυητικές κατασχέθηκαν», υποδεικνύει.
Τέλος, χαρακτηρίζει πως υπάρχει απαράδεκτη συνέχιση του επιχειρησιακού κενού. «Έπειτα από πέραν των επτά ετών και δύο αποτυχημένων διαγωνισμών, οι κρίσιμες υποδομές της Δημοκρατίας εξακολουθούν να μην διαθέτουν συστήματα προστασίας έναντι της απειλής των ΜΕΑ, με την υλοποίηση του έργου να έχει προς το παρόν απροσδιόριστο χρονικό ορίζοντα», καταλήγει στην γραπτή του δήλωση που προλογίζει την Έκθεση.
Δείτε ολόκληρη της έκθεση ΕΔΩ
