Του Απόστολου Κουρουπάκη
Η πρώτη Ε/κ γυναίκα βουλευτής, η Κερυνειώτισσα Ρήνα Κατσελλή, μπήκε στη Βουλή μετά τις εκλογές της 21ης Μαΐου 1981. Ήταν βουλευτής της επαρχίας Κυρήνειας, μία γυναίκα με πολύπλευρη δράση και αγώνα, σύζυγος, μητέρα, λογοτέχνης, πολιτικός μα πάνω απ’ όλα πολιτικό ον, με την αριστοτελική έννοια. Η Ρήνα Κατσελλή, γνωστή για το σπουδαίο συγγραφικό έργο της και για την αγάπη της στην Κερύνεια, ήταν η πρώτη Ε/κ βουλεύτρια, που εξελέγη στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Όπως είχε διηγηθεί παλαιότερα στην «Κ» με το τέλος της ΕΟΚΑ ήταν η μόνη γυναίκα μέλος της κεντρικής επιτροπής του ΕΔΜΑ (Ενωμένο Δημοκρατικό Μέτωπο Αναδημιουργίας). Ωστόσο, εκείνη την εποχή αποφάσισε ότι η πολιτική δεν της ταιριάζει, οπότε και παραιτήθηκε και αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία και στη δημιουργία οικογένειας. Λίγα χρόνια αργότερα, όμως, το 1963-64 με τις διακοινοτικές ταραχές και με τον τότε σύζυγό της Στέλιο Κατσελλή δήμαρχο Κερύνειας ξαναμπήκς στη δημόσια ζωή, βοηθώντας στις καλλιτεχνικές εκδηλώσεις της πόλης της, της Κερύνειας.
Μετά την εισβολή, το 1976, ο Σπύρος Κυπριανού της πρότεινε να είναι υποψήφια βουλευτής του κόμματός του, εκείνη όμως αρνήθηκε, διότι μόλις είχε γεννήσει. Μια νέα πρόταση ήλθε το 1978, όταν της πρότεινε να εργαστεί μέσα από τις τάξεις του ΔΗΚΟ για την πολιτικοποίηση των γυναικών. Η κα Κατσελλή δέχθηκε και τότε δημιουργήθηκαν οι πρώτοι πυρήνες της ΓΟΔΗΚ, αλλά όταν έγινε τμήμα, αρνήθηκε να ηγηθεί σε καθαρά γυναικεία οργάνωση, θεωρώντας ότι αυτό ήταν διάκριση μεταξύ των δυο φύλων. Εξελέγη επαρχιακή γραμματέας Κερύνειας του ΔΗΚΟ και το 1981 (εκλογές της 24ης Μαΐου 1981) οι εκτοπισμένοι Κερυνειώτες της πρότειναν να τους αντιπροσωπεύσω στη Βουλή. «Δεν μπορούσα να αρνηθώ και ο Σπύρος Κυπριανού ικανοποιήθηκε από την αποδοχή μου. Το 1986 επανεκλέγηκα από τον πρώτο γύρο βουλευτής και παρέμεινα εκπροσωπώντας τους Κερυνειώτες μέχρι το 1996, που για διάφορους λόγους δεν επανεκλέγηκα», είπε στην «Κ» η κα Κατσελλή. Από το 1996, αν και ο Σπύρος Κυπριανού της πρότεινε να δεχτεί σειρά αξιόλογων πολιτικών θέσεων, εκείνη αρνήθηκε, διότι, όπως μας λέει ήθελε να αποστασιοποιηθεί από τα κόμματα και να επιστρέψει στη συγγραφή βιβλίων.
Η κα Κατσελλή μπήκε στην ενεργό πολιτική του τόπου, όταν λίγες γυναίκες το τολμούσαν και ακόμη λιγότερες κατείχαν θέσεις ευθύνης. Η Ρήνα Κατσελλή είχε πει στην «Κ» ότι ο κόσμος, όχι μόνο από το Δημοκρατικό Κόμμα, αλλά και από άλλους πολιτικούς χώρους τη δέχτηκε, δείχνοντάς της εμπιστοσύνη και όπως χαρακτηριστικά μας είπε: «Προσπάθησα να φανώ αντάξια, υπηρετώντας σε δύσκολους καιρούς με όλες μου τις δυνάμεις». Σημαντική ήταν και η στήριξη από την οικογένειά της, όπως μας τόνισε: «Η οικογένειά μου υπήρξε πολύ θετική. Ο τότε σύζυγός μου υπηρετούσε και αυτός ως υφυπουργός για τους πρόσφυγες και αργότερα ως υπουργός σε διάφορα υπουργεία. Η μητέρα μου με βοήθησε πολύ στο σπίτι και στην ανατροφή των παιδιών μου ώστε να είμαι απερίσπαστη στα καθήκοντά μου».
Οι συνάδελφοί της στη Βουλή τής συμπεριφέρθηκαν άψογα, όταν εξελέγη βουλεύτρια: «Δεν είχα κανένα απολύτως πρόβλημα ποτέ στη ζωή μου με τους άντρες, ούτε όταν ήμουν στην ΕΟΚΑ, όπου η πλειοψηφία των αγωνιστών ήταν άντρες, ούτε αργότερα και φυσικά ούτε στη Βουλή, παρόλο που την πρώτη δεκαετία ήμουν η μόνη γυναίκα μεταξύ 55 ανδρών. Τους αντιμετώπιζα και με αντιμετώπιζαν ισότιμο συνάδελφό τους. Φρόντιζα όμως να είμαι ειλικρινής και αφοσιωμένη στο λειτούργημα που εξασκούσα, είτε στην Κυπριακή Βουλή είτε στα διεθνή φόρα στα οποία ήμουν μέλος, όπως στο Συμβούλιο της Ευρώπης. Το μόνο που φρόντιζα τότε ήταν να είμαι κάπως συντηρητική στο ντύσιμό μου».
Σε ρόλο νεροκουβαλητή οι γυναίκες
Η εκλογή της Ρήνας Κατσελλή άφησε θετικό αποτύπωμα στην κυπριακή κοινωνία, αφού συνέβαλε ώστε αρκετές γυναίκες να αναμιχθούν ενεργά στην πολιτική τότε. Ωστόσο, όπως τονίζει οι ανδροκρατούμενες δομές των κομμάτων δεν άφησαν σε πολλές να ανελιχθούν, εγκλωβίζοντάς τες στα γυναικεία τμήματα των κομμάτων τους, δίνοντας σε αυτές ρόλο νεροκουβαλητή και όχι ενεργού ισότιμου πολίτη. Δεν αντιμετώπισε δυσκολίες στο έργο της λόγω φύλου και μας σημειώνει πως την εποχή εκείνη δεν είχαν συνεργάτες, μελετούσε εις βάθος τα νομοσχέδια μόνη της για να σχηματίσω γνώμη και να την υποστηρίξω στην κοινοβουλευτική της ομάδα και στη συνέχεια στη Βουλή. «Πολλές φορές ψήφισα ακόμη και εναντίον της δικής μου ομάδας», και φυσικά ποτέ δεν αρνήθηκε να αναλάβει καθήκοντα σε αποστολές στο εξωτερικό, αρκετές φορές ασυνόδευτη χωρίς καν έναν υπάλληλο της Βουλής, όπως στο Αφροασιατικό Συνέδριο για τον υπερπληθυσμό στην Μπανγκόγκ ή στο Μαρακές του Μαρόκου, όπου έπρεπε να βγει ένα σοβαρό ψήφισμα που αφορούσε και την Κύπρο.
Για το αν τα πράγματα σήμερα έχουν αλλάξει η κα Κατσελλή λέει ότι βοηθάει κάπως ότι πλέον υπάρχουν περισσότερες γυναίκες απόφοιτες πανεπιστημίων, που δεν επιδιώκουν να είναι μόνο καθηγήτριες και κάνουν καριέρα στο επάγγελμα που σπούδασαν επί ίσοις όροις με τους άντρες. Τονίζει βέβαια ότι τα κόμματα παραμένουν ακόμα σε πολύ μεγάλο βαθμό ανδροκρατούμενα και δεν δίνονται ευκαιρίες ούτε διευκολύνσεις για την ανάμειξη περισσότερων γυναικών στην πολιτική. «Εμείς στην Κύπρο πόρρω απέχουμε από κάτι τέτοιο. Νομίζω ότι αιτία για αυτό το φαινόμενο είναι ότι η κοινωνία μας είναι συντηρητική με την παλιά έννοια και δεν είμαστε γενικά, άντρες και γυναίκες, καλλιεργημένοι με την πλατιά έννοια του όρου».
