Του Απόστολου Κουρουπάκη
Σε έντονο κλίμα και σε συνθήκες πολεμικές διεξήχθη το πρωί της Τρίτης η συζήτηση για το βιβλίο (««Taşlara | Στες πέτρες | to the stones»»), που συνόδευε την κυπριακή συμμετοχή στη 19η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία, στην Επιτροπή Παιδείας της Βουλής. Το θέμα ενέγραψε αυτεπαγγέλτως ο πρόεδρος της Επιτροπής Παύλος Μυλωνάς (ΔΗΚΟ), και συνυπέγραψαν οι Χρύσανθος Σαββίδης και Ζαχαρίας Κουλίας του ΔΗΚΟ, ο Γιώργος Κάρουλλας (ΔΗΣΥ) και ο Αλέκος Τρυφωνίδη (ΔΗΠΑ).
Μετά την εισαγωγική ομιλία του προέδρου της επιτροπής κ. Μυλωνά, τον λόγο πήρε η υφυπουργός Πολιτισμού κα Λίνα Κασσιανίδου, η οποία τοποθετήθηκε σχετικά με το επίμαχο ζήτημα, αναφέροντας πως οι απόψεις του συγκεκριμένου βιβλίου δεν απηχούν τις θέσεις του υφυπουργείου, και πως η αναφορά πως το βιβλίο είναι έκδοσή του έγινε εν αγνοία του υφυπουργείου, γι’ αυτό και έχει ζητηθεί έκθεση γεγονότων και ζητήθηκε η απόσυρσή του.
Έπειτα τον λόγο πήραν οι παριστάμενοι βουλευτές, οι οποίοι στις τοποθετήσεις τους κριτίκαραν έντονα την έκδοση, με τους βουλευτές του ΑΚΕΛ να στέκονται όχι στο περιεχόμενο, αλλά στην έλλειψη ενημέρωσης προς το υφυπουργείο και στις διαδικασίες που ακολουθούνται.
Σύντομα τα πράγματα, ωστόσο, ξέφυγαν και η συζήτηση παρεκτράπηκε, και στην Αίθουσα της Επιτροπής τα αίματα άναψαν, με κατηγορίες από όλες τις πλευρές προς όλες τις πλευρές, με το βιβλίο να μένει εκτός συζήτησης…
Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Λουκαΐδης στην τοποθέτησή του σημείωσε μεταξύ άλλων πως υπάρχουν καταγεγραμμένες διαφωνίες, και είπε χαρακτηριστικά πως «κάποιοι από εμάς δεν τιμούμε τον Γρίβα, αλλά κάποιοι συνεχίζουν να τον τιμούν», σε αυτό το σημείο ο κ. Μυλωνάς επισήμανε στον κ. Λουκαΐδη να παραμείνει στο θέμα και να «αφήσει τα φαντάσματα του παρελθόντος», με τον κ. Λουκαΐδη να αναφέρει πως δεν επιτρέπεται να λογοκρίνεται. Με τον κ. Θεμιστοκλέους να θέτει ζητήματα διαδικασίας.
Σημειώνεται πως ο κ. Μυλωνάς πριν λίγη ώρα είχε αναρωτηθεί «σκεφτείτε να σας υπόβαλε το ΕΛΑΜ, ο κ. Θεμιστοκλέους ή εγώ ότι η Κύπρος είναι Ελληνική και ότι πρέπει να γίνει η Ένωση και να το πάρει το κράτος μας και να το περιφέρει στις διεθνείς εκθέσεις» τότε είπε στην κα Κασσιανίδου, «δεν θα επιστρέφατε ποτέ κα Κασσιανίδου, σας διαβεβαιώ γι’ αυτό, ούτε στην Κύπρο δεν θα επέστρεφες. Για να δείτε το μέγεθος της έγνοιας μας και της ευαισθησίας για την ελευθερία της έκφρασης.».
Προς το τέλος της τοποθέτησής του ο κ. Λουκαΐδης είπε πως δεν πρέπει να επικρατήσει ο φόβος σε αυτή τη χώρα, με τον κ. Μυλωνά να ανταπαντά: «καλλιεργούν τον φόβο. Βλέπετε είναι τρομοκρατημένοι όλοι οι οπαδοί σας και οι ομοϊδεάτες σας. Δεν μπορούν να βγουν να μιλήσουν».
Τα πράγματα, ωστόσο, ξέφυγαν και η συζήτηση παρεκτράπηκε, και στην Αίθουσα της Επιτροπής τα αίματα άναψαν, με κατηγορίες από όλες τις πλευρές προς όλες τις πλευρές, με το βιβλίο να μένει εκτός συζήτησης.
Η ένταση αυξήθηκε κατακόρυφα όταν τον λόγο έλαβε ο βουλευτής του ΕΛΑΜ κ. Ιωάννου και στην τοποθέτησή του είπε πως σήμερα ακούστηκαν πράγματα πολύ χειρότερα απ’ όσα διάβασαν. «Έχει άτομα που ξεπλένουν τη συγκεκριμένη άποψη και πραγματικά απορώ τι κάνουμε», λέγοντας πως αυτό είναι μια συστηματική διαστρέβλωση και αναρωτήθηκε τι σχέση έχει με τη διαφώτιση. Ο κ. Ιωάννου σημείωσε κλείνοντας, αναφερόμενος στην τοποθέτηση του κ. Λουκαΐδη, ο οποίος είχε αναφέρει ότι και σε άλλες χώρες οι συμμετοχές ξέφευγαν και κριτίκαραν την πολιτική του κράτους τους, λέγοντας πως δεν γίνεται να συγκρίνουμε την εισβολή και την κατοχή του τόπου μας, με θέματα που θίγουν οι άλλες χώρες, σημειώνοντας: «Αλλά κάποιοι θέλουν να εξυπηρετούν τις θέσεις της Τουρκίας». Σε αυτό το σημείο ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Γιώργος Λουκαΐδης ζήτησε τον λόγο εξαιτίας της φράσης του κ. Ιωάννου, περί εξυπηρέτηση των συμφερόντων της Τουρκίας, με τον κ. Ιωάννου να λέει «απού ’χει τη μούγια μουγιάζεται», με τον κ. Μυλωνά να αναφέρει πως δεν άκουσε κάτι.
Τότε ξέσπασαν αντιδράσεις με τις δύο πλευρές, ΑΚΕΛ και ΕΛΑΜ να ανταλλάσσουν χαρακτηρισμούς, και να ακούγονται φράσεις περί φασιστών, ΝΑΖΙ, επίγονους της ΕΟΚΑ Β΄, ανθρώπους της Τουρκίας κ.ά. Σε αυτό το σημείο ο κ. Θεμιστοκλέους ζήτησε από τον πρόεδρο της Επιτροπής κ. Μυλωνά να κουμαντάρει τον κ. Λουκαΐδη, με τον κ. Λουκαΐδη να του απαντά «εσένα ποιος σε κουμαντάρει;». Με τη συζήτηση να ξεφεύγει και να χάνεται το μέτρο.
Σε εκείνο το σημείο ζητήθηκε από τον κ. Λουκαΐδη να αποχωρήσει από την Αίθουσα λόγω απρεπούς συμπεριφοράς και από τον κ. Ιωάννου να απολογηθεί. Μετά από λίγο τα πνεύματα ηρέμισαν, χωρίς αποχωρήσεις, με τον κ. Μυλωνά να αναφέρει πως είναι κρίμα να βγει προς τα έξω από τη συζήτηση ο καβγάς του ΑΚΕΛ με το ΕΛΑΜ και όχι η συζήτηση που έγινε για το βιβλίο.
Επόμενη σύγκρουση έγινε με τη βουλεύτρια Αλεξάνδρα Ατταλίδου, η οποία χαρακτήρισε «μακαρθική ακρόαση» τη συνεδρία της Επιτροπής Παιδείας, αναφερόμενη και στα δύο κράτη του Νίκου Αναστασιάδη, και στα κονδύλια της διαφώτισης τα οποία χρησιμοποιήθηκαν από κάποιους για να βγουν πρόεδροι. Ωστόσο, η αναφορά της κας Ατταλίδου: «μόνο η χιτλερική Γερμανία, ο Στάλιν και οι όμοιοί του αποσύραν βιβλία και τα έκαψαν» έφερε την αντίδραση της υφυπουργού, θεωρώντας η κα Κασσιανίδου πως την προσβάλλει προσωπικά αυτή η αναφορά, με την κα Ατταλίδου να της απαντάει «πάρτε το όπως θέλετε».
Περί ελευθερίας έκφρασης
Ενδιαφέρον στοιχείο, από τις τοποθετήσεις των βουλευτών του ΕΛΑΜ, του ΔΗΚΟ και του ανεξάρτητου βουλευτή Ανδρέα Θεμιστοκλέους, είναι η πρόσληψη για το τι εστί ελευθερία έκφρασης. Ο κ. Μυλωνάς τοποθετούμενος μετά την κα Κασσιανίδου είπε πως «αν τα πληρώνει από την τσέπη του, ο καθένας μπορεί να λέει ό,τι θέλει. Τούτα περί ελευθερία της έκφρασης μπορούμε να τα λαλούμε για να περνάει η ώρα μας όλοι. Είναι αποδεδειγμένο πως στην Κύπρο ότι υπάρχει απόλυτη ελευθερία έκφρασης, όταν εκπροσωπείς την πατρίδα σου δεν μπορείς να πεις την προσωπική σου άποψη. Είναι δεδομένο».
Ο κ. Θεμιστοκλέους σχετικά με την ελευθερία έκφρασης ήταν στο ίδιο μήκος κύματος με τις προηγούμενες τοποθετήσεις, αναφέροντας: «Το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης και οι άλλες κοινές αρλούμπες που ακούγονται ισχύουν αν ο καθένας πληρώνει από την τσέπη του […] όταν όμως πρόκειται για εκπροσώπηση της Κύπρου στο εξωτερικό χρηματοδότηση με δημόσιο χρήμα, υφίσταται η έννοια της ελευθερίας της έκφρασης; […] ή μήπως εκεί που θα πάμε πρέπει οπωσδήποτε να εξυπηρετήσουμε το δημόσιο συμφέρον;», κάτι που δεν γίνεται με την επίμαχη έκδοση όπως ανέφερε κλείνοντας την τοποθέτηση του.
Ο κ. Σαββίδης στην τοποθέτησή του είπε σχετικά με την ελευθερία της έκφρασης: «Και τούτοι οι καλλιτέχνες ούλλοι που λέσι η ελευθερία σκέψης και άποψης να βάλλουν τον Χριστόν και να του κατουρούσι εγώ εν τα δέχομαι και να μη μου λαλούσι ελευθερία σκέψης και άποψης».
Ο κ. Μουσιούτας είπε «αν θέλει ο άλλος να κάμει βιβλία και γράψει ό,τι του κατεβεί ας φκει έξω να γράψει ό,τι θέλει τζι ας πάει στο κόμμα του, στη γειτονιά του τζι ας λαλεί ό,τι θέλει. Εν επίσημο έγγραφό τούτο [σ.σ. το επίμαχο βιβλίο].
Ο κ. Ιωάννου είπε για την τέχνη και την ελευθερία έκφρασης: «Ελευθερία της τέχνης και της έκφρασης δεν σημαίνει διαστρέβλωση της ιστορίας και να φτύνουμε στη μνήμη του λαού μας. Εγώ το ονομάζω εθνικό κατήφορο αυτή την έκδοση».
