Kathimerini.com.cy
Σαράντα (40) πολιτιστικοί φορείς της χώρας συνυπογράφουν επιστολή καταπέλτη κατά του υφυπουργείου Πολιτισμού με αφορμή τους χειρισμούς για τον κατάλογο που συνόδευε την κυπριακή συμμετοχή στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.
Στην επιστολή τους οι φορείς κάνουν λόγο για χιονοστιβάδα κακών αποφάσεων και χειρισμών του υφυπουργείου Πολιτισμού, σημειώνοντας πως έχουμε φτάσει σε νέο κατώτατο σημείο. Επίσης, καταδικάζουν τη λογοκρισία και την καταστολή της καλλιτεχνικής έκφρασης, γράφοντας ότι τέτοιες ενέργειες έρχονται σε αντίθεση με τις αρχές της δημοκρατίας και την πολιτιστική πολυμορφία της Κύπρου. Στην επιστολή τους αναφέρονται στη Διακήρυξη για τα Πολιτιστικά Δικαιώματα της MED9, την οποία η Κυπριακή Δημοκρατία έχει συνυπογράψει, κάτι που τη δεσμεύει στην προστασία της καλλιτεχνικής ελευθερίας και στην προώθηση του διαπολιτισμικού διαλόγου. Κλείνοντας την επιστολή τους επισημαίνεται ότι οι συνυπογράφοντες δεν συμφωνούν ή διαφωνούν µε το περιεχόμενο του καταλόγου της Μπιενάλε, «αλλά όλοι συμφωνούν µε την ελευθερία της µή κακόβουλης έκφρασης ως αναπόσπαστο μέρος της δημοκρατίας και της δημιουργίας».
Ολόκληρη η επιστολή
«Φέτος, ο σύγχρονος καλλιτεχνικός χώρος στην Κύπρο κατακλύζεται από μια χιονοστιβάδα κακών αποφάσεων και χειρισμών του Υφυπουργείου Πολιτισμού, γεγονός που δείχνει ότι η διοίκησή του δεν ασκεί τις ευθύνες της με επιμέλεια. Έχουμε φτάσει σε νέο κατώτατο σημείο, καθώς φαίνεται ότι το Υφυπουργείο υιοθετεί μια στρατηγική ελέγχου μέσω σύγχυσης, που αναγκάζει τον τομέα του πολιτισμού να απορροφάται σε συνεχή ανταπόκριση απέναντι σε συχνές και κακοσυντονισμένες παρεμβάσεις και πολιτικές μετατοπίσεις, αντί να επικεντρώνεται στην έρευνα, ανάπτυξη, και την εξέλιξη της καλλιτεχνικής παραγωγής.
Το αποτέλεσμα είναι ένα κλίμα ανασφάλειας και αποπροσανατολισμού, που ευνοεί την απεστίαση αντί τη μελέτη και δημιουργία. Παρόλο που υπήρξαν και στο παρελθόν αντιπαραθέσεις που τροφοδότησαν τις ειδήσεις και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ποτέ στο πριν δεν είχαμε τόσα πολλά ζητήματα να καταπολεμήσουμε σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα όσο τώρα.
Πρόσφατα, πολλά δημοσιεύτηκαν στα ειδησεογραφικά, και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για την απόσυρση του καταλόγου του Κυπριακού Περιπτέρου στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας. Το θέμα που αντιμετωπίζουμε όμως, δεν είναι αν συμφωνούμε ή όχι με το περιεχόμενο του καταλόγου, αλλά αν πιστεύουμε ότι η κυβέρνηση έχει το δικαίωμα να λογοκρίνει δημιουργικό περιεχόμενο με βάση μόνο την ιδεολογία, και το αδιανόητο, να ζητήσει την απόσυρση της έκδοσης.
Αυτό δεν είναι παρά μορφή καταπίεσης και καταστολής της ιστορικής ποικιλομορφίας που εναντιώνεται ακόμα και στη πρόσφατη διακήρυξη από το ίδιο Υφυπουργείο που καλεί τη υποβολή πολιτιστικών προτάσεων για την προεδρία της ΕΕ της Κύπρου, με συγκεκριμένες θεματολογίες, με μια από τις οποίες να επικεντρώνεται στο ρόλο του νησιού μας ως γέφυρα μεταξύ της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου.
Οι αντιδράσεις στη λογοκρισία του καταλόγου ποικίλλουν και οι συζητήσεις για το θέμα αυτό διχάζουν τον πληθυσμό μας. Ανεξάρτητα από το πόσοι πιστεύουν ότι η Κύπρος έχει, ή θα έπρεπε να έχει, έναν ηγεμονικό (ελληνικό) πολιτισμό, κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας μας, μη Έλληνες έχουν ζήσει και έχουν εγκατασταθεί εδώ και το σύνταγμά μας αναγνωρίζει επίσημα τις τουρκικές, αρμενικές, λατινικές, και μαρωνιτικές κοινότητες, οι οποίες έχουν συμβάλει στον εμπλουτισμό του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της χώρας μας.
Οι δημοκρατίες λειτουργούν μέσω της ευαισθησίας και της κατανόησης άλλων πολιτισμών ή ιδεών και όχι μέσω της καταπίεσης. Τα ζητήματα σχετικά με τον κατάλογο της Μπιενάλε της Βενετίας δεν θα έπρεπε να είχαν κλιμακωθεί σε προσπάθεια λογοκρισίας της διανομής του από την ίδια Υφυπουργό που έκανε τα εγκαίνια της έκθεσης. Το αν συμφωνεί κανείς με τη γραπτή χρήση της ελληνοκυπριακής ή της τουρκοκυπριακής γλωσσικής ποικιλίας ή όχι, ή αν απομονωμένα μέρη του περιεχομένου δεν τηρούν το ηγεμονικό αφήγημα της ιστορίας της Κύπρου, δεν είναι το κύριο θέμα. Το κείμενο θα έπρεπε να είχε κριθεί δημόσια στο πλαίσιο της έννοιας και του περιεχομένου της εκπροσώπησης, καθώς η δημόσια συζήτηση, και το δικαίωμα της διαφωνίας, είναι οι θεμέλιοι λίθοι της δημοκρατίας.
Ο πολιτιστικός τομέας θεωρεί ότι η δημιουργικότητα δεν μπορεί να περιορίζεται από τη μικρο- ή μακρο-πολιτική οποιασδήποτε κυβέρνησης, και οι κυβερνήσεις θα πρέπει όχι μόνο να αποδέχονται τη μη βίαιη διαφωνία αλλά και να την αγκαλιάζουν καθώς αντικατοπτρίζει την κατανόησή τους για τις κοινότητες που εκπροσωπούν.
Η σημερινή διοίκηση του Υφυπουργείου Πολιτισμού φαίνεται να δρα με σκοπό την ισοπέδωση και ομοιογένεια του πολιτισμού και των πολιτιστικών παραγωγών με ατζέντες και ιδεολογικές θεωρήσεις, δίνοντας καθαρά μηνύματα ως προς το περιεχόμενο που αυτές πρέπει να έχουν. Αυτό ουδεμία σχέση έχει με τον ρόλο της τέχνης στο κοινωνικό συμφραζόμενο, και καμία επίκληση ως προς τον ρόλο του Υφυπουργείου ως χρηματοδότη ή/και παραγωγού δεν ευσταθεί διότι η ευθύνη του είναι να προστατεύει και να υπερασπίζεται τις όποιες μή κακόβουλες ιδέες και δημιουργικές εκφράσεις.
Προς αυτού, θέλουμε να επιστήσουμε την προσοχή της Υφυπουργού Πολιτισμού στη «Διακήρυξη για τα Πολιτιστικά Δικαιώματα» από τους υπουργούς της MED9, που συνυπέγραψε και υιοθέτησε στις 16/9/2024. Η Διακήρυξη έχει αναρτηθεί στον ιστότοπο της κυβέρνησής.
Ακολουθούν τα, σχετικά με το θέμα μας, άρθρα της Διακήρυξης:
Διακήρυξη MED9 για τα πολιτιστικά δικαιώματα
Εμείς, οι Υπουργοί Πολιτισμού των MED9, έχουμε συγκαλέσει μια διαδικτυακή συνάντηση στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής των MED9 που πραγματοποιήθηκε στην Κύπρο και μιας υβριδικής διάσκεψης με θέμα «Πολιτιστικά δικαιώματα σε περιόδους κρίσης» για να επιβεβαιώσουμε τη δέσμευσή μας για την εφαρμογή και την υλοποίηση των πολιτιστικών δικαιωμάτων. Για το σκοπό αυτό, υιοθετούμε την παρούσα Διακήρυξη.
Προοίμιο
6. Αναγνωρίζοντας ότι η άσκηση των πολιτιστικών δικαιωμάτων έχει θετικό μετασχηματιστικό αντίκτυπο στα άτομα και τις πολιτισμικές κοινότητες, ιδίως την ελευθερία, τη δράση και τις δυνατότητές τους να συμμετέχουν και να συνεισφέρουν στην ευρύτερη κοινωνία.
Σημεία δράσης
9. Υποστηρίζουμε, προστατεύουμε και προωθούμε την πολιτιστική πολυμορφία ως σημαντική πτυχή των κοινωνιών μας και δεσμευόμαστε να την προστατεύουμε και να την ενθαρρύνουμε με συγκεκριμένα μέτρα. Επικεντρωνόμαστε ιδιαίτερα στη δημιουργία και διατήρηση ανοικτών δημόσιων χώρων για διαπολιτισμικό διάλογο και πολιτιστικές ανταλλαγές μεταξύ ατόμων και ομάδων.
[10-11 ελλείπουν]
12. Δεσμευόμαστε να λάβουμε μέτρα για να αντισταθούμε στην υπονόμευση οποιουδήποτε πολιτισμού στα εδάφη μας από τα μέσα ενημέρωσης, τους πολιτικούς και άλλους φορείς. Αναγνωρίζουμε ότι μια τέτοια υπονόμευση μπορεί να οδηγήσει στην απανθρωποποίηση τμημάτων του πληθυσμού και σε παραβιάσεις άλλων δικαιωμάτων, καθώς και σε εθνοτικές εντάσεις και συγκρούσεις.
13. Αναγνωρίζουμε ότι τα πολιτιστικά δικαιώματα δεν είναι απόλυτα και δεν μπορούν να επικαλούνται για να θίξουν άλλα δικαιώματα και συμφέροντα χρησιμοποιώντας τα εργαλεία του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
14. Δεσμευόμαστε να σεβαστούμε τις κοινές ευρωπαϊκές αξίες μας, όπως αυτές κατοχυρώνονται στα άρθρα 2 και 3.3 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
[ελλείπει]
16. Δεσμευόμαστε να διασφαλίσουμε ότι τα άτομα και οι ομάδες έχουν το δικαίωμά τους στην πολιτιστική κληρονομιά. Δεσμευόμαστε να προστατεύουμε την πολιτιστική κληρονομιά όλων στα εδάφη μας σε περιόδους ειρήνης και συγκρούσεων. Αναγνωρίζουμε ότι το τι συνιστά πολιτιστική κληρονομιά θα καθοριστεί από τους κατόχους της κληρονομιάς αυτής. Δεσμευόμαστε περαιτέρω να ερμηνεύουμε και να χρησιμοποιούμε τα μέσα της UNESCO και του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πολιτιστική κληρονομιά με τρόπο που να σέβεται και να προωθεί τα πολιτιστικά δικαιώματα για όλους.
17. Τονίζουμε ότι η καλλιτεχνική ελευθερία αποτελεί πολιτιστικό δικαίωμα και πρέπει να διασφαλίζεται για όλους.
[ελλείπει]
19. Εμείς, τα κράτη MED9, επιδιώκουμε να προωθήσουμε τα πολιτιστικά δικαιώματα στην περιφερειακή πολιτιστική συνεργασία, υποστηρίζοντας την καλλιτεχνική ελευθερία και εκτιμώντας την πολιτιστική κληρονομιά της Μεσογείου στο πνεύμα της πολιτιστικής ποικιλομορφίας, του διαπολιτισμικού διαλόγου, της ισότητας και της ενσωμάτωσης.
Υπό το πρίσμα της Διακήρυξης, δεν μπορούν να γίνουν δεκτές οι όποιες δικαιολογίες, πολιτικές, ιδεολογικές, διαδικαστικές, ή τεχνικές, για τον περιορισμό της ελευθερίας του λόγου, των απόψεων, και της δημιουργικότητας, καθώς όλα έχουν εξίσου υψηλή αξία στις υγιείς κοινωνίες και μόνο οι αυταρχικές κυβερνήσεις παραχωρούν την αντιδημοκρατική καταστολή τους.
Η λογοκρισία είναι πολιτική, πολιτισμική, και πολιτιστική φίμωση. Εμείς οι συνυπογράφοντες οργανισμοί απαιτούμε από την Υφυπουργό Πολιτισμού να ενεργήσει σύμφωνα με τη Διακήρυξη και τις δεσμεύσεις που συνυπέγραψε, να ανασύρει επίσημα τα περί της απόσυρσης από τη κυκλοφορία του καταλόγου και των λογοτύπων της κυπριακής εκπροσώπησης στην Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας και να σταματήσει κάθε κυνήγι μαγισσών, εντός και εκτός Υφυπουργείου, σχετικά με το θέμα.
Επισημαίνουμε ότι οι συνυπογράφοντες δεν συμφωνούν ή διαφωνούν με το περιεχόμενο του καταλόγου της Μπιενάλε, αλλά όλοι συμφωνούν με την ελευθερία της μή κακόβουλης έκφρασης ως αναπόσπαστο μέρος της δημοκρατίας και της δημιουργίας.
Συνυπογράφοντες οργανισμοί (Η λίστα ενημερώνεται)
1. ABR – Alternative Brains Rule
2. Art Seen Projects
3. BRAVE NEW CULTURE
4. CATHRINE
5. Celadon Center for the Arts
6. Centre of Visual Arts and Research (CVAR)
7. D6 CULTURE EU
8. Dance Gate Lefkosia -Cyprus
9. International Association of Photography & Theory IAPT
10. M.A.M.A Contemporary
11. MeMeraki Artist Residency
12. NeMe
13. OPU Collective
14. PELMA (Projects Embracing Love Motivated Art)
15. Phaneromenis 70
16. Point Centre for Contemporary Art
17. Queer Wave
18. Sic. Contemporary Culture
19. The Island Club
20. Urban Gorillas
21. Visual Voices
22. bytheway Productions
23. korai project space
24. Διεθνές Φεστιβάλ Animation Κύπρου – Όψεις του Κόσμου
25. Θκιο Ππαλιές
26. Κέντρο Παραστατικών τεχνών ΜΙΤΟΣ
27. Κινηματογραφική Λέσχη Λεμεσού
28. Κύπριοι Χαράκτες
29. Νέα Κίνηση Ομάδων Χορού, Χορευτών και Χορογράφων Κύπρου
30. Ξαρκής
31. Ομάδα Εν δράσει
32. Πολιτιστικό Ίδρυμα Λευτέρη Οικονόμου
33. Πολιτιστική Κίνηση Ex Artis
34. Πολυχώρος Συνεργείο
35. Στέγη Σύγχρονου Χορού Λεμεσού (Dance House Lemesos)
36. Στέγη Χορού Λευκωσίας
37. Συλλογικότητα Θεατρικών Δημιουργών
38. Σωματείο Εικαστικών Καλλιτεχνών και Θεωρητικών Τέχνης (φυτωριο)
39. Υπόγεια Σκηνή/Πολυχώρος Συνεργείο
40. Χώρος Οπτικού Πειραματισμού Όαση
