Ήταν στο Λονδίνο, κατά τη διάρκεια μιας από τις πιο φημισμένες συναντήσεις – γίνεται λόγος ένα από τα «καλά» εστιατόρια του Λονδίνου– όπου, πριν από περίπου τρεις μήνες, κλείδωσε το ντιλ για την αύξηση κεφαλαίου της Τράπεζας Κύπρου. Η τράπεζα ζητούσε 1 δισ. ευρώ για να σωθεί, έχοντας μπροστά της αυξανόμενα Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια, συγκρατημένες προβλέψεις, «απόσβεση» των αξιών των εξασφαλίσεων, και στο βάθος ένα δύσκολο στρες τεστ από το οποίο δεν ήταν δυνατόν να επιβιώσει.
Η διοίκηση της τράπεζας, έχοντας αντιμετωπίσει την έντονα αντίθετη άποψη αρκετών από τα μέλη του ΔΣ της, βγήκε τελικά στο road show αναζήτησης των χρημάτων, χάρη και στην παρέμβαση του Προεδρικού, το οποίο μάζεψε τις ενστάσεις, αλλά και της Κεντρικής Τράπεζας που επέβαλε το απαραίτητο, δηλαδή την αύξηση κεφαλαίου. Το γεγονός ότι, η Κεντρική Τράπεζα επέβαλε την αλλαγή στο ΔΣ ζητώντας την παραίτησή του, «για να αποφευχθεί πραξικόπημα», δείχνει και το βάθος του παρασκηνίου, που είχε έντονα κομματική υφή και το οποίο συνεχίστηκε μέχρι και τη Γενική Συνέλευση που ενέκρινε την αύξηση κεφαλαίου.
Η «Συμμαχία» που οδήγησε στην αύξηση του κεφαλαίου, όμως, δεν ήταν καθόλου αυτονόητη. Ο Τζον Χούρικαν, ο CEO που ήρθε σε ανοικτή αντιπαράθεση με τον τέως πρόεδρο του ΔΣ της τράπεζας, με αφορμή το ζήτημα της αύξησης κεφαλαίου αλλά με βαθύτερα αίτια τη διαχείριση των ΜΕΔ και τον τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων της τράπεζας, κινήθηκε μέσα από τις «επαφές» που είχε αναπτύξει στον πρότερό του βίο, για να πείσει το βαρύ πυροβολικό της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας, να στηρίξει το νέο του εγχείρημα – τη μικρή, ταλαίπωρη, προβληματική και σχεδόν χρεοκοπημένη τράπεζα στην άκρη της Ευρώπης.
Το roadshow πάντως φαίνεται πως πέτυχε χάρη και στον ρόλο που διαδραμάτισαν σε αυτό και άτομα της προ Χούρικαν εποχής, πέρα από το δίδυμο του CEO με τον Euan Hamilton. Ο Χριστάκης Πατσαλίδης, η επιλογή που δίνει «συνέχεια» στην παράδοση της τράπεζας κι αποτρέπει την πλήρη ρήξη με τις «παραδόσεις» της, με την παρουσία του στο ΔΣ της τράπεζας μετά την Πέμπτη, είχε διαδραματίσει σημαντικό ρόλο. Πάντως, ως οικονομικός διευθυντής της τράπεζας, είναι μάλλον φυσιολογικό να είναι και σύμβουλος. Το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν υπήρχε παρουσία –σχεδόν εξ οφίκιο– στο ΔΣ από τον οικονομικό διευθυντή της τράπεζας, μάλλον αποδίδεται σε προσωπικές διαφωνίες. Η κίνηση κρίνεται, πάντως, και ως φυσιολογική, στο πλαίσιο της εταιρικής διακυβέρνησης.
Η εξέλιξη κινήθηκε σε τρία επίπεδα: Πρώτο, στον «παραδοσιακό» χώρο των επενδυτών υψηλού ρίσκου, με προφανή «στόχο» τον Wilbur Ross ο οποίος ρευστοποιούσε τα κέρδη του στην Ιρλανδία όπου τριπλασίασε την επένδυσή του και έβγαινε. Δεύτερο, την «επίσημη» επενδυτική αρχή, όπου ο υπουργός Οικονομικών είχε ανοίξει πόρτες με την EBRD, και τέλος με το «ρωσικό στοιχείο» προεξάρχοντος του Vladimir Strzhalkovsky, ο οποίος ήταν ήδη μεγαλομέτοχος ελέω κουρέματος.
Η «Συνάντηση του Λονδίνου» αφορούσε ακριβώς στη σύμπραξη των τριών αυτών «κόσμων». Εκεί διαμορφώθηκε το γεωπολιτικό παράδοξο, αφού οι Ρώσοι, με ισχυρές διασυνδέσεις με το Κρεμλίνο, δεν συμφώνησαν απλά με τους «λύκους της Wall Street», αλλά διαμόρφωσαν μια καλά δεμένη συμμαχία: Ο Wilbur Ross θα μάζευε επενδυτές γύρω από τα δικά του ταμεία, ενώ ο τότε (και νυν) αντιπρόεδρος του ΔΣ –ο άνθρωπος που ξεκίνησε την καριέρα του στην KGB στην Αγία Πετρούπολη, πλάι στον Βλαδιμίρ Πούτιν– θα έφερνε μέσα τη Renova. Με τη σειρά της, η Renova, του δεύτερου πλουσιότερου Ρώσου σήμερα, Vekselberg, διατηρεί ισχυρούς δεσμούς με το Κρεμλίνο, όπως και ο κ. Strzhalkovsky. Ο ρόλος του κ. Vekselberg, αλλά και της Renova στην προσπάθεια εισαγωγής τεχνολογικών καινοτμιών, αλλά και για την ενίσχυση των υποδομών για εκμοντερνισμό της χώρας, καθιστούν τη Renova απαραίτητη για το Κρεμλίνο.
Ο Uncle Joe
Ο κρίκος μεταξύ ανατολής και δύσης ήταν, όπως διαφαίνεται, ο Ackerman. Ο νέος πρόεδρος του ΔΣ της Τράπεζας Κύπρου, γνώριμος των καλών σαλονιών της παγκόσμιας οικονομίας, αλλά και ενδεκαδάτος παίκτης του Davos και του Διεθνούς Φόρουμ της Αγίας Πετρούπολης, δεν είναι άσχετος με τη «δυτική» επενδυτική κοινότητα. O Ελβετός διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ευρωπαϊκή οικονομία ως επικεφαλής της Deutsche Bank. Θεωρείται, μάλιστα, ως άνθρωπος που έσωσε το ευρώ, με τις μεταμεσονύκτιες τηλεφωνικές του παρεμβάσεις με τις οποίες έπεισε τους επενδυτές να δεχτούν το κούρεμα του ελληνικού χρέους και να απορροφήσουν τις ζημιές το 2012. Ο ρόλος του στην αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, πάντως, δεν μπορεί να παραγνωριστεί πλήρως.
ταν η κίνηση που έσπρωξε το κυπριακό τραπεζικό σύστημα πέρα από το χείλος του γκρεμού με τον οποίο φλέρταρε στα χρόνια της φούσκας.
Την ίδια στιγμή, όμως, ο Ackerman διατηρεί στενές σχέσεις και με τη Ρωσία, αφού πέρα από το Davos, τις υποεπιτροπές του Bildenberg, το World Economic Forum, και το International Institute of Finance, o «Uncle Joe» είναι και γνώριμος του International Economic Forum της Αγίας Πετρούπολης. Η ανακοίνωση, τον περασμένο Φεβρουάριο, πως θα αναλάβει, μαζί με τον πρώην επικεφαλής της Siemens, τη διαχείριση των διεθνών ενεργητικών της Renova, και μάλιστα με έδρα τη γενέτειρά του Ελβετία, δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία.
Πάντως, η Renova εκπροσωπείται στο ΔΣ της Τράπεζας Κύπρου από τον Maxim Goldberg, και όχι από τον κ. Ackerman. Πρόκειται για ένα καθαρά δυτικόστροφο στέλεχος, με «εξειδίκευση» στην ανάπτυξη στρατηγικής, κάτι που επίσης γεμίζει ένα κενό στο ΔΣ της τράπεζας.
Μέσα στο βαθύ παρασκήνιο του τριγώνου Hourican-Ross-Ackerman, κατάφερε το κονκλάβιο των επενδυτών να εισαγάγει στα κλειστά δωμάτια και τον ρωσικό παράγοντα. Η κίνηση ματ του Hourican δεν απέτρεψε απλά τη διαμόρφωση μιας ανταγωνιστικής σχέσης μεταξύ «δυτικών» και Ρώσων, αλλά κλείδωσε τις δύο πλευρές σε μια καλά δεμένη συμμαχία για τη διαχείριση της τράπεζας.
Ο «επίσημος» τομέας
Σε αυτό το πλαίσιο, τρίτο πόλο αποτελούσε η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD), η οποία είχε συνεχείς επαφές με τον υπουργό Οικονομικών σε όλο το διάστημα. Ο κ. Γεωργιάδης επιθυμούσε τη συνεργασία της EBRD, όχι μόνο στην Τράπεζα Κύπρου, αλλά και γενικότερα στην Κύπρο, καταφέρνοντας να περιλάβει τη χώρα μας ανάμεσα σε εκείνες όπου η EBRD μπορεί να επενδύσει.
Η συμπερίληψη της EBRD στο κόλπο, και η συμμετοχή της στην αύξηση κεφαλαίου, πρέπει να πιστώνεται στον κ. Γεωργιάδη, ο οποίος φαίνεται πως την αναζήτησε με πολλές παρασκηνιακές κινήσεις.
Η EBRD είχε πολλές ενστάσεις στη συμμετοχή της στην τράπεζα. Πρώτο, ήθελε χωρίς συζήτηση, θέση στο ΔΣ, κάτι που εξάλλου συνηθίζει στις επενδύσεις της. Δεύτερο, απαιτούσε να γίνουν «ουσιαστικές αλλαγές» στον τρόπο διαχείρισης της τράπεζας και στην εταιρική διακυβέρνηση, αφού θεωρούσαν πως υφίσταντο πρόβλημα σε αυτό το επίπεδο. Η αύξηση κεφαλαίου, και μάλιστα με ονόματα όπως του Ross και του Ackerman στην πρώτη γραμμή, επέτρεπε πλέον, από τις αρχές Αυγούστου, τη διαμόρφωση ενός νέου ΔΣ το οποίο θα μπορούσε να ικανοποιήσει αυτές τις απαιτήσεις. Έτσι, η EBRD πείστηκε, αναλαμβάνοντας την επένδυση στο 5% περίπου του κεφαλαίου της τράπεζας. O εκπρόσωπος της EBRD, Arne Berggren, έχει εκτενή εμπειρία στην αναδιάρθρωση δανείων και τραπεζικών οίκων, ενώ έχει ασχοληθεί και με τον τομέα των ακινήτων, με άλλη ιδιότητα. Σημειώνεται πως ο Berggren είναι ειδικός σύμβουλος στην Παγκόσμια Τράπεζα.
Έτσι, οι τρεις πόλοι –η δυτική επενδυτική κοινότητα, ο ρωσικός παράγοντας και η «επίσημη» πλευρά της EBRD– σχημάτισαν ένα συμμαχικό σύστημα το οποίο μάλιστα βαίνει σε αντίθεση με όλες τις γεωπολιτικές εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος.
Γύρω από τον πυρήνα Ross, Ackerman, Strzhalkonvskiy και Hourican, το ΔΣ απαρτίζεται από άτομα που βοηθούν να «δέσει» η «Συμμαχία». Ο κ. Goldeberg της Renova και ο Berggren της EBRD ήταν φυσιολογικές προσθήκες.
Η «ομάδα Χούρικαν» στελεχώνεται στο ΔΣ και από τον Χριστάκη Πατσαλίδη, παλιό στέλεχος της τράπεζας, ο οποίος αποτελεί κρίκο με τα «κυπριακά δεδομένα» γύρω από την Αγία Παρασκευή.
Εκτός από τον αντιπρόεδρο του ΔΣ, κ. Strzhalkovsky, τα άλλα δύο μέλη που παραμένουν, είναι ο Μάριος Καλοχωρίτης και ο Ιωάννης Ζωγραφάκης. Ο πρώτος, όπως όλα δείχνουν, είχε διαδραματίσει ρόλο και κατά τη διάρκεια των roadshow στην πορεία της τράπεζας για αύξηση κεφαλαίου και είχε πολλές επαφές με τους νέους επενδυτές, κάτι που αντικατοπτρίστηκε και από το γεγονός ότι το όνομά του ήταν αρχικά το μόνο βέβαιο για παραμονή στο ΔΣ σε περίπτωση που προχωρούσε η αύξηση κεφαλαίου. Πάντως, οι Καλοχωρίτης και Ζωγραφάκης ήταν οι μόνοι κύπριοι στο προηγούμενο ΔΣ με διεθνή εμπειρία, ενώ εικάζεται πως η σχέση Καλοχωρίτη με την Ελβετία –όπου παντρεύτηκε και εργάζεται– βοήθησαν να σπάσει τον πάγο με τον Ackerman. Στο ΔΣ συμμετέχει πλέον και ο Μάικ Σπανός.
Σε κάθε περίπτωση, οι ισορροπίες έχουν πλέον κλειδώσει. Η τράπεζα αντιμετωπίζει ακόμα πολλά προβλήματα, αλλά οι ενδείξεις είναι πως οι μεγαλοεπενδυτές της θα στηρίξουν την τράπεζα, με όποιο τρόπο (και ενδεχομένως όποιο ποσό χρειαστεί. Έτσι, με τις ισχυρές πλάτες που αποκτά η τράπεζα, ετοιμάζεται ήδη για σημαντικές κινήσεις που έχουν να κάνουν και με το ξεκαθάρισμα των ΜΕΔ, που αποτελούν το βασικότερο από τα άμεσα προβλήματα και το οποίο επηρεάζει άμεσα και στη στεγνή ρευστότητα της τράπεζας.
Κλειδώνoυν οι σχέσεις με τη Ρωσία
Τη στιγμή που η κυπριακή οικονομία ανησυχεί όλο και πιο έντονα για την πορεία που θα ακολουθήσει η ένταση στην Κριμαία, το «ισοζύγιο δυνάμεων» που διαμορφώνεται στην Τράπεζα Κύπρου αποφέρει ένα ακόμα πλεονέκτημα. Η τράπεζα, με το νέο της ΔΣ, αποτελεί μια οικονομική συμμαχία της δύσης με τη Ρωσία. Αποτελεί, μάλιστα, μια συμμαχία της «παραδοσιακής» δυτικής επενδυτικής κοινότητας με τα ενδότερα του Κρεμλίνου, γεγονός που μεταφράζεται και σε «εξασφάλιση» για την Κύπρο απέναντι στο ενδεχόμενο οι εντάσεις να τεθούν εκτός ελέγχου.
Ήδη, η διαδικασία του de-offshoring, η κλιμάκωση των εντάσεων και των κυρώσεων, αλλά και η σκλήρυνση των θέσεων μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας, έχει πλήξει την Κύπρο. Πέρα από τον τουρισμό, οι χρηματοπιστωτικές και άλλες επαγγελματικές υπηρεσίες δέχονται σοβαρές πιέσεις, ενώ γίνονται σε διπλωματικό επίπεδο πολλές προσπάθειες για να αποτραπούν μέτρα από πλευράς της Ρωσίας ως προς τη φορολόγηση των εδώ εργασιών ρωσικών συμφερόντων.
Με τη σειρά της, η Δύση δείχνει πως δεν θα διστάσει να μπλοκάρει δραστηριότητες ρωσικών συμφερόντων στην Ευρωζώνη και στην Ε.Ε. γενικότερα. Η «συμμαχία» στην Τράπεζα Κύπρου «δένει» τα δυτικά συμφέροντα με τα ρωσικά και δημιουργεί ένα είδος «ασφάλισης» για την κυπριακή οικονομία, μέσα από μια τράπεζα που εκτός από θεσμική, αποτελεί και θεσμό.
Ενδιαφέρον στοιχείο είναι πως αρκετά από τα μέλη του νέου ΔΣ είναι άτομα που στη επαγγελματική τους πορεία συνέδεσαν «ανατολή και δύση». Πέρα από το προφανές παράδειγμα του Ackerman, και ο Goldman έχει τα ίδια χαρακτηριστικά. Ο Καλοχωρίτης έχει ως επαγγελματικό «κέντρο» την Ελβετία, αλλά ασχολήθηκε εκτενώς με την ανατολική Ευρώπη, ενώ διεθνείς εμπειρίες έχει και ο Μάικ Σπανός.
Έπονται ριζικές οι αλλαγές
Το νέο ΔΣ της Τράπεζας Κύπρου συνεδρίασε αμέσως μετά την ολοκλήρωση της Γενικής Συνέλευσης. Με την Κεντρική Τράπεζα να έχει ήδη εγκρίνει όλα τα ονόματα στο νέο σχήμα διοίκησης της τράπεζας, το ΔΣ ήταν σε θέση να αναλάβει αμέσως «δράση». Εδώ και μέρες, ο Joseph Ackerman βρισκόταν στην Κύπρο και λάμβανε λεπτομερείς ενημερώσεις σχετικά με την πορεία της τράπεζας, τις λειτουργίες της και τα προβλήματά της.
Ο νέος πρόεδρος του ΔΣ, ο οποίος είχε αρχικά ενδιαφερθεί και για τη θέση του CEO, που τελικά έλαβε ο John Hourican, έδειξε πως κάθε άλλο από αμέτοχος θα είναι στη διαχείριση της τράπεζας. Με τη στάση του, μάλιστα, έδειξε πως οι πιέσεις, που ήδη ασκούνται από τον «αδίστακτο» Χούρικαν προς τα άνω στρώματα της πυραμίδας της τράπεζας, με τις υψηλές απαιτήσεις και τη λεπτομερή ενημέρωση, δεν πρόκειται να χαλαρώσουν.
Την ίδια στιγμή, η πρότερη πορεία, τόσο του νέου προέδρου του ΔΣ, όσο και του μεγαλομέτοχου, Wilbur Ross, δείχνουν την τάση για ριζικές αλλαγές στις εταιρείες όπου επενδύουν. Ο Ross, ιδίως, προτιμά τις προβληματικές επενδύσεις, ποντάροντας πως, μέσα από την αναδιάρθρωση των εταιρειών, θα αποκομίσει κέρδος, όπως έκανε εξάλλου στην Ιρλανδία, όπου τριπλασίασε τις αποδόσεις του πριν ρευστοποιήσει τη θέση του στην Bank of Ireland. Οι εκτιμήσεις θέλουν τον Ross να επιθυμεί τριπλασιασμό των επενδύσεών του, από την τιμή μετοχής των 24 σεντ που επένδυσε, σε ορίζοντα τριετίας, όπως εξάλλου συνηθίζει. Επιπλέον, δεν περνά απαρατήρητη η επιλογή του Arne Berggren από πλευράς της EBRD, ενός «ειδικού» στις αναδιαρθρώσεις τραπεζών.
Όλες αυτές οι ενδείξεις προδιαθέτουν πως η τράπεζα θα προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές εσωτερικά, χωρίς να αποκλείεται και η μείωση του αριθμού του προσωπικού, κάτι που εξάλλου πολλοί θεωρούν απαραίτητη. Επιπλέον, όλα δείχνουν πως η πίεση στους μεγαλοοφειλέτες θα αυξηθεί δραματικά στο επόμενο διάστημα, εν όψει και της επιστροφής της μετοχής της τράπεζας στο ΧΑΚ και στη συνέχεια την εγγραφή της σε άλλα χρηματιστήρια. Φαίνεται πως στόχος της διοίκησης και της διεύθυνσης της τράπεζας, είναι αυτή να είναι «αγνώριστη και ισχυρή», εντός τριών ετών. Πάντως, το προφανές είναι πως η Τράπεζα Κύπρου θα πρέπει να προχωρήσει σε δραματικές κινήσεις, αν θέλει να αποφύγει την αποσύνθεσή της. Αυτή φαίνεται πως είναι και η πρόθεση.
