Το αποτέλεσμα των εκλογών

Τη στιγμή που θα διαβάζετε το συγκεκριμένο άρθρο οι πολίτες της Ελληνικής Δημοκρατίας θα βρίσκονται στις κάλπες και θα δηλώνουν παρόντες σε μια από τις πιο κρίσιμες εκλογικές αναμετρήσεις της σύγχρονης ιστορίας της χώρας. Μετά το 1974 η Ελλάδα βρίσκεται για πρώτη φορά ενώπιον ιστορικών προκλήσεων και αποφάσεων. Τη στιγμή που καταρρέει το πολιτικό σύστημα της χώρας, ο Έλληνας ψηφοφόρος καλείται να λάβει σημαντικές αποφάσεις εν μέσω μιας μεγάλης κοινωνικής και οικονομικής κρίσης.

Ο δικομματισμός της ΝΔ-ΠΑΣΟΚ πλέον αποτελεί παρελθόν για την Ελλάδα. Στη νέα περίοδο, ένα νέο είδος δικομματισμού έρχεται να αντικαταστήσει το παλαιό πολιτικό κατεστημένο. Ο ΣΥΡΙΖΑ και η ΝΔ είναι οι δυο πόλοι του συστήματος. Στην περιφέρεια αυτών των πόλων λαμβάνουν μέρος μικρότεροι δορυφόροι, οι οποίοι έρχονται να διαδραματίσουν ρυθμιστικό ρόλο. Δύο είναι οι εξαιρέσεις. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος και ο Λαϊκός Σύνδεσμος Χρυσή Αυγή αρνούνται να αναλάβουν τον συγκεκριμένο ρόλο και συνεχίζουν την ανεξάρτητη πορεία τους, στο περιθώριο του αναδυόμενου πολιτικού συστήματος.

Με την ψήφο του ο Έλληνας πολίτης έρχεται να καθορίσει τις νέες ισορροπίες στο νέο πολιτικό γίγνεσθαι. Εξαιτίας της μεγάλης οικονομικής κρίσης και των λεπτών κοινωνικοπολιτικών ισορροπιών, οι δύο πόλοι του συστήματος χρειάζονται την πρωτιά καθώς και τη συνεργασία των μικρών ρυθμιστικών παραγόντων-δορυφόρων για να αναλάβουν το καθήκον του διαπραγματευτή του ελληνικού χρέους.
Ο Έλληνας πολίτης καλείται να εκλέξει τον «διαπραγματευτή» και τον «βοηθό» του.

Η εκλογή του διαπραγματευτή και του βοηθού του δεν πρέπει να μας ξεγελάει. Η ψήφος της Κυριακής δεν λύνει κανένα από τα προβλήματα, τα οποία δημιούργησε η πτώση ενός πελατειακού συστήματος, οι ρίζες του οποίου χάνονται μέσα στους τελευταίους αιώνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Ελληνικής Επανάστασης. Κανένας από τους δύο πόλους και καμία βοηθητική πολιτική δύναμη δεν έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να ορθώσει με σαφήνεια, ειλικρίνεια και τόλμη μια πρόταση για τη ριζική αναθεώρηση αυτού του συστήματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ παρέδωσε τα όπλα πριν από την έναρξη της μάχης ανοίγοντας τις πύλες του στους εκπροσώπους του παλαιού καθεστώτος, οι οποίοι αναζητούν ανάσα ζωής στους κόλπους του. Η Νέα Δημοκρατία έχει μετατραπεί προ πολλού σε μια δεξιά συνάθροιση-μόρφωμα με ακραίες αποχρώσεις. Η δε μικροί δορυφόροι δεν έχουν να προσφέρουν καμία φρέσκια ιδέα η κριτική. Εν ολίγοις, το πρόβλημα παραμένει: Το πελατειακό σύστημα, παρά το γεγονός ότι ανανεώνεται πολιτικά –δύο πόλοι και μικροί δορυφόροι– εξακολουθεί να μη λύνει κανένα από τα μεγάλα κοινωνικά, ταξικά και οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας.

Οι οικονομολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες και κοινωνιολόγοι είναι σε θέση να δώσουν πολλές απαντήσεις για το μεγάλο αδιέξοδο του αθάνατου, ελληνικού πελατειακού συστήματος. Σε αυτό το σύντομο άρθρο γνώμης, επιλέγω να εστιάσω σε μια αδυναμία του, την οποία θεωρώ υψίστης σημασίας για το μέλλον της Ελλάδας.

Η προσωπική μου άποψη είναι ότι το σύγχρονο πελατειακό σύστημα στέρησε από την ελληνική κοινωνία ένα πολύτιμο στοιχείο. Τα προνόμια, τα οικονομικά και πολιτικά προνόμια, ο κομφορμισμός στέρησαν από την κοινωνία και το άτομο την παραγωγική ικανότητα, τη χαρά της δημιουργίας. Η σύγχρονη Ελλάδα είναι ταυτόχρονα τυχερή και άτυχη. Είναι τυχερή διότι διαθέτει ένα ανθρώπινο δυναμικό, με γνήσια κριτική, δημιουργική σκέψη, με ταλέντο στις θετικές επιστήμες, στην ιστορία, φιλοσοφία και μεγάλο μεράκι για τις νέες προκλήσεις. Ωστόσο, είναι άτυχη διότι το πελατειακό σύστημα (τα κόμματα, τα συνδικάτα, το Πανεπιστήμιο, η ίδια η κοινωνία και η οικογένεια, η οικονομική κρίση κ.ο.κ.) «μπαζώνει» το μέλλον αυτού του δυναμικού.

Το δράμα του δημιουργικού και ταλαντούχου ανθρώπινου αποθέματος μας δεν είναι μια νέα εξέλιξη, η οποία συσχετίζεται αποκλειστικά με την κρίση. Είναι το δράμα του γονιού, ο οποίος χθες χτυπούσε την πόρτα του βουλευτή για να βολέψει τον γιο ή την κόρη του (σ.σ. Κύπριε αναγνώστη σου θυμίζει κάτι;), το ξέπεσμα του καθηγητή, ο οποίος μετατράπηκε πρώτα σε γραφιά και σήμερα σε τυχοδιώκτη πολιτικό, το αδιέξοδο μιας κοινωνίας, η οποία κινείται συνεχώς στους ρυθμούς των εορτών, του καταναλωτισμού και του κομφορμισμού. Δυστυχώς, όπως οι υπόλοιπες έτσι και αυτές οι εκλογές δεν πρόκειται να αλλάξουν αυτή την «αρρωστημένη» κατάσταση.

Εν κατακλείδι, με τη σημερινή ψήφο του, ο Έλληνας ψηφοφόρος έρχεται να επιλέξει έναν νέο διαπραγματευτή και να καθορίσει τις νέες ισορροπίες στο αναδυόμενο (καλύτερα ανανεωμένο) πολιτικό σύστημα, το οποίο εντάσσεται στο γενικότερα πλαίσιο ενός ξεπεσμένου πελατειακού συστήματος. Ας μην έχουμε ψευδαισθήσεις, το πρόβλημα παραμένει και μεγεθύνεται.