Η πατάτα είναι ένα προϊόν που ευδοκιμεί σε αμμώδη ή αμμοαργιλλώδη εδάφη και στα κοκκινοχώματα. Η άρδευση είναι απαραίτητη και γι’ αυτό η ποσότητα του νερού είναι τεράστιας σημασίας. Η παγωνιά βλάπτει πολύ την καλλιέργειά της και όταν η θερμοκρασία πέφτει κάτω από 3 βαθμούς Κελσίου καταστρέφεται.
Η κοινότητα της Ξυλοφάγου ικανοποιεί όλους εκείνους τους ευνοϊκούς παράγοντες για την καλλιέργεια της πατάτας, αφού είναι Κοκκινοχώρι και διαθέτει ικανοποιητικά αποθέματα υπογείων νερών, το κλίμα είναι γλυκό ένεκα της θάλασσας πράγμα που συμβάλλει στις καλλιέργειες της πατάτας. Η καλλιέργεια της πατάτας στην Κύπρο φαίνεται να ξεκίνησε πριν από την αγγλική κυριαρχία στην Κύπρο αλλά αναφέρεται ιστορικά πως η εξάπλωσή της στην Κύπρο ξεκίνησε το 1909. Όπως σημειώνει και ο Αντρέας Π. Πολυδώρου στο βιβλίο του ηλικιωμένοι της κοινότητας επιβεβαίωναν πως η παραγωγή πατατών στην Ξυλοφάγου μετρά πολλά χρόνια πίσω. Η παραγωγή και καλλιέργεια πατατών έδινε τα προηγούμενα χρόνια δουλειά όχι μόνο στους κατοίκους της κοινότητας αλλά και στους ανθρώπους γειτονικών χωριών.
Συνήθως, οι γυναίκες ήταν εκείνες που εργάζονταν για τη συγκομιδή της πατάτας από τα χωράφια ενώ οι άντρες εργάζονταν στο φόρτωμα και στις πιο βαριές εργασίες. Οι πατάτες καλλιεργούνταν όπως και σήμερα δύο φορές τον χρόνο και έδιναν την εαρινή εσοδεία τον Μάρτιο και τη φθινοπωρινή τον Νοέμβριο. Η παραγωγή πατάτας ήταν ιδιαίτερα επίπονη αλλά και αβέβαιη αφού ο καιρός έπαιζε περίεργα παιχνίδια πολλές φορές και κατέστρεφε τις φυτείες, πράγμα που συμβαίνει και σήμερα. Η περίοδος ανάπτυξη και στις δύο φυτείες άνοιξη και φθινόπωρο διαρκεί 100 μέχρι 120 μέρες ενώ η εαρινή είναι εκείνη που δίνει τη μεγαλύτερη σοδειά.
Εξαγωγές και παραγωγή
Οι πατάτες που συλλέγονται μεταφέρονται σε γεωργικές αποθήκες τόσο της κοινότητας όσο και στην υπόλοιπη Κύπρο. Πολλοί παραγωγοί διατηρούν τις δικές τους αποθήκες μέσω των οποίων διαχωρίζουν και κατανέμουν τις πατάτες τους τόσο στην εγχώρια όσο και στην αγορά του εξωτερικού. Η γεωργική αποθήκη του Δημήτρη Μαυρίδη από την Ξυλοφάγου μετρά μόλις ένα χρόνο λειτουργίας και δημιουργήθηκε με την συμβολή μέρους από τα διαρθρωτικά προγράμματα της Ε.Ε. και των προγραμμάτων για νέους γεωργούς και δικά του χρήματα. Ο Δημήτρης Μαυρίδης με τη βοήθεια του πατέρα τους, παλιού παραγωγού πατατών συνεχίζει σήμερα το επάγγελμα και αισιοδοξεί για το μέλλον.
Η υπερσύγχρονη γεωργική του αποθήκη του έδωσε τη δυνατότητα να συσκευάζει την ετήσια εσοδεία του από τα 200 δεκάρια γης που καλλιεργεί ετησίως. Η παραγωγή της ανοιξιάτικης σοδειάς του φτάνει τους 3.000 τόνους, ενώ η φθινοπωρινή τους 500. Οι 3.500 τόνοι διοχετεύονται στην ξένη αγορά με εξαγωγές σε Γερμανία, Ελλάδα και Πολωνία. Η γεωργική αποθήκη εργοδοτεί 12 άτομα τα οποία είναι αποκλειστικά Κύπριοι και μία οικογένεια Ελλαδιτών.
Οι πατάτες φτάνουν εκεί από τα χωράφια, περνούν από τη διαλογή όπου αφαιρούνται οι σκάρτες πατάτες και έπειτα συσκευάζονται σε σακούλες των 20 κιλών ή σε μικρότερες συσκευασίες ανάλογα με τις ανάγκες της χώρας εξαγωγής.
