Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας επεσήμανε το αυτονόητο. Για την ελληνοκυπριακή πλευρά η λύση του Κυπριακού Προβλήματος είναι μια και μοναδική: Η μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε μια ομοσπονδιακή κρατική δομή.
Ας το αναλύσουμε. Από την σκοπιά της «δικής» μας πλευράς, η ενιαία κρατική δομή, η οποία εγκαινιάστηκε με τις συμφωνίες του 1959-1960 υπήρξε προβληματική και οδήγησε σε συστημική κρίση και φυσικά στην τραγωδία του 1974. Μετά το Κοινό Ανακοινωθέν του 2014, έχει δημιουργηθεί ένα πλαίσιο αναφοράς, πάνω στο οποίο θα οικοδομηθεί η μετεξέλιξη του κυπριακού κράτους, από ένα ενιαίο πλαίσιο σε μια ομοσπονδία. Με την λύση, η Κυπριακή Δημοκρατία, μάλλον καλύτερα το Κυπριακό Κράτος δεν θα πάψει να υφίσταται. Η λύση θα φέρει αλλαγή πολιτεύματος και όχι κατάργηση του κράτους. Το κυπριακό κράτος θα λάβει ομοσπονδιακή μορφή και δομή σύμφωνα με τα σύγχρονα ευρωπαϊκά και δυτικά πλαίσια. Στο νησί θα δημιουργηθούν δυο αυτόνομες περιοχές-ζώνες-επαρχίες. Αυτές οι επαρχίες δεν θα έχουν «κρατικό« χαρακτήρα. Θα είναι ένα είδος τοπικών αυτοδιοικήσεων με ενισχυμένες αρμοδιότητες και σε καμία περίπτωση δεν θα επισκιάζουν την κεντρική διοίκηση. Για να το θέσουμε πιο ξεκάθαρα, με την λύση η «ΤΔΒΚ» δεν θα μετεξελιχθεί στην βόρεια επαρχία-συνιστώσα της νέας ομοσπονδιακής δομής. Αυτή είναι η θέση της ελληνοκυπριακής πλευράς.
Για πολλούς συμπολίτες μας το προαναφερόμενο πλαίσιο είναι αυτονόητο. Ωστόσο, παρά το νέο περίφημο μομέντουμ και το κλίμα ειρήνης και φιλίας –τεχνητό για κάποιους-, ένα σημείο δεν γίνεται αντιληπτό στην δική μας πλευρά της Πράσινης Γραμμής. Για να το θέσουμε απλά: Από την σκοπιά μεγάλων μερίδων της τουρκοκυπριακής κοινότητας και κυρίως από την οπτική γωνία του τουρκικού Προεδρικού η ιδέα της μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας σε μια ομοσπονδία δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτή. Ανεξάρτητα από την πρόοδο, η οποία θα καταγραφεί στο τραπέζι των συνομιλιών, ανεξάρτητα από τις «αγαθές» προθέσεις κάποιων παραγόντων της υπηρεσιακής κυβέρνησης της Τουρκίας, το τουρκικό Προεδρικό δεν πρόκειται να αποδεχθεί το συγκεκριμένο σχέδιο. Γιατί;
Για ποιους λόγους η Άγκυρα θα θέσει βέτο σε αυτό το σχέδιο; Επεξηγούμε κάποιους από τους βασικούς λόγους:
- Από την σκοπιά του τουρκικού Προεδρικού, Κυπριακή Δημοκρατία εξακολουθεί να σημαίνει «Ένωσις» και προσπάθεια υποβολής της Κύπρου στην ακτίνα ελέγχου και επιρροής της Αθήνας. Όπως μας επισημάνει χαρακτηριστικά μια πηγή «Κυπριακή Δημοκρατία σημαίνει μια κρατική δομή με μια ελληνοκυπριακή πλειοψηφία και μια τουρκοκυπριακή πλειοψηφία με κάποιες ενισχυμένες αρμοδιότητες. Αυτή δεν είναι πολιτική ισότητα».
- Το τουρκοκυπριακό «ιδρυτικό κράτος –όχι πολιτεία ή κρατίδιο» φέρει μεγάλη σημασία για τους στρατηγικούς σχεδιασμούς του τουρκικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας. Η Τουρκία επιθυμεί να δει στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η τουρκοκυπριακή «κρατική» οντότητα να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες. Ακόμη, -όπως μας το επισημάνει η πηγή μας- το τουρκικό Προεδρικό επιθυμεί να δει το «μουσουλμανικό κομμάτι» της Κύπρου να αναλαμβάνει αυτόνομα και ανεξάρτητα ρόλους στην Μέση Ανατολή και στον μουσουλμανικό κόσμο. Μια «ομοσπονδιακή επαρχία» δεν είναι δυνατόν να διαδραματίσει τέτοιου είδους ρόλους. Οι «Χριστιανοί» Ελληνοκύπριοι έχουν την δυνατότητα να μπλοκάρουν όποτε επιθυμούν τις κινήσεις της ομόσπονδης κυβέρνησης.
- Το τ/κ «ιδρυτικό κράτος» παρέχει στην τουρκική πλευρά την ευκαιρία να προβάλλει την ιδέα της παραμονής των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων στο νησί μετά την λύση –έστω και μειωμένο αριθμό στρατευμάτων- ως εγγυήτρια δύναμη του βόρειου κομματιού του νησιού. Σε περίπτωση που η τουρκική πλευρά αποδεχόταν τον όρο «συνιστώσα πολιτεία» η συγκεκριμένη θέση θα μπορούσε να εκληφθεί ως μια παρέμβαση μιας ξένης χώρας στα εσωτερικά μιας γειτονικής χώρας. Όμως, μιλώντας πάντα από την οπτική γωνία της τουρκικής πλευράς, η «κρατική υπόσταση» των Τουρκοκυπρίων αφήνει περιθώρια για «διπλωματικούς ελιγμούς».
- Στο βόρειο κομμάτι του νησιού, μετά το 1974 και κυρίως μετά το 1983 έχει δημιουργηθεί de facto μια «κρατική δομή», η οποία σήμερα απασχολεί χιλιάδες γραφειοκράτες, εργαζόμενους και «διπλωμάτες». Μετά την λύση, αυτές οι «χιλιάδες» επιθυμούν να συνεχιστούν οι κανονικοί ρυθμοί της ζωής. Δεν θέλουν να βρεθούν αντιμέτωποι με εκπλήξεις και φυσικά την ανεργία.
- Όσο παρόλο και αν ακούγεται σε πολλούς Ελληνοκύπριους, από την σκοπιά της συντριπτικής πλειοψηφίας των Τουρκοκυπρίων, παρά τα συστημικά προβλήματα της, η «ΤΔΒΚ» εξακολουθεί να είναι ισάξια της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στο τ/κ στρατόπεδο της λύσης είναι πολλοί που επιθυμούν να δουν την Κυπριακή Δημοκρατία να «υποβαθμίζεται» σε ένα ομόσπονδο μόρφωμα.
Οι λόγοι της τουρκικής πλευράς για την απόρριψη της ιδέας της μετεξέλιξης της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ομοσπονδία, όσο παράλογοι και αν φαίνονται για πολλούς συμπατριώτες μας, είναι αρκετοί και δεν χωρούν σε ένα μικρό άρθρο γνώμης. Ωστόσο, είναι σημαντικοί και ρίχνουν φως στο σημείο ακριβώς που μπλοκάρονται σήμερα οι συνομιλίες. Όσο η ε/κ πλευρά επιλέγει να αγνοήσει αυτούς τους λόγους, δεν δημιουργεί στρατηγικές αναχαίτισης-αποδόμησης τους, εξακολουθεί να βιώνει τον μεσαίωνα στο πεδίο της επικοινωνίας, δεν θα πρέπει να περιμένουμε αξιόπιστα ελπιδοφόρα μηνύματα από το τραπέζι των συνομιλιών. Το τονίζουμε για μια ακόμη φορά: Καιρός για αυτοκριτική.
