Του Γιάννη Αδειλίνη
Στην υπηρεσία του κυπριακού αμπελώνα
Ο αείμνηστος Άκης Ζαμπάρτας υπήρξε πρωτοπόρος οινολόγος και συνέβαλε τα μέγιστα ώστε να ανοίξουν νέοι δρόμοι ανάπτυξης για το κυπριακό κρασί. Έφυγε από τη ζωή τον περασμένο Νοέμβριο σε ηλικία 67 ετών, άφησε, όμως, πίσω του σημαντική παρακαταθήκη. Όταν τελείωσε τις σπουδές του στο Χημικό του Πανεπιστημίου της Λυών και έπιασε δουλειά στην ΚΕΟ, πολύ γρήγορα αντιλήφθηκε ότι έπρεπε να σπουδάσει οινολογία για να πάει μπροστά το κυπριακό κρασί. Με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης βρέθηκε στο Μονπελιέ, παρακολούθησε μαθήματα οινολογίας και όταν επέστρεψε ήταν από τους πρώτους οινολόγους πανεπιστημιακού επιπέδου στην Κύπρο.
Το μεγαλύτερο επίτευγμα της καριέρας του στην οινολογία ήταν η αναγνώριση και ο χαρακτηρισμός των κυπριακών ποικιλιών σταφυλιού που υπήρχαν στο νησί. Με πρωτοβουλία του καταγράφηκαν και διασώθηκαν 14 γηγενείς κυπριακές ποικιλίες, μέσα από ένα μεγαλόπνοο σχέδιο της ΚΕΟ. Ένα εγχείρημα που αποτέλεσε έργο ζωής για τον ίδιο και τη μεγαλύτερη συνεισφορά του στον κυπριακό αμπελώνα.
«Έγινε μία φοβερή δουλειά τότε με τη βοήθεια του αμπελογράφου και καθηγητή του στο Μονπελιέ, Pierre Kale» επισημαίνει ο γιος του, Μάρκος Ζαμπάρτας, επίσης χημικός και οινολόγος με σύγχρονες αντιλήψεις, ο οποίος συνεχίζει δυναμικά με κόπο και μεράκι το έργο που ξεκίνησε ο πατέρας του στο Οινοποιείο Ζαμπάρτας, στον Άγιο Αμβρόσιο. «Είναι για αυτές τις προσπάθειες που εμείς, η νέα γενιά οινολόγων, έχει υλικό για να δουλέψει και να πάει την Κύπρο μπροστά. Οι ποικιλίες είναι αξιόλογες. Δεν είναι μόνο το Μαραθεύτικο ή το Ξυνιστέρι, είναι και η Πρωμάρα, το Γιαννούδι, το Σπούρτικο και κάποιες άλλες, όπως το Φλούρικο και το Όμιο, που θα έλθουν κι εκείνες σιγά-σιγά στο προσκήνιο. Εάν κοιτάξει κάποιος μετά από πολλές δεκαετίες την ιστορία της κυπριακής οινολογίας, σίγουρα θα δει το όνομα του Άκη Ζαμπάρτα, ο οποίος έβαλε τις βάσεις για την ανακάλυψη και τον πολλαπλασιασμό των κυπριακών ποικιλιών».
Ο ίδιος υπήρξε για πολλά χρόνια πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Οίνων στο υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος, μέλος στη Διεθνή Ακαδημία Οίνου, ενώ διετέλεσε καθηγητής οινολογίας στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου (ΤΕΠΑΚ) για δύο χρόνια. Φεύγοντας από την ΚΕΟ μετά από 40 χρόνια εργασίας, δημιούργησε το Οινοποιείο Ζαμπάρτας, προκαλώντας αίσθηση από την αρχή της λειτουργίας του, με μία σειρά κρασιών αξιώσεων, που κάλυπτε όλα τα είδη. Μέσα από τις επίμονες προσπάθειές του, πραγματοποίησε ποιοτικά άλματα και μαζί με άλλους Κυπρίους οινοπαραγωγούς έκαναν γνωστή προς τα έξω την κυπριακή οινοποιία την τελευταία δεκαπενταετία. Ανέμειξε τις κυπριακές με τις ξένες ποικιλίες, ώστε να «χτίσουν» ένα καλύτερο κρασί, αφού «καμιά ποικιλία δεν είναι 100% άρτια από μόνη της», όπως ο ίδιος είχε δηλώσει στον Γαστρονόμο πριν λίγα χρόνια. «Τα αμπέλια των κυπριακών ποικιλιών που υπήρχαν τότε ίσως να μην μπορούσαν να αποδώσουν το 100% των δυνατοτήτων τους. Οπότε, το να αντιληφθεί κάποιος ότι έπρεπε να έλθουν συγκεκριμένες ξένες ποικιλίες να οινοποιηθούν μαζί και να δώσουν ένα χαρμάνι των κυπριακών και ξένων ποικιλιών, πράγματι απέδωσε. Το Οινοποιείο Ζαμπάρτας βραβεύεται κάθε χρόνο, υπάρχει μία αποδοχή από το κυπριακό και το ξένο κοινό, όπου εξάγουμε τα τελευταία χρόνια, οπότε σίγουρα έχει αποδώσει καρπούς» προσθέτει ο Μάρκος Ζαμπάρτας.
Είναι γνωστό πια και στο εξωτερικό ότι οι κυπριακές ποικιλίες σταφυλιών, συγκριτικά με τις ξένες, περικλείουν ένα ισότιμο και ξεχωριστό ποιοτικό δυναμικό, που με σωστή επεξεργασία, μεταχείριση και προβολή, δίνουν στα κρασιά μας μία καλή θέση ανάμεσα σε κρασιά χωρών με μεγάλη παράδοση. «Υπάρχουν δύο δεδομένα αυτή τη στιγμή στο παγκόσμιο οινικό στερέωμα» επισημαίνει ο Μάρκος Ζαμπάρτας. «Ο κόσμος ενδιαφέρεται, πλέον, για γηγενείς ποικιλίες από χώρες λιγότερο γνωστές, ενώ ταυτόχρονα η κυπριακή οινολογία και αμπελουργία βρίσκεται σε άνθηση. Ήδη υπάρχουν οι βάσεις και κάποια οινοποιεία εξάγουν επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια. Οι παραγγελίες γίνονται μεγαλύτερες με τον χρόνο, οπότε θεωρώ ότι το καλό κυπριακό κρασί έχει χώρο στο παγκόσμιο στερέωμα».
Ο «Γαστρονόμος» τιμά το σύνολο της προσφοράς του κ. Άκη Ζαμπάρτα, ως ένδειξη της μεγάλης εκτίμησης για το έργο του. Τις προοπτικές του μέλλοντος για το brand name Ζαμπάρτας καλείται να εκπληρώσει ο γιος του, κ. Μάρκος Ζαμπάρτας, ο οποίος έχει θέσει κι εκείνος σε πρωταγωνιστική θέση τις γηγενείς ποικιλίες, τη μικρή παραγωγή και την έμφαση στην ποιότητα. Το Οινοποιείο Ζαμπάρτας βρίσκεται σε καλά χέρια, αφού η σοδειά του 2014 έδωσε εξαιρετικά κρασιά και διακρίσεις φέτος με χρυσό μετάλλιο για το Ροζέ Ζαμπάρτας στον Διεθνή Διαγωνισμό της Θεσσαλονίκης και δύο ασημένια στον Κυπριακό Διαγωνισμό Οίνου, που ήταν αφιερωμένος στη μνήμη του πατέρα του.
«Στο οινολογικό κομμάτι ήταν πολύ ανοικτόμυαλος και μπορούσε να κρίνει εάν οι νέες ιδέες μπορούσαν να λειτουργήσουν ή όχι. Ερχόμενος από την Αυστραλία με κάποιες πρωτοποριακές ιδέες για τα κυπριακά δεδομένα, ήταν δεκτικός. Μπορεί να χρειάστηκε λίγος χρόνος, κάτι απολύτως φυσιολογικό, αλλά λόγω της πολύ καλής κατανόησης του αντικειμένου και του ανοικτού μυαλού του ήταν εφικτό να μπουν νέες ιδέες στο οινοποιείο. Ο Άκης Ζαμπάρτας άφησε μεγάλη παρακαταθήκη πίσω του, η οποία θα συνεχίσει. Σίγουρα είναι και χρέος και ευχαρίστηση».
