Εξωστρεφής πατριωτισμός

Ο τολμηρός, εξωστρεφής και γεμάτος ρίσκα πατριωτισμός είναι αυτός που μας πήγε μπροστά ως έθνος. Σκέπτομαι μερικές φορές πού θα ήταν αυτή η χώρα χωρίς τον Τρικούπη, τον Βενιζέλο ή τον Καραμανλή. Μας πέταξαν στα βαθιά, έβαλαν φιλόδοξους στόχους. Αλλη χώρα παρέλαβαν και άλλη παρέδωσαν. Καλύτερη, μεγαλύτερη στην περίπτωση του Βενιζέλου, πιο στέρεη στην περίπτωση του Καραμανλή.

Τόλμησαν και πήγαν κόντρα στο κύμα του λαϊκισμού που κάθε τόσο φουσκώνει σε αυτόν τον τόπο και παρασύρει τα πάντα στο διάβα του, τη λογική, τους θεσμούς, την ενότητά μας. Κατηγορήθηκαν, πέρασαν από πολιτικές και προσωπικές ερήμους, αλλά δεν το έβαλαν κάτω. Η Ιστορία είναι όμως δίκαιη μαζί τους.

Κοιτώντας πίσω, δεν μπορείς παρά να θαυμάσεις το θάρρος τους. Ο Βενιζέλος βγήκε στο μπαλκόνι την ώρα που ένα παθιασμένο πλήθος φώναζε «Συντακτική», γιατί ήθελε την άμεση κατάργηση της βασιλείας. Θεωρούσε ότι ήταν λάθος, όχι για το προσωπικό του συμφέρον αλλά για το συμφέρον του τόπου. Αγνόησε τις φωνές και έκανε το μη δημοφιλές. Ο Καραμανλής σηκώθηκε στο βήμα της Βουλής και μας είπε ότι, είτε θέλουμε είτε όχι, ανήκουμε στη Δύση. Και αυτό πότε; Την ώρα που η αμερικανική υποστήριξη στη δικτατορία και η κυπριακή τραγωδία είχαν φουσκώσει όσο δεν πάει το αντιδυτικό ρεύμα στην κοινωνία. Δεν μέτρησε τα likes κάτω από ένα tweet. Στην εποχή μας είναι βέβαιο ότι θα είχε κερδίσει ένα hashtag Καραμανλή/προδότη. Και τότε δέχθηκε πυρά, αλλά δεν «μάσησε».

Για να έχουμε μέλλον, θα χρειαστεί να βρούμε το αντίστοιχο θάρρος, όλοι. Κάθε φορά που περνάμε από έναν κάβο, οι άνεμοι του άγριου λαϊκισμού σπρώχνουν το καράβι που λέγεται ΕΛΛΑΣ στα βράχια, τα οποία άλλοτε έχουν τη μορφή ενός μεγάλου διχασμού και άλλοτε ενός μεγάλου θυμού με καταστροφικές συνέπειες. Ο κάβος είναι δύσκολος.

Ο συνδυασμός μιας αναθεωρητικής και παράλογης Τουρκίας, της πανδημίας, των συνεπειών της οικονομικής κρίσης, του μεταναστευτικού μοιάζει με την τέλεια καταιγίδα. Μπορεί να μην το συνειδητοποιούμε, αλλά οι πιέσεις και τα διλήμματα που αντιμετωπίζουμε ως χώρα έχουν σχεδόν υπαρξιακή διάσταση.
Δημιουργούνται ισχυροί μύθοι, αριστερά και δεξιά, που συγκινούν γιατί πατούν πάνω στο συναίσθημα και στην άγνοια.

Η ηγεσία δεν ήταν ποτέ μια εύκολη υπόθεση σε αυτόν τον τόπο. Σήμερα ειδικά, η συμμετοχή στον δημόσιο βίο και διάλογο απαιτεί από όλους –από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον πρωθυπουργό, έως τον πολίτη που γράφει την άποψή του στο Facebook χωρίς να φοβάται το λιντσάρισμα– θάρρος, ίσως και συναισθηματικό στέγνωμα.

Με τσαγανό, το βλέμμα καρφωμένο στους φιλόδοξους εθνικούς μας στόχους, χωρίς αχρείαστα λάθη, θα περάσουμε τον κάβο και ο πρακτικός, τολμηρός, εξωστρεφής πατριωτισμός θα οδηγήσει το καράβι σε ήρεμα νερά, αλλά και σε ανοικτές θάλασσες.