Του Αθανάσιου Έλλις
Το 2022 θα είναι μια δύσκολη χρονιά στις σχέσεις μας με την Τουρκία. Οχι ότι οι προηγούμενες ήταν εύκολες, αλλά το προσεχές διάστημα το σκηνικό θα επιβαρυνθεί ακόμη περισσότερο από τη συναισθηματική φόρτιση ιστορικών γεγονότων που πιθανώς κάποιοι να επιχειρήσουν να εκμεταλλευθούν για να αυξήσουν την ένταση.
Στην Ελλάδα, η επέτειος της συμπλήρωσης εκατό ετών από την Καταστροφή της Σμύρνης θα φέρει στο προσκήνιο εκείνη την τραγική περίοδο. Εικόνες που έχουν χαραχθεί ανεξίτηλα στη συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας και επώδυνες ανθρώπινες περιγραφές, που θα συμπληρώνουν ιστορικά δοκίμια και πολιτικές αναλύσεις, θα δημιουργήσουν ένα σκηνικό αυξημένης ευαισθησίας στο εσωτερικό, το οποίο ο πολιτικός κόσμος θα πρέπει να διαχειρισθεί με αυτοσυγκράτηση και ωριμότητα.
Θα κριθούν πρωτίστως η κυβέρνηση, αλλά και τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Κανείς δεν έχει δικαίωμα στην ανευθυνότητα, η οποία μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνη.
Θα υπάρξουν εκδηλώσεις μνήμης, δημόσιες αναφορές από πολιτικούς, κόμματα, ιστορικούς, οργανώσεις, φορείς. Εκ των πραγμάτων, στο «στόχαστρο» θα βρεθεί η Τουρκία. Η γειτονική χώρα θα απαντήσει. Θα δώσει τη δική της ερμηνεία. Θα δυσφορήσει. Κάποιοι θα απειλήσουν.
Επιπροσθέτως, το 2022 δεν είναι μόνον η χρονιά που σημάδεψε τον ελληνισμό. Είναι και η τελευταία πριν από τη συμπλήρωση ενός αιώνα σύγχρονης Τουρκίας. Το σημείο στο οποίο ο Ερντογάν αισθάνεται πως συναντάται με την Ιστορία. Στόχος του, σχεδόν δεδηλωμένος, να υπερβεί το ιστορικό εκτόπισμα του Κεμάλ Ατατούρκ. Και για την υλοποίησή του θα αξιοποιήσει κάθε ευκαιρία. Το 2023 διεξάγονται επίσης εκλογές τις οποίες ο Ερντογάν «πρέπει» να κερδίσει όχι μόνο για να παραμείνει στην εξουσία με ό,τι αυτό συνεπάγεται, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά, και για τη διεθνή του παρουσία, αλλά και ιστορικά, για να βρίσκεται αυτός στην ηγεσία της σύγχρονης Τουρκίας στο λυκαυγές του δεύτερου αιώνα της.
Αυτά σε μια συγκυρία κατά την οποία η τουρκική οικονομία κλονίζεται και ο Ταγίπ Ερντογάν πιθανώς να αναζητήσει κάποιο εξωτερικό μέτωπο για να στρέψει την προσοχή του λαού του. Προοπτική που ενισχύει η παρουσία δίπλα του τού εθνικιστή Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος αντλεί πολιτικό οξυγόνο από την αντιπαράθεση με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Είναι σαφές ότι το σκηνικό είναι εύφλεκτο και προσφέρεται για διολίσθηση σε λαϊκισμούς.
Για τους απέναντι, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι. Πέρα από το να προσβλέπουμε σε σοβαρότητα και αποφυγή αντιδράσεων που όχι μόνο θα τραυματίσουν ακόμη περισσότερο τις διμερείς σχέσεις, αλλά –και ελπίζεται να το αντιλαμβάνονται κάποιοι σώφρονες αυτό– θα πλήξουν την ίδια την Τουρκία, την οικονομία της, τις σχέσεις της με την Αμερική και την Ευρώπη.
Σε ό,τι αφορά εμάς, όλοι –πολιτικοί, πνευματικοί ταγοί, διαμορφωτές κοινής γνώμης– θα κριθούμε. Οι φωνασκίες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος, αλλά ενίοτε έχουν καταστροφικές συνέπειες. Χρειάζεται ωριμότητα, υπευθυνότητα και αυτοσυγκράτηση. Τη νέα χρονιά η Ιστορία θα ρίξει βαριά τη σκιά της πάνω από τη σχέση μας με την Τουρκία. Το σκηνικό θα είναι εύφλεκτο και η διαχείρισή του όχι εύκολη υπόθεση.
