Μετά την πρόσφατη απελευθέρωση του Αμερικανού πάστορα που είχε φυλακιστεί στην Τουρκία, λίγο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016, στον τουρκικό και ξένο τύπο ξεχωρίζει ένα motto. Έχοντας ξεπεράσει σειρά προβλημάτων που επισκίαζαν το προηγούμενο διάστημα τις διμερείς σχέσεις τους, Τουρκία και ΗΠΑ ετοιμάζονται να επιστρέψουν στην κανονικότητα στις διμερείς σχέσεις τους.
Ο πάστορας έχει επιστρέψει στην χώρα του και οι ΗΠΑ έχουν αποσύρει τις κυρώσεις που επέβαλλαν σε μέλη της τουρκικής κυβέρνησης. Την ίδια στιγμή, σε σειρά ζητημάτων, όπως λ.χ. Υπόθεση Γκιουλέν και το βόρειο τμήμα της Συρίας, οι δυο χώρες έχουν αναπτύξει έναν εποικοδομητικό διάλογο. Αυτή η εξέλιξη επηρεάζει με θετικό τρόπο την τουρκική οικονομία.
Καλά ενημερωμένες τουρκικές και ξένες πηγές αυτής της στήλης μας επισημαίνουν ότι η προαναφερόμενη εκτίμηση αποτελεί μονάχα «την μια όψη του νομίσματος». Σύμφωνα με την δική τους οπτική γωνία, κάτω από «την κορυφή του παγόβουνου» κρύβεται η «ουσία των νέων εξελίξεων», κυρίως τα αιτήματα με τα οποία χτυπά η Ουάσιγκτον την «πόρτα» του νέου Προεδρικού Μεγάρου της Άγκυρας.
Ποια είναι τα αιτήματα των Αμερικανών από την κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν; Οι πηγές μας, απαντώντας σε αυτό το ερώτημα μας, εστιάζουν σε τρία πεδία. Τα δυο πρώτα πεδία αφορούν το Κουρδικό Ζήτημα και τις εξελίξεις στην βόρεια Συρία. Το δε, τρίτο πεδίο αφορά την δική μας «γειτονιά». Σχετίζεται με τον περίφημο νέο «Ψυχρό Πολέμο» και τα ενεργειακά δεδομένα της Ανατολικής Μεσογείου. Σε γενικές γραμμές λοιπόν, η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με τρία βασικά αμερικανικά αιτήματα. Και αυτά τα αιτήματα μεταβιβάστηκαν στα πλαίσια της πρόσφατης σύντομης επίσκεψης του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο στην Τουρκία. Επίσης, επαναλαμβάνονται από την αμερικανική πλευρά με κάθε νέα ευκαιρία, με απευθείας διπλωματικό διάλογο και «back track-door diplomacy channels».
Πρώτον, η αμερικανική πλευρά ζητά την εξομάλυνση των σχέσεων της Τουρκίας με την κουρδική αυτοδιοίκηση που αναδύεται σταδιακά στο βορειοανατολικό κομμάτι της Συρίας. Η θέση της αμερικανική πλευράς σε αυτό το ζήτημα είναι η εξής: Με την καθοδήγηση των ΗΠΑ, το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΡΚΚ) περιόρισε τις επιθέσεις του στο εσωτερικό της Τουρκίας. Την τελευταία περίοδο, στο εσωτερικό της Τουρκίας, το ΡΚΚ τηρεί αμυντική στάση-γραμμή. Η προσοχή του κινήματος είναι στραμμένη στο βορειοανατολικό κομμάτι της Συρίας, όπου οικοδομείται ένα δημοκρατικό καθεστώς, το οποίο θα αναγνωριστεί σταδιακά από την διεθνή κοινότητα. Η συγκεκριμένη δομή θα αποτελέσει πρότυπο για ολόκληρη την περιοχή και φυσικά το βόρειο τμήμα του Ιράν (πριν από λίγες ώρες κουρδικές οργανώσεις του Ιράν ζήτησαν την αυτονόμηση του Ιρανικού, Ανατολικού Κουρδιστάν). Η Τουρκία θα μπορούσε να αναπτύξει εποικοδομητικό και «κερδοφόρο» διάλογο με αυτήν την «ελεγχόμενη δομή» με αντάλλαγμα την τελική εξασφάλιση της εσωτερικής ασφάλειας της.
Δεύτερον, εφόσον τίθεται ζήτημα σταδιακής εξομάλυνσης σχέσεων Τουρκίας-βορειοανατολικής Συρίας, θα πρέπει αργά ή γρήγορα να επιστρέψει η Τουρκία στην κανονικότητα και στο δικό της Κουρδικό Ζήτημα. Η ένταση, οι φυλακίσεις, η αυστηρή ρητορική και ο εθνικισμός δεν ωφελεί καμία πλευρά. Για αυτόν τον λόγο, η Τουρκία καλείται να εστιάσει μελλοντικά στην προοπτική μιας γενικής αμνηστίας για Κούρδους ακτιβιστές και πολιτικούς, οι οποίοι δεν έχουν λάβει μέρος σε ένοπλες επιθέσεις. Με αυτόν τον τρόπο, θα ανοίξει ο δρόμος για νέο κύκλο διαπραγματεύσεων ανάμεσα στο τουρκικό κράτος και στους Κούρδους, με τελικό προορισμό την τελική, ειρηνική επίλυση του Κουρδικού Ζητήματος.
Τέλος, υπάρχει και ένα άλλο ζήτημα, στο οποίο καλείται να εστιάσει την προσοχή της η Τουρκία στην νέα περίοδο. Στην νέα αναμέτρηση της Δύσης με δυνάμεις όπως η Ρωσία, το Ιράν και η Κίνα, όλες οι χώρες καλούνται να επιλέξουν με προσοχή το στρατόπεδο και την στρατηγική τους. Η ενέργεια αποτελεί ένα από τα βασικά πεδία αντιπαράθεσης στον 21ο αιώνα. Και φυσικά, η Ανατολική Μεσόγειος με τα νέα ενεργειακά κοιτάσματα της διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στους σχεδιασμούς όλων των χωρών. Η Τουρκία, ως συμμαχική χώρα και μια ισχυρή δύναμη της περιοχής, αναμφισβήτητα καλείται να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής. Κανένα σχέδιο δεν πρόκειται να είναι κερδοφόρο και βιώσιμο δίχως την συμμετοχή της (μήνυμα που σύμφωνα με την τουρκική πλευρά έχει παραδοθεί με ξεκάθαρο τρόπο από την Ουάσιγκτον στην Άγκυρα). Ωστόσο, για να εξασφαλιστεί ο ρόλος της Άγκυρας στο ενεργειακό προσκήνιο, υπάρχει ανάγκη για την επίλυση σειρά προβλημάτων (Κουρδικό, Κυπριακό, εσωτερικές εξελίξεις στην Τουρκία), κυρίως πολιτικής υφής.
Η συγκεκριμένη στήλη γνωρίζει ότι με εξαίρεση τα δυο προαναφερόμενα αιτήματα-μηνύματα της Ουάσιγκτον που μεταβιβάστηκαν από τον ίδιον τον ΥΠΕΞ των ΗΠΑ στην τουρκική πλευρά, το τελευταίο μήνυμα έχει επαναληφθεί από δυτικούς και αμερικανικούς παράγοντες σε εκδηλώσεις και συναντήσεις, τις οποίες κατέγραψε με μεγάλο ενδιαφέρον η τουρκική πλευρά.
Όλα δείχνουν ότι πολλά θα εξαρτηθούν από τις απαντήσεις της Άγκυρας στα προαναφερόμενα αιτήματα της Ουάσιγκτον και φυσικά τα νέα δεδομένα στον ενεργειακό χάρτη της περιοχής μας, τον οποίο ενδέχεται να τροποποιήσει η γεώτρηση που ξεκίνησε στην κυπριακή ΑΟΖ πριν από λίγα εικοσιτετράωρα.
