Kathimerini.gr
Νέα πολιτική σελίδα φαίνεται πως ανοίγει από σήμερα στην Ολλανδία, καθώς στις βουλευτικές εκλογές που διεξήχθησαν χθες, Τετάρτη, το φιλοευρωπαϊκό κεντρώο κόμμα Democrats 66 (D66) κατέγραψε εντυπωσιακή άνοδο, ισοφαρίζοντας το ποσοστό του ακροδεξιού Κόμματος Ελευθερίας (PVV) του Χέερτ Βίλντερς.
Τι σημαίνει, όμως, αυτό για το πολιτικό σκηνικό της χώρας; Πώς διαμορφώνονται τα δεδομένα την επομένη των εκλογών; Ποιοι οι πιθανοί εταίροι μιας νέας κυβέρνησης; Ποιο το προφίλ των νικητών, ποια τα πολιτικά «αγκάθια» των διαβουλεύσεων που θα ακολουθήσουν αλλά και οι λόγοι που οδήγησαν στην ήττα τον ακροδεξιό Χεέρτ Βίλντερς;
Τα νέα δεδομένα
Σε πρώτο χρόνο, καθίσταται σαφές ότι το D66, υπό την ηγεσία του 38χρονου Ρομπ Γέτεν, πρώην υπουργού Ενέργειας και Κλίματος, διεκδικεί πλέον την πρωθυπουργία.
Οπως αναφέρει το Politico, το κόμμα, ιδρυθέν το 1966, έχει φιλοευρωπαϊκό προσανατολισμό και κατά βάση «αστική» απεύθυνση. Η προεκλογική του καμπάνια επικεντρώθηκε στην αντιμετώπιση της στεγαστικής κρίσης, στην πράσινη ενέργεια, ενώ υιοθέτησε μια μάλλον αυστηρή στάση για το μεταναστευτικό.
Ο Γέτεν, γνωστός για τον μετριοπαθή πολιτικό του λόγο, καλείται τώρα να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας, πιθανώς με κόμματα τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς. Αν τα καταφέρει, θα γίνει ο νεότερος και πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος πρωθυπουργός στην ιστορία της χώρας.
Αξίζει να σημειωθεί –ως προς το προφίλ και την πολιτική του ταυτότητα– ότι το D66, που συμμετείχε ως εταίρος σε αρκετές κυβερνήσεις από τη δεκαετία του 1970, ανήκει στην πολιτική ομάδα Renew Europe του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Τα καταφέραμε»
«Τα καταφέραμε!» δήλωσε χθες ο Γέτεν, απευθυνόμενος σε ένα ενθουσιώδες πλήθος στην πόλη Λέιντεν, το οποίο φώναζε το προεκλογικό σύνθημα του κόμματος: «Είναι εφικτό».
Το σύνθημα είχε επιλεχθεί για να δώσει έμφαση στις αισιόδοξες και «θετικές» προεκλογικές εξαγγελίες του κόμματος για τη στέγαση και την εκπαίδευση, ωστόσο, όπως σημειώνει το Politico, αποδείχθηκε… προφητικό και για το ίδιο το εκλογικό αποτέλεσμα.
Για να γίνει αντιληπτό το μέγεθος της πολιτικής ανατροπής: στις εκλογές του 2023 το D66 είχε κερδίσει μόλις 9 έδρες – 17 λιγότερες από όσες εξασφάλισε την Τετάρτη.
Μιλώντας στους δημοσιογράφους χθες το βράδυ, ο Γέτεν χαρακτήρισε το αποτέλεσμα «ιστορικό», σημειώνοντας ότι «δείξαμε όχι μόνο στην Ολλανδία αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο ότι είναι εφικτό να νικήσεις τις λαϊκίστικες και ακροδεξιές δυνάμεις».
Τα «απόνερα» του Βίλντερς
Αυτό το οποίο καθίσταται σαφές με βάση το εκλογικό αποτέλεσμα είναι ότι ο Χέερτ Βίλντερς δεν θα γίνει πρωθυπουργός της Ολλανδίας, καθώς τα άλλα μεγάλα κόμματα έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο συνεργασίας μαζί του. Υπενθυμίζεται, συγκεκριμένα, ότι μετά την κατάρρευση τον περασμένο Ιούνιο του κυβερνητικού συνασπισμού του οποίου το PVV του Βίλντερς ήταν επικεφαλής, δύο κεντρώα κόμματα έχουν δεσμευθεί προεκλογικά να μην προσκαλέσουν τον Βίλντερς σε οποιονδήποτε κυβερνητικό συνασπισμό.
Οπως χαρακτηριστικά σχολιάζει δημοσίευμα του Guardian, η χθεσινή εκλογική αναμέτρηση σηματοδότησε το τέλος του διετούς «πειράματος» συμμετοχής της Ακροδεξιάς στην κυβέρνηση, με το Κόμμα Ελευθερίας (PVV) του Χέερτ Βίλντερς να αποχωρεί αποδυναμωμένο. Πείραμα που –όπως έγραφε χθες η «Κ»– προκάλεσε αρκετές παλινωδίες, που στέρησαν από τη χώρα ρόλο και ουσιαστικό λόγο στην Ευρωπαϊκή Eνωση.
Οπως εκτιμά η ίδια ανάλυση, η συμμετοχή του Βίλντερς στην κυβερνητική συμμαχία –αλλά και ο τρόπος που έληξε– δεν οδήγησε σε «ριζικές λύσεις» που υποσχόταν, αλλά, μάλλον, ανέδειξε την αδυναμία των «λαϊκίστικων δυνάμεων» να διαχειριστούν ζητήματα όπως η στέγαση, η υγεία και το μεταναστευτικό.
Αυτό, πάντως, που το ίδιο δημοσίευμα επισημαίνει είναι πως παρά το εκλογικό αποτέλεσμα ή τις πολιτικές αστοχίες ή «ανωριμότητες» του κόμματος Βίλντερς νωρίτερα, η ρητορική κατά των μεταναστών και οι εθνικιστικές του θέσεις εξακολουθούν να επιδρούν στο πολιτικό σκηνικό της χώρας. Αλλωστε, πολλά κόμματα έχουν υιοθετήσει παραπλήσιες θέσεις.
Σημειώνεται πως ο Βίλντερς σε ανάρτησή του τόνισε ότι «το PVV θέλει να αναλάβει την πρωτοβουλία στον σχηματισμό κυβέρνησης, εάν αποδειχθεί ότι είναι το μεγαλύτερο κόμμα. Οσο δεν υπάρχει απόλυτη σαφήνεια σχετικά με αυτό, κανένας από το D66 δεν μπορεί να ξεκινήσει (σ.σ.: τις διαβουλεύσεις για τον σχηματισμό κυβέρνησης)». Κατέληγε, μάλιστα, λέγοντας πως «θα κάνουμε τα πάντα για να το αποτρέψουμε».
Τα αποτελέσματα
Ως προς τη χθεσινή εκλογική βραδιά, όπως τα αποτελέσματα διαμορφώνονται σήμερα Πέμπτη, το πρωί, το φιλοευρωπαϊκό κεντρώο κόμμα D66 του Ρομπ Γέτεν και το ακροδεξιό Κόμμα για την Ελευθερία (PVV) του Χέερτ Βίλντερς εξασφαλίζουν 26 από τις συνολικά 150 έδρες του ολλανδικού Κοινοβουλίου, με καταμετρημένο σχεδόν το 95% των ψήφων.
Το φιλελεύθερο κεντροδεξιό VVD αναμένεται να κερδίσει 22 έδρες, η αριστερή συμμαχία Πρασίνων/Εργατικών του Φρανς Τίμερμανς 20 και τo χριστιανοδημοκρατικό κόμμα (CDA) 18 έδρες.
Το κόμμα του Βίλντερς χάνει 11 έδρες σε σύγκριση με την εντυπωσιακή εκλογική νίκη του το 2023 και περίπου το 1/3 της εκλογικής του δύναμης σε σχέση με τότε.
Και τώρα τι;
Το Politico επισημαίνει ότι τώρα ο Γέτεν θα πρέπει να σχηματίσει κυβέρνηση συνασπισμού.
Για να γίνει αυτό ο 38χρονος πολιτικός αρχηγός θα πρέπει να εξασφαλίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία πραγματοποιώντας διαπραγματεύσεις τόσο με την Κεντροδεξιά όσο και με την Κεντροαριστερά.
Ειδικότερα, ενδέχεται να κληθεί να μπει σε διαβουλεύσεις ώστε να πείσει το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα για την Ελευθερία και τη Δημοκρατία (VVD) και τη συμμαχία Πράσινοι–Εργατικοί (GreenLeft-Labor) να συνεργαστούν – παρότι οι εν λόγω πολιτικοί χώροι αντιπαρατέθηκαν έντονα κατά την προεκλογική περίοδο.
Οι 26 έδρες που το κόμμα του Γέτεν φαίνεται να εξασφαλίζει καθιστούν επί της ουσίας το D66 ένα «μικρό μεγάλο κόμμα». Οι συνεργασίες κρίνονται απαραίτητες, και αυτό ο ίδιος ο Γέτεν το γνωρίζει πολύ καλά.
Μόνιμο αγκάθι στην Ολλανδία είναι το ζήτημα της μεταναστευτικής πολιτικής. Στόχος του Γέτεν, όπως έχει πει, «σε τέσσερα χρόνια το ζήτημα αυτό να μην αποτελεί καν πρόβλημα».
Το προφίλ ενός «σπασίκλα»
«Ενας σπασίκλας. Αυτός ήμουν πραγματικά στα 12 μου», παραδέχεται ο Γέτεν, ο οποίος μεγάλωσε στο Ούντεν (νότια) και ακολούθησε σπουδές Δημόσιας Διοίκησης στο Πανεπιστήμιο του Ναϊμέχεν (ανατολικά).
Προτού ασχοληθεί με την πολιτική ήταν σύμβουλος της ProRail, του δημόσιου φορέα διαχείρισης του ολλανδικού σιδηροδρομικού δικτύου.
Το ερχόμενο καλοκαίρι σκοπεύει να παντρευτεί στην Ισπανία τον εκλεκτό της καρδιάς του, τον Αργεντίνο παίκτη του χόκεϊ επί χόρτου Νικολάς Κίναν, με τον οποίο διατηρεί δεσμό από το 2022.
Ως παιδί, ο Ρομπ Γέτεν ονειρευόταν να γίνει κορυφαίος αθλητής. «Το ποδόσφαιρο και ο αθλητισμός γενικότερα ήταν το μεγαλύτερο πάθος μου», λέει. «Ομως, καθώς μεγάλωνα και ανακάλυπτα περισσότερα για τον εαυτό μου, ήταν αρκετά δύσκολο για μένα που δεν μπορούσα να ταυτιστώ με κορυφαίους ομοφυλόφιλους αθλητές», συμπληρώνει.
Αργότερα, οραματίστηκε μια καριέρα στον ξενοδοχειακό κλάδο και στην εστίαση. Τον κέρδισε όμως η πολιτική. Διετέλεσε υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος από το 2022 έως το 2024, παρά το νεαρό της ηλικίας του και την έλλειψη εμπειρίας.
Από την αρχή της προεκλογικής εκστρατείας του, ο Ρομπ Γέτεν είχε αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο συνεργασίας με τον ακροδεξιό Χέερτ Βίλντερς, για τον οποίο είπε πως συμπεριφέρεται «σαν νταής σε παιδική χαρά». «Ως δημοκράτης, δεν βλέπω πώς θα μπορούσα να σχηματίσω συνασπισμό μαζί του», είχε ξεκαθαρίσει.
Με πληροφορίες από Politico, Guardian, ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP, De Telegraaf
