Μια μέρα που παρουσιάστηκε ως «ιστορική» για την πορεία του πολέμου στη Γάζα εξελίχθηκε στον Λευκό Οίκο, με την ανακοίνωση του αμερικανικού σχεδίου ειρήνης που φιλοδοξεί να τερματίσει τις εχθροπραξίες και να ανοίξει δρόμο για μια νέα πραγματικότητα στην περιοχή.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου ανακοίνωσαν από κοινού την αποδοχή του σχεδίου, το οποίο παρουσιάστηκε ως το πιο ουσιαστικό βήμα για τον τερματισμό του διετούς πολέμου με τη Χαμάς.
Το σχέδιο προβλέπει την άμεση παύση των εχθροπραξιών και την απελευθέρωση όλων των ομήρων (και παράδοση των σορών), μέσα σε 72 ώρες από τη δημόσια αποδοχή του από τα δύο μέρη, τη σταδιακή αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας, ενώ φέρνει στο ίδιο τραπέζι Ουάσιγκτον, Ισραήλ, Κατάρ και μια σειρά αραβικών κρατών.
Στη συνέχεια το Ισραήλ θα προχωρήσει στην απελευθέρωση 250 Παλαιστινίων καταδικασμένων σε ισόβια και 1.700 κρατουμένων από τη Γάζα που συνελήφθησαν μετά την 7η Οκτωβρίου 2023.
Ο Τραμπ χαρακτήρισε τη μέρα «ιστορική για την ειρήνη» και πρόσθεσε αν η Χαμάς δεν αποδεχθεί την πρόταση, το Ισραήλ θα έχει την πλήρη στήριξη των ΗΠΑ για να συνεχίσει τις επιχειρήσεις του.
Αξιωματούχος της Χαμάς -αμέσως μετά το πέρας των δηλώσεων Τραμπ και Νετανιάχου- δήλωσε ότι η οργάνωση δεν έχει ακόμη παραλάβει σε γραπτή μορφή το ειρηνευτικό σχέδιο για τη Γάζα που παρουσίασε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Ο Νετανιάχου, μιλώντας δίπλα στον Αμερικανό πρόεδρο, δήλωσε: «Στηρίζω το σχέδιό σας για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Επιτυγχάνει τους πολεμικούς μας στόχους: επιστροφή των ομήρων, αποστρατιωτικοποίηση της Χαμάς, τερματισμό της πολιτικής της κυριαρχίας και διασφάλιση ότι η Γάζα δεν θα αποτελέσει ποτέ ξανά απειλή για το Ισραήλ».
Η πρόταση των ΗΠΑ περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία μιας προσωρινής τεχνοκρατικής παλαιστινιακής διοίκησης, υπό την εποπτεία ενός νέου διεθνούς οργάνου, του «Συμβουλίου Ειρήνης», στο οποίο θα προεδρεύει ο ίδιος ο Τραμπ.
Προβλέπεται επίσης η ανάπτυξη διεθνούς δύναμης σταθεροποίησης και η εκπόνηση οικονομικού σχεδίου ανοικοδόμησης με ειδική ζώνη ανάπτυξης.
«Εάν η Χαμάς απορρίψει το σχέδιό σας, κύριε πρόεδρε, ή εάν υποτίθεται ότι το αποδέχεται και στη συνέχεια ουσιαστικά κάνει τα πάντα για να το αντικρούσει, τότε το Ισραήλ θα ολοκληρώσει τη δουλειά μόνο του», δήλωσε ο Νετανιάχου.
«Συγγνώμη» σε Κατάρ
Ιδιαίτερη βαρύτητα είχε η τριμερής τηλεφωνική επικοινωνία που διοργάνωσε ο Τραμπ μεταξύ Νετανιάχου και του πρωθυπουργού του Κατάρ, Μοχάμεντ μπιν Αμπντουλραχμάν αλ Θάνι.
Ο Νετανιάχου εξέφρασε «βαθιά λύπη» για τον θάνατο ενός Καταριανού στρατιώτη σε ισραηλινή επίθεση στην Ντόχα νωρίτερα τον μήνα και διαβεβαίωσε ότι το Ισραήλ δεν θα επαναλάβει παραβίαση της καταριανής κυριαρχίας. Ο Αλ Θάνι αποδέχθηκε τη συγγνώμη, δηλώνοντας ότι η χώρα του είναι έτοιμη να συνεχίσει να συμβάλει στην περιφερειακή ασφάλεια.
Η ανακοίνωση έτυχε άμεσης στήριξης από σειρά αραβικών κρατών. Η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Ιορδανία, η Αίγυπτος, η Τουρκία, η Ινδονησία και το Πακιστάν εξέφρασαν την πρόθεσή τους να στηρίξουν την εφαρμογή της συμφωνίας.
Ο Πακιστανός πρωθυπουργός Σαχμπάζ Σαρίφ έκανε λόγο για «αναγκαία προϋπόθεση πολιτικής σταθερότητας και οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή».
Οι ασάφειες του σχεδίου
Παρά την αισιοδοξία που επικράτησε στην Ουάσιγκτον, κρίσιμα σημεία παραμένουν ανοιχτά. Το σχέδιο δεν παρέχει σαφή χρονοδιάγραμμα για την οριστική αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων, επιτρέποντας στο Ισραήλ να διατηρήσει έναν «διάδρομο ασφαλείας» εντός της Γάζας για απροσδιόριστο διάστημα.
Ο ρόλος της Παλαιστινιακής Αρχής παραμένει ασαφής, καθώς συνδέεται με μελλοντική «μεταρρυθμιστική ατζέντα».
Η τελική απάντηση ανήκει στη Χαμάς, την οποία ο Τραμπ χαρακτήρισε «τη μόνη που απομένει να συμφωνήσει».
Ο Νετανιάχου, από την πλευρά του, διεμήνυσε ότι το σχέδιο είναι «σύμφωνο με τις αρχές του Ισραήλ για τον τερματισμό του πολέμου» και επανέλαβε πως η χώρα του δεν θα δεχθεί ποτέ την ύπαρξη παλαιστινιακού κράτους – χωρίς ριζική μεταμόρφωση της Παλαιστινιακής Αρχής.
Παρά ταύτα, το σχέδιο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο μελλοντικής κρατικής υπόστασης, συνδέοντάς το με μεταρρυθμίσεις της Παλαιστινιακής Αρχής.
Ο ρόλος του Μπλερ
Το σχέδιο Τραμπ, στο οποίο είχε ουσιαστικό ρόλο ο πρώην Βρετανός πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ, περιλαμβάνει την καταστροφή όλων των επιθετικών όπλων της Χαμάς, αμνηστία για μέλη της που αποδέχονται την ειρηνική συνύπαρξη, καθώς και ασφαλή διέξοδο για όσα στελέχη θελήσουν να φύγουν από τη Γάζα.
Το αρχικό κείμενο είχε 21 σημεία, αλλά το αίτημα για συγγνώμη του Ισραήλ προς το Κατάρ θεωρείται πλέον εκπληρωμένο.
Στο περιθώριο, ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι και ο ηγέτης των ΗΑΕ Μοχάμεντ μπιν Ζάγεντ συναντήθηκαν στο Κάιρο και εξέφρασαν τη στήριξή τους στην πρωτοβουλία Τραμπ, κάνοντας λόγο για ανάγκη μόνιμης και συνολικής ειρήνης.
Ωστόσο, όπως ανέφεραν διπλωματικές πηγές, περιμένουν να δουν τις τελικές αποφάσεις του Ισραήλ και της Χαμάς πριν τοποθετηθούν αναλυτικά.
Η ισραηλινή αντιπολίτευση στηρίζει το σχέδιο
Στήριξη στο ειρηνευτικό σχέδιο Τραμπ για τον τερματισμό του σχεδόν διετούς πολέμου στη Γάζα εξέφρασαν ηγετικές φυσιογνωμίες της ισραηλινής αντιπολίτευσης.
Ο Μπένι Γκαντζ, επικεφαλής του κόμματος «Μπλε και Λευκό», έγραψε σε ανάρτησή του στο X ότι η πρόταση του Αμερικανού προέδρου αποτελεί ευκαιρία να απελευθερωθούν οι όμηροι που κρατούνται στη Γάζα και να διασφαλιστεί η ασφάλεια του Ισραήλ.
Ο Γκαντζ είχε συμμετάσχει στην κυβέρνηση Νετανιάχου μετά την επίθεση της Χαμάς τον Οκτώβριο του 2023, αλλά στη συνέχεια αποχώρησε. Το κόμμα του διαθέτει οκτώ έδρες στην Κνέσετ.
Αντίστοιχη θέση διατύπωσε και ο Γ. Λαπίντ, ηγέτης του κόμματος «Γες Ατίντ», που αριθμεί 24 έδρες στο ισραηλινό κοινοβούλιο, ο οποίος επίσης μέσω ανάρτησης στο X τάχθηκε υπέρ της πρότασης Τραμπ.
Με πληροφορίες από Reuters, New York Times, Washington Post και BBC
