Γράφει ο Βασίλης Κωστούλας
Aν κάτι έχει εμπεδωθεί πλέον στη διπλωματική σκακιέρα της Μέσης Ανατολής, είναι το γεγονός ότι οι ΗΠΑ βλέπουν την Τουρκία ως έναν εποικοδομητικό παράγοντα στις προσπάθειες για τη σταθεροποίηση στη Λωρίδα της Γάζας. Η δημόσια υποστήριξη της Αγκυρας στη Χαμάς, ακόμη πιο ηχηρή και από τη στήριξη του Κατάρ, είναι μάλιστα το όχημα που επέτρεψε στην Τουρκία να πιέσει τη Χαμάς για την αποδοχή του σχεδίου Τραμπ και να κερδίσει πόντους στις σχέσεις με την Ουάσιγκτον.
Ο Ταγίπ Ερντογάν έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι η Χαμάς δεν είναι τρομοκρατική οργάνωση, αλλά ένα «κίνημα απελευθέρωσης». Παρά τις επιπλοκές που έχει προκαλέσει η θέση του σε μια σειρά από ζητήματα τουρκικού ενδιαφέροντος, σε αυτή τη φάση τον ωφελεί τα μέγιστα, καθώς τον καθιστά χρήσιμο για την κυβέρνηση Τραμπ, ιδίως από τη στιγμή που συνδυάζεται με μια ευρύτερη προθυμία για συμμετοχή στις εξελίξεις.
«Είναι η μοναδική χώρα που προτίθεται να έχει στρατό στο έδαφος στη Γάζα», ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρώην ΥΠΕΞ των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, μιλώντας σε συνέδριο του Economist στη Λευκωσία, αποτυπώνοντας το κλίμα που επικρατεί για την Αγκυρα στους διπλωματικούς κύκλους της Ουάσιγκτον.
Αμέσως μετά τη συμφωνία για το πλαίσιο σταθεροποίησης και ανασυγκρότησης της Γάζας, η Τουρκία διόρισε έναν πρώην επικεφαλής της Τουρκικής Αρχής Διαχείρισης Καταστροφών και Εκτάκτων Αναγκών ως «συντονιστή ανθρωπιστικής βοήθειας για την Παλαιστίνη». Το τουρκικό πρακτορείο ειδήσεων Anadolu ανέφερε ότι περίπου 20 τουρκικές –κυβερνητικές και μη κυβερνητικές– οργανώσεις έχουν παράσχει βοήθεια στη Γάζα από την έναρξη του πολέμου. Η Αγκυρα επιδιώκει πιθανότατα να επωφεληθεί από τα αναμενόμενα κέρδη της ανασυγκρότησης της Γάζας, χωρίς μάλιστα να έχει γίνει σαφές πώς και αν θα συμβάλει στο σκέλος της χρηματοδότησης. Οι ανεξάρτητες φιλανθρωπικές δωρεές της Τουρκίας αποτελούν επίσης μέσο επιρροής στη Λωρίδα.
Το Ισραήλ έχει καταστήσει σαφή την αντίθεσή του στη συμμετοχή των τουρκικών δυνάμεων σε μια πολυεθνική δύναμη σταθεροποίησης. Ωστόσο, ο ρόλος της Τουρκίας στο να πειστεί η Χαμάς να συμφωνήσει με το πλαίσιο για τον τερματισμό του πολέμου καθιστά ιδιαίτερα δύσκολο για την ισραηλινή κυβέρνηση να την περιθωριοποιήσει από τη συμμετοχή των διεργασιών στη Γάζα.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι –πέρα από την Τουρκία και το Κατάρ, που έχουν κάνει σαφή την ετοιμότητά τους να συμβάλουν στο πεδίο– άλλες χώρες, όπως η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, διστάζουν να εμπλακούν άμεσα στην παλαιστινιακή αρένα, γεγονός που ενισχύει την αξία που αντιπροσωπεύει για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ ο ρόλος της Αγκυρας. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει, στο μεταξύ, προβληματισμό στο Ισραήλ. «Οσο η ισραηλινή κυβέρνηση αντιτίθεται στην παραχώρηση στην Παλαιστινιακή Αρχή ενός ρόλου στη διακυβέρνηση της Γάζας και αρνείται να συμμετάσχει στην προώθηση μιας “βιώσιμης οδού” προς την εγκαθίδρυση ενός αποστρατιωτικοποιημένου παλαιστινιακού κράτους, όπως αυτή απαιτείται από τη Σαουδική Αραβία και σε μικρότερο βαθμό από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κατάρ και η Τουρκία θα παραμένουν οι κορυφαίοι παράγοντες στην ανοικοδόμηση της Γάζας, διασφαλίζοντας τελικά την επιβίωση της Χαμάς», προειδοποιούν αναλυτές του Ινστιτούτου Μελετών Εθνικής Ασφαλείας του Ισραήλ – INSS.
Οι κίνδυνοι
Η συγκεκριμένη ανάλυση έχει πάντως και αντίστροφη ανάγνωση, υπό την έννοια ότι υπάρχουν και αυτονόητοι κίνδυνοι για τη στρατηγική της Αγκυρας, στον βαθμό που υποσχέθηκε στη Χαμάς ότι η οργάνωση θα επιβιώσει μέσα από τη διαδικασία της επόμενης ημέρας, προκειμένου να την πείσει να αποδεχθεί το σχέδιο Τραμπ.
Σημειωτέον, το Ριάντ και το Αμπου Ντάμπι δυσκολεύονται επίσης να αποδεχθούν τον κεντρικό ρόλο που έχουν παραχωρήσει οι ΗΠΑ στο Κατάρ και στην Τουρκία, χώρες τις οποίες θεωρούν άμεσους αντιπάλους στη διπλωματική προσπάθεια να διαμορφωθεί το μέλλον της Γάζας.
Συγκεκριμένα, θεωρούν ότι όσο η Αγκυρα και η Ντόχα διατηρούν την επιρροή τους στη Χαμάς, θα είναι δύσκολο να δημιουργηθεί ένα νέο σχήμα διοίκησης που θα αντικαταστήσει τη Χαμάς και θα εδραιώσει τη σταθερότητα στην περιοχή. Το γεγονός όμως ότι βάζουν όρια στη δική τους εμπλοκή προσφέρει αυτομάτως περισσότερο χώρο στο Κατάρ και στην Τουρκία, η οποία σε αυτή τη φάση κεφαλαιοποιεί κέρδη από την επιλογή να οικοδομήσει δεσμούς με τη Χαμάς.
