Πρώην χούλιγκαν και «καβγατζής», ο Κάρολ Ναβρότσκι «ξέπλυνε» στις κάλπες της Πολωνίας χθες, Κυριακή, τη φήμη ενός σκοτεινού παρελθόντος, το οποίο η προεκλογική εκστρατεία έφερε σταδιακά στο φως, σχολιάζουν διεθνή ΜΜΕ για το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών.
Την Κυριακή 1η Ιουνίου, ο 42χρονος ιστορικός, πατέρας τριών παιδιών και ερασιτέχνης πυγμάχος, υποστηριζόμενος από το εθνικιστικό συντηρητικό κόμμα Δικαίωμα και Δικαιοσύνη (PiS), εξελέγη πρόεδρος. Συγκέντρωσε ποσοστό 50,89% και ξεπέρασε οριακά τον φιλελεύθερο δήμαρχο της Βαρσοβίας, Ράφαλ Τρασκόφσκι που έχασε τη νίκη με ποσοστό 49,11%.
Η νίκη του Ναβρότσκι στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών, χθες, Δευτέρα, ο οποίος υποστηρίχθηκε επίσης από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε γεύση εκδίκησης για το PiS, το οποίο ηττήθηκε στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Οκτωβρίου 2023.
Για τον κεντροδεξιό συνασπισμό υπό την ηγεσία του πρώην προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (2014-2019), Ντόναλντ Τουσκ, θα μπορούσε να σηματοδοτεί ακόμη και καταστροφή, καθώς απειλεί να τινάξει στον αέρα τον κυβερνητικό του σχεδιασμό. Ο Τουσκ ενδέχεται να αντιμετωπίσει μελλοντικές δυσκολίες «συνύπαρξης» με τον Ναβρότσκι, θεωρητικά πιο σκληροτράχηλο πολιτικά, σε σχέση με τον απερχόμενο πρόεδρο, Αντρέι Ντούντα, επίσης σύμμαχο του PiS.
Η Πολωνία έγινε παράδειγμα στην Ε.Ε. ως «ανάχωμα» για το ακροδεξιό κύμα κατά τις κοινοβουλευτικές εκλογές του 2023. Η νίκη του φιλελεύθερου στρατοπέδου, με επικεφαλής τον Ντόναλντ Τουσκ, αποτέλεσε τότε ανάσα για το φιλοευρωπαϊκό στρατόπεδο. Η ανάσα αυτή ήταν όμως πρόσκαιρη. Ενάμιση χρόνο αργότερα, οι Πολωνοί εξέλεξαν πρόεδρο τον υπερεθνικιστή Ναβρότσκι έναντι του ευρωπαϊστή δημάρχου της Βαρσοβίας, Τρασκόφσκι.
Η διαφορά είναι μόλις 369.591 ψήφοι, αλλά αρκεί για να αποδυναμώσει τη φιλελεύθερη κυβέρνηση συνασπισμού και να θέσει σε κίνδυνο την ηγεσία του πρωθυπουργού, τόσο στην Πολωνία όσο και στην Ε.Ε., επισημαίνει η ισπανική El Pais.
Ανατροπή
Το αποτέλεσμα ήταν ανατρεπτικό σε σχέση με τα έξιτ πολ που δημοσιοποιήθηκαν μετά το κλείσιμο της κάλπης στις 9 μ.μ. Με περιθώριο σφάλματος 2 ποσοστιαίων μονάδων, ο Τρασκόφτσκι φερόταν να προηγείται με ποσοστό 50,3% έναντι 49,7% του Ναβρότσκι.
Ωστόσο, ο Ναβρότσκι δήλωνε σίγουρος για τη νίκη. «Θα κερδίσουμε απόψε», είχε δηλώσει νωρίτερα, απευθυνόμενος στους υποστηρικτές του. «Θα κερδίσουμε και θα σώσουμε την Πολωνία!», τόνισε, σημειώνοντας πως «η διαφορά είναι πραγματικά πολύ μικρή», ενώ οι συγκεντρωμένοι φώναζαν «Κάρολ Ναβρότσκι, πρόεδρος της Πολωνίας».
Ο Ναβρότσκι έχει δηλώσει ότι στοχεύει να απομακρύνει την Πολωνία από το ευρωπαϊκό «συστημικό πεδίο».
«Η προεδρία του Ναβρότσκι θα σημάνει σύγκρουση υψηλού επιπέδου μεταξύ του προέδρου και του Τουσκ», σχολίασε η Τζοάνα Σαβίτσκα, πολιτική αναλύτρια στο Polityka Insight, think tank με έδρα τη Βαρσοβία. «Είναι σαφές ότι θα είναι δύσκολο για την κυβέρνηση να εφαρμόσει βασικές μεταρρυθμίσεις, επειδή ο πρόεδρος μπορεί να ασκήσει βέτο στις περισσότερες από αυτές», πρόσθεσε η ίδια, σύμφωνα με το Politico.
Το οριακό αποτέλεσμα των εκλογών δείχνει τον βαθύ πολιτικό διχασμό στην Πολωνία — μεταξύ των πιο φιλελεύθερων πόλεων και των συντηρητικών μικρότερων πόλεων και χωριών, μεταξύ εκείνων που υποστηρίζουν την Ε.Ε. και εκείνων που τάσσονται υπέρ μιας ισχυρής χώρας. Καθώς και μεταξύ των φιλελεύθερων και άλλων, που προσκολλώνται στις παραδοσιακές αξίες και στον ισχυρό ρόλο της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Αυτές οι διαιρέσεις δεν είναι κάτι καινούργιο.
Το 2020, ο Ντούντα είχε κερδίσει στις προεδρικές εκλογές τον Τρασκόφσκι με 51% έναντι 49%.
Ποιος είναι ο Ναβρότσκι
Το 2018, ο Ταντέους Μπάτιρ, ένας μέχρι τότε άγνωστος συγγραφέας, εξέδωσε ένα βιβλίο για τη ζωή ενός διαβόητου αρχηγού συμμορίας στην κομμουνιστική Πολωνία. «Η βιογραφία θα μπορούσε να αποτελέσει σενάριο ταινίας δράσης», έγραφε ο Μπάτιρ. Σε τηλεοπτική συνέντευξη, όπου δεν εμφανιζόταν το πρόσωπό του, εξήρε τον ιστορικό Κάρολ Ναβρότσκι για την έμπνευση που του έδωσε για να γράψει το βιβλίο.
Ο Ναβρότσκι, τότε διευθυντής του Μουσείου του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου της Πολωνίας, ανταπέδωσε το κομπλιμέντο. Επιβεβαίωσε ότι είχε συναντήσει τον Μπάτιρ για να τον βοηθήσει με το γράψιμό του. Στη συνέχεια, τον Μάρτιο του 2025, αποκαλύφθηκε ότι δεν υπήρχε κανένας «Ταντέους Μπάτιρ» — ήταν ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε ο ίδιος ο Ναβρότσκι, φαβορί ακόμη τότε στις προεδρικές εκλογές της Πολωνίας.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας αποκαλύφθηκε ότι οι γνώσεις του για τις πιο σκοτεινές πλευρές της Γκντανσκ, της πόλης καταγωγής του, αποτελούν κάτι περισσότερο από ακαδημαϊκή αναζήτηση.
Οταν το PiS επέλεξε τον Ναβρότσκι ως υποψήφιό του τον Νοέμβριο, ήταν σχετικά άγνωστος. Αφού αποχώρησε από το μουσείο το 2021, ανέλαβε τη διεύθυνση του Ινστιτούτου Εθνικής Μνήμης (IPN), κρατικής υπηρεσίας που έχει ως αποστολή την αρχειοθέτηση και τη δίωξη εγκλημάτων της ναζιστικής και κομμουνιστικής εποχής.
Το κόμμα έκρινε ότι η έλλειψη πολιτικής εμπειρίας του μπορούσε να αντισταθμιστεί από τον ένθερμο πατριωτισμό του. Συντηρητικοί σχολιαστές εξήραν τότε τη «δύναμη του χαρακτήρα» του και την «ταπεινή και εργατική καταγωγή» του, παραβλέποντας τον άκαμπτο τρόπο που μιλούσε.
Το PiS ήλπιζε να επαναλάβει την επιτυχία του 2015, όταν ένας σχεδόν άγνωστος ευρωβουλευτής, ο Αντρέι Ντούντα, κέρδισε τις προεδρικές εκλογές (και επανεκλέχθηκε το 2020).
Ο Ναβρότσκι, ο οποίος δεν έχει υπάρξει ποτέ μέλος πολιτικού κόμματος, δεν συνδεόταν με κανέναν τρόπο με τις αποτυχίες της κυβέρνησης του PiS, η οποία απομακρύνθηκε από την εξουσία το 2023.
Ωστόσο, η «καθαρή» εικόνα του Ναβρότσκι γρήγορα αμαυρώθηκε. Τον Ιανουάριο, εφημερίδα αποκάλυψε ότι, ως διευθυντής του μουσείου, είχε μείνει στο πολυτελές διαμέρισμα επισκεπτών του ιδρύματος για πάνω από 200 νύχτες. Σύμφωνα με άλλες αναφορές, οι υπηρεσίες ασφαλείας της Πολωνίας του είχαν απαγορεύσει την πρόσβαση σε απόρρητες πληροφορίες ενώ ήταν στο IPN, κάτι που οι επικριτές του, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, χαρακτήρισαν ως «κόκκινη σημαία (σ.σ. red flag)».
Νέα επίθεση ήρθε τις τελευταίες εβδομάδες της εκστρατείας, με ισχυρισμούς ότι ο Ναβρότσκι είχε εξαπατήσει συνταξιούχο, κάτι που ο ίδιος αρνείται. Στη συνέχεια, σε συνέντευξη στις 16 Μαΐου, παραδέχτηκε ότι το 2009 είχε συμμετάσχει σε επεισόδια και συγκρούσεις μεταξύ χούλιγκαν.
Ο Ναβρότσκι υπήρξε πρωταθλητής πυγμαχίας στην εφηβεία του, ωστόσο πολλοί από τους συντρόφους του σε «ανδρικές μάχες», όπως τις περιέγραψε ο ίδιος, θεωρείται ότι αποτελούν μέλη μαφιόζικων συμμοριών. Τέλος, αυτή την εβδομάδα, δημοσιογράφοι ισχυρίστηκαν ότι ο Ναβρότσκι έβρισκε ιερόδουλες για τους επισκέπτες ξενοδοχείου, όσο εργαζόταν ως φύλακας ασφαλείας του, στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Ο Ναβρότσκι απέρριψε όλες τις κατηγορίες σε βάρος του, κάνοντας λόγο για πολιτική εκστρατεία δυσφήμησης. Ωστόσο, οι επικριτές του επισημαίνουν ότι αρνήθηκε να αμφισβητήσει τις κατηγορίες σε ειδικό εκλογικό δικαστήριο της Πολωνίας, παρόλο που αυτό θα μπορούσε να εκδώσει απόφαση σε 24 ώρες, καθαρίζοντας ενδεχομένως το όνομά του πριν από τις εκλογές.
Στήριξη της Ακροδεξιάς
Παρά τα σκάνδαλα, ο Ναβρότσι πέτυχε οριακή νίκη, κερδίζοντας Ακροδεξιούς ψηφοφόρους (συνολικά περίπου 22% των ψήφων), των οποίων οι προτιμώμενοι υποψήφιοι αποκλείστηκαν από την κούρσα, κατά τον πρώτο γύρο.
Ο ίδιος τους «φλέρταρε» με ενθουσιασμό. Την περασμένη εβδομάδα, έδωσε συνέντευξη στο YouTube στον Σλάβομιρ Μέντζεν, ακροδεξιό υποψήφιο που κατέλαβε την τρίτη θέση στον πρώτο γύρο. Υπέγραψε με χαρά τη λίστα των πολιτικών αιτημάτων του Μέντζεν, που, μεταξύ άλλων, περιλάμβαναν βέτο στις αυξήσεις φόρων ή στις προσπάθειες χαλάρωσης των αυστηρών κανόνων της Πολωνίας για τις αμβλώσεις. Συμφώνησε με τον οικοδεσπότη του ότι η Ουκρανία πρέπει προς το παρόν να παραμείνει εκτός ΝΑΤΟ, σηματοδοτώντας απομάκρυνση από τη φιλοουκρανική γραμμή των προηγούμενων υποψηφίων που υποστηρίζονταν από το PiS.
Πιο έντονη είναι η αντίθεση σε σχέση με τον Τρασκόφτσκι σχετικά με τη στάση τους απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ενωση. «Δεν θέλουμε να είμαστε επαρχία της Ε.Ε.», είχε δηλώσει σε προεκλογική συγκέντρωση τον Απρίλιο. Εχει υποσχεθεί να ασκήσει βέτο στο Green Deal της Ε.Ε., πολιτική για την εξάλειψη ή την αντιστάθμιση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αποκαλώντας την «οικολογική τρέλα», και έχει καταγγείλει το μεταναστευτικό σύμφωνο της Ενωσης, συλλογικό πακέτο μέτρων για τη μείωση και την ανακατανομή των αιτούντων άσυλο. Λέει ότι υποστηρίζει «μια κυρίαρχη, φιλόδοξη Πολωνία, όχι μια Πολωνία που ακούει τις φωνές των Βρυξελλών, του Βερολίνου και του Παρισιού».
Τραμπ και Ορμπαν
Ο Ναβρότσκι έχει εκφράσει με ενθουσιασμό τον θαυμασμό του για τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ. Τον Απρίλιο, τον επισκέφθηκε τον στον Λευκό Οίκο για να ζητήσει την υποστήριξή του. Ο Τραμπ δεν τον έχει υποστηρίξει ανοιχτά, αλλά στις 27 Μαΐου, σε παγκόσμια συνάντηση του κινήματος MAGA στην Πολωνία, έλαβε την πλήρη υποστήριξη της Κρίστι Νόεμ, υπουργού Εσωτερικής Ασφάλειας του Τραμπ.
Δύο ημέρες αργότερα, ο Βίκτορ Ορμπαν, πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, δήλωσε: «Ζήτω ο Ναβρότσκι!». Αυτές οι δηλώσεις υποστήριξης, καθώς και το παρελθόν του Ναβρότσκι, προκάλεσαν ανησυχία στους φιλελεύθερους Πολωνούς, ωστόσο, δεν απέτρεψαν πολλούς συντηρητικούς και ακροδεξιούς ψηφοφόρους που του έδωσαν πρόθυμα την ψήφο τους.
Με πληροφορίες από Reuters, Politico, Le Monde, El Pais, The Economist
