Του Παύλου Ξανθούλη
Βασικό μενού στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής, στις 23-24 Οκτωβρίου, αναμένεται να αποτελέσει η δανειοδότηση της Ουκρανίας από την Ε.Ε. και τα κράτη-μέλη της, υπό το φως υπολογισμών που εκτιμούν τις ανάγκες της χώρας σε 52 δισεκατομμύρια ευρώ, μέχρι το 2026. Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι στις προπαρασκευαστικές συναντήσεις των «27», σε επίπεδο Μονίμων Αντιπροσώπων, Coreper, η Γερμανία και οι χώρες της Βαλτικής επιχείρησαν να εκμαιεύσουν τη δέσμευση όλων των κρατών-μελών, για λήψη «πολιτικών αποφάσεων» στη Σύνοδο Κορυφής. Με στόχο να δανειοδοτηθεί η Ουκρανία, «σταδιακά», με ποσά που θα ανέρχονται μέχρι και 140 δισεκατομμύρια ευρώ, αξιοποιώντας τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία της Ρωσίας, τα οποία διαχειρίζεται το αποθετήριο τίτλων Euroclear, με έδρα τις Βρυξέλλες και υπολογίζονται συνολικά σε 185 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, όπως είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, αρκετά κράτη-μέλη επεσήμαναν την ανάγκη διεξαγωγής επαφών με τους G7, προκειμένου να διερευνηθεί το ενδεχόμενο εμπλοκής τους στη δανειοδότηση της Ουκρανίας, ενώ μεγάλο αγκάθι αποτελεί η ανάληψη του ρίσκου από όλα τα κράτη-μέλη, περιλαμβανομένης και της Κύπρου, υπό μορφή εγγυήσεων.
Αρκετά κράτη-μέλη επεσήμαναν την ανάγκη διεξαγωγής επαφών με τους G7, προκειμένου να διερευνηθεί το ενδεχόμενο εμπλοκής τους στη δανειοδότηση της Ουκρανίας.
Σημειώνεται ότι ο σχεδιασμός της Κομισιόν βασίζεται στην «υπόθεση» ότι το δάνειο που επιδιώκεται να δοθεί προς την Ουκρανία, θα αποπληρωθεί μέσα από τις αποζημιώσεις που θα κληθεί να καταβάλει η Ρωσία μετά τον πόλεμο. Τι θα γίνει όμως εάν η Ρωσία δεν πληρώσει αποζημιώσεις; Ή έστω, εάν δεν καταβάλει το ύψος των αποζημιώσεων που προσδοκά η Ε.Ε. ότι θα καταβάλει;
Εγγυήσεις από τους 27
Τα ερωτήματα αυτά αποτελούν κάποιους από τους λόγους, για τους οποίους το Βέλγιο, στο οποίο βρίσκονται τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια, διατύπωσε εντονότατες ανησυχίες, καθιστώντας σαφή την άρνησή του να συγκατανεύσει σε μια διαδικασία η οποία ενδέχεται να θεωρηθεί έκνομη και ως εκ τούτου, να οδηγήσει τη χώρα σε νομικές περιπέτειες, εκθέτοντας παράλληλα το προφίλ της ως χρηματοοικονομικού κέντρου. Όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η «Κ», το Βέλγιο επεσήμανε ότι προϋπόθεση για να προχωρήσει η διαδικασία είναι να διασφαλιστεί ότι η κίνηση αξιοποίησης των ρωσικών παγωμένων κεφαλαίων δεν θα εκληφθεί ως «κατάσχεση». Ως επίσης και να διασφαλιστεί ότι η ανάληψη του κινδύνου (ρίσκου) θα γίνει από όλα τα κράτη-μέλη, αναλογικά, ώστε δηλαδή να υπάρξει ίση κατανομή οικονομικών βαρών εάν μελλοντικά εκδηλωθούν διεκδικήσεις από τη Μόσχα. Στο πλευρό του Βελγίου έσπευσε η Ολλανδία, η οποία όπως πληροφορούμαστε, ζήτησε όπως τα Συμπεράσματα της επικείμενης Συνόδου Κορυφής προβαίνουν σε ευθεία αναφορά ενός «ισότιμου καταμερισμού του βάρους», σε σχέση με τη δανειοδότηση προς την Ουκρανία.
Συγκλίνουσες μάλιστα πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι αν και απόφαση δεν έχει ληφθεί, η Κομισιόν είχε αναφέρει πίσω από τις κλειστές πόρτες της Coreper, ότι «πιθανότατα» οι εγγυήσεις να καθοριστούν στο πλαίσιο της δημοσιονομικής κλείδας του Ακαθάριστου Εγχώριου Εισοδήματος (ΑΕΕ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάτι που εάν και εφόσον αποφασισθεί, οι εγγυήσεις που θα κληθεί να παράσχει η Κύπρος θα αναλογούν στο 0,18% του συνόλου των δανείων που θα χορηγηθούν στην Ουκρανία, στο πλαίσιο των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Η πλειοψηφία των κρατών-μελών, όπως καταγράφηκε στη συνεδρία της Coreper, εξέφρασε λίγο ή πολύ τη στήριξή της στη δανειοδότηση της Ουκρανίας (reparations loan). Όμως, ζήτησε περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με το δάνειο και τις δεσμεύσεις που θα πρέπει να αναληφθούν από τα κράτη-μέλη.
Δεν βλέπει απόφαση
Παρεμβαίνοντας στη συζήτηση, η Κομισιόν διατύπωσε την εκτίμηση ότι το θέμα του δανείου αποζημίωσης θα αποτελέσει το κεντρικό στοιχείο της συζήτησης των 27 ηγετών. Ωστόσο, κατέστησε σαφές ότι δεν θα υποβάλει νομοθετική πρόταση πριν από τη Σύνοδο Κορυφής, καθώς δεν αναμένει ότι το επικείμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα είναι σε θέση να λάβει αποφάσεις. Δεδομένων προφανώς των διαφορετικών προσεγγίσεων, αλλά και των διευκρινίσεων επί νομικών και οικονομικών ζητημάτων που έχει ζητήσει μεγάλη ομάδα κρατών-μελών. Σύμφωνα με την Κομισιόν, οι συζητήσεις αναμένεται να συνεχιστούν και μετά τη Σύνοδο Κορυφής, σε επίπεδο υπουργών Οικονομικών (Ecofin) και σε τεχνοκρατικό επίπεδο.
Στην καθιερωμένη επιστολή του προς τους ηγέτες των «27», ενόψει της Συνόδου Κορυφής, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, αναφέρει ότι «θα συζητήσουμε πώς να επισπεύσουμε τη στήριξή μας προς την Ουκρανία και συγκεκριμένα μέσω της επαναβεβαίωσης της δέσμευσής μας να παράσχουμε οικονομική στήριξη προς τη χώρα, κατά τα προσεχή έτη, και λαμβάνοντας υπόψη πιθανές επιλογές που βασίζονται στα (σ.σ. παγωμένα) ρωσικά κεφάλαια».
Είναι ή όχι «κατάσχεση»
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει επανειλημμένα τοποθετηθεί υπέρ της πρότασης της Κομισιόν, σύμφωνα με την οποία τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν παγώσει και τυγχάνουν διαχείρισης από το αποθετήριο τίτλων Euroclear, θα μεταφερθούν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκειμένου να τα αξιοποιήσει για να εκδώσει δάνειο προς την Ουκρανία, χωρίς τόκο. Καθίσταται σαφές ότι η Ε.Ε. εργάζεται επί της νομικής φόρμουλας που θα επιστρατευθεί ώστε να διασφαλίσει ότι η δρομολογούμενη αυτή ενέργεια δεν θα εκληφθεί ως «κατάσχεση», καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν παράνομο με βάση το διεθνές δίκαιο. Κύκλοι της Ε.Ε. ισχυρίζονται ότι πρόκειται για μια μεταβατικού χαρακτήρα χρήση των παγωμένων κεφαλαίων, κάτι πάντως που δεν έχει πείσει το Βέλγιο, το οποίο εμμένει σε ανάληψη του ρίσκου από όλα τα κράτη-μέλη.
Σημειώνεται ότι η Ρωσία έχει ήδη χαρακτηρίσει τον σχεδιασμό της Ε.Ε. ως «κλοπή» και προειδοποίησε με αγωγές και αντίποινα εναντίον προσώπων αλλά και κρατών που ενδέχεται να συμμετάσχουν στην εν λόγω διαδικασία. Προειδοποίησε ότι κράτη που ενδεχομένως συμφωνήσουν στην αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων, θα βρεθούν αντιμέτωπα με νομικές και οικονομικές συνέπειες.
