Γράφει ο Γιώργος Σκαφιδάς
Η συμφωνία για τη Γάζα είναι πια γεγονός, παρά τα θολά σημεία της και την αβεβαιότητα αναφορικά με τα διαδικαστικά της επόμενης μέρας στον παράκτιο παλαιστινιακό θύλακο.
Την εν λόγω συμφωνία, που ανακοινώθηκε (κατά σύμπτωση;) δια στόματος Τραμπ μόλις λίγα 24ωρα προτού ανακοινωθεί το φετινό Νόμπελ Ειρήνης, την πιστώνεται βέβαια κατά βάση ο Αμερικανός πρόεδρος, ο οποίος υποτίθεται όμως ότι θα έφερνε την ειρήνη σε ένα άλλο μέτωπο προτού φέρει την ειρήνη στη Γάζα.
Εννέα μήνες έπειτα από την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, η Γάζα δείχνει πια όντως να γυρίζει σελίδα – προς τα πού ακριβώς, μένει να φανεί.
Τι γίνεται όμως με το Ουκρανικό, το οποίο ο Τραμπ υποτίθεται ότι θα «έλυνε» μέσα σε λίγες ώρες, αξιοποιώντας αφενός την πίεση που μπορεί να ασκήσει στον Ζελένσκι (πράγμα που φάνηκε κατά την επίσκεψη του Ουκρανού προέδρου στον Λευκό Οίκο τον περασμένο Φεβρουάριο) και αφετέρου την προσωπική «σχέση συμπάθειας» που παρουσιάζεται να έχει παλαιόθεν με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν; Μπορεί το ντιλ της Γάζας να επηρεαστεί θετικά τις εξελίξεις στην Ουκρανία;
Μιλώντας από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη τον περασμένο Σεπτέμβριο, ο Ντ. Τραμπ υποστήριξε ότι είχε ήδη, έως εκείνη την στιγμή, τερματίσει επτά συγκρούσεις, πράγμα το οποίο ωστόσο αμφισβητείται.
Για την ιστορία, ο Ντ. Τραμπ είχε τότε παρουσιάσει ως «με δική του παρέμβαση τερματισθείσες» τις κόντρες: Ισραήλ – Ιράν, Πακιστάν – Ινδίας, Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν, Αιγύπτου – Αιθιοπίας, Σερβίας – Κοσόβου, ΛΔΚ – Ρουάντας και Ταϊλάνδης – Καμπότζης. Από αυτές τις συγκρούσεις, οι περισσότερες παραμένουν επί της ουσίας «ανοιχτές», ωστόσο αυτό είναι άλλο θέμα…
Εάν ο Αμερικανός πρόεδρος ξαναμιλούσε σήμερα, οι συγκρούσεις που «τερματίστηκαν» με δική του παρέμβαση θα ήταν πια οχτώ και η τελευταία από αυτές (του Ισραήλ με τη Χαμάς για τη Γάζα) θα ήταν όντως ουσιαστικότερη – ή δυνητικά ουσιαστικότερη – από όλες τις άλλες.
Ακόμη και στο θέμα της Γάζας ωστόσο, υπενθυμίζεται ότι ο Τραμπ καθυστέρησε σημαντικά, αφού ο ίδιος είχε αρχικά θέσει ως στόχο το να έχουν απελευθερωθεί όλοι οι Ισραηλινοί όμηροι ήδη πριν από τη δική του ορκωμοσία στην προεδρία τον περασμένο Ιανουάριο. Τελικώς, αυτή η συμφωνία ήρθε εννέα μήνες μετά, κι ενώ είχαν εν τω μεταξύ μεσολαβήσει πολλά και επεισοδιακά, κάποια από αυτά μάλιστα πρωτοφανή: το ισραηλινό χτύπημα στην Ντόχα, οι αμερικανο-ισραηλινοί βομβαρδισμοί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, τα αμερικανικά πλήγματα κατά των Χούθι στην Υεμένη κ.ά. Αναλυτές υποστηρίζουν ότι όλα αυτά ίσως να χρειάζονταν προκειμένου όλοι οι περιφερειακοί παίκτες να αντιληφθούν ότι ο Τραμπ δεν αστειεύεται… Αλλοι, πάλι, αντιδρούν, υποστηρίζοντας ότι ο Τραμπ μπαίνει πια σε νέες περιπέτειες εκτός των συνόρων, από τις οποίες ίσως να μην μπορέσει να βγει πολιτικά αλώβητος. Υπενθυμίζεται, για παράδειγμα, ότι η αμερικανική ηγεσία διεμήνυε ότι δεν επρόκειτο να σταλούν Αμερικανοί στρατιώτες στη Γάζα, στην οποία όμως τώρα (ή μάλλον κοντά στην οποία) μεταβαίνουν τώρα οι πρώτοι διακόσιοι Αμερικανοί και για το μέλλον βλέπουμε…
Σε ποια φάση βρίσκεται όμως το άλλο μεγάλο θέμα του Ουκρανικού, σχεδόν δύο μήνες έπειτα από τη συνάντηση που είχαν οι κ.κ. Τραμπ και Πούτιν στην Αλάσκα;
Αναφορικά με τις ΗΠΑ και τις δικές τους διαθέσεις, τα πιθανά σενάρια ποικίλουν αφού οι Αμερικανοί θα μπορούσαν πια είτε να «επιστρέψουν» στο Ουκρανικό με ανανεωμένη διαμεσολαβητική διάθεση αφού «έλυσαν» το θέμα της Γάζας, είτε στον αντίποδα να παραμείνουν «κολλημένοι» στη Γάζα λόγω των προβλημάτων που είναι πιθανό να ανακύψουν εκεί σε σχέση με την υλοποίηση του – ούτως ή άλλως θολού σε κάποια σημεία – σχεδίου ειρήνευσης.
Πέρα από τις όποιες πραγματικότητες επί του πεδίου, το θέμα είναι ωστόσο τι θέλουν να κάνουν πια οι ΗΠΑ.
Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ υποστήριξε, για πρώτη φορά, προ εβδομάδων ότι η Ρωσία μοιάζει με «χάρτινη τίγρη». Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, είπε μάλιστα ότι «η Ουκρανία είναι πια σε θέση να αγωνιστεί και να νικήσει, παίρνοντας πίσω τα χαμένα εδάφη». Στην ίδια φράση ωστόσο, ο Αμερικανός ανέφερε και κάτι άλλο, το οποίο δεν πέρασε απαρατήρητο: ότι οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να νικήσουν μεν, αλλά με την στήριξη των Ευρωπαίων.
Το ενδεχόμενο οι Αμερικανοί να «αδειάσουν» πλήρως τους Ουκρανούς δεν φαίνεται πιθανό με τα σημερινά δεδομένα. Οι συζητήσεις για την αποστολή αμερικανικών Τόμαχοκ στην Ουκρανία φαίνεται να δείχνουν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Οι Αμερικανοί θα μπορούσαν, ωστόσο, να συνεχίσουν μεν να στηρίζουν, αλλά από απόσταση και με το αζημίωτο, πουλώντας όπλα στους Ευρωπαίους για να τα δίνουν εκείνοι εν συνεχεία στους Ουκρανούς όπως έχει άλλωστε ήδη συμφωνηθεί.
Η Λίντσεϊ Νιούμαν γράφει χαρακτηριστικά, σε ανάλυσή της στον ιστοχώρο Gzero: «Οι Αμερικανοί (των Ρεπουμπλικανών ψηφοφόρων του Τραμπ συμπεριλαμβανομένων) συνεχίζουν να υποστηρίζουν την Ουκρανία και θεωρούν ότι οι ΗΠΑ έχουν ευθύνη να τη βοηθήσουν. Ωστόσο, έχουν μειωθεί όσοι θεωρούσαν ότι η ρωσική εισβολή αποτελεί σημαντική απειλή για τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ο Τραμπ θέτει στον εαυτό του το ίδιο ερώτημα. Πόσο σημαντική είναι η Ουκρανία για τις ΗΠΑ; Πόσο θα ωφελούσε η ειρήνη στην Ουκρανία τις ΗΠΑ, και ίσως, ακόμη περισσότερο, τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο;»
Εάν οι απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα είναι ήδη ή γίνουν στο μέλλον αρνητικές, τότε οι ΗΠΑ του Τραμπ μπορεί όντως να απομακρυνθούν εν μέρει από το Ουκρανικό, αφήνοντας την Ευρώπη μόνη «υπεύθυνη».
Από την άλλη πλευρά βέβαια, ο Τραμπ θέλει – πάνω από όλα, όπως φαίνεται – το Νόμπελ Ειρήνης το οποίο όμως δεν έλαβε φέτος. Ως εκ τούτου, ο Αμερικανός πρόεδρος εξακολουθεί να χρειάζεται μια διπλωματική επιτυχία στο Ουκρανικό, εάν θέλει να έχει πιθανότητες να πάρει αυτό το βραβείο του χρόνου.
Οι Ρώσοι πάντως από την πλευρά τους δεν φαίνονται μέχρι στιγμής διατεθειμένοι να κάνουν πίσω στο Ουκρανικό, παρά τις δυσκολίες (των κυρώσεων, των αρρυθμιών στη ρωσική οικονομία, των απωλειών επί του πεδίου). Αντιθέτως, ο τρόπος με τον οποίο δείχνει πια να αλλάζει η Μέση Ανατολή (σε βάρος των ρωσικών συμφερόντων στη Συρία για παράδειγμα) ίσως να αναδεικνύει ως ακόμη σημαντικότερη πια τη ρωσική εγγύς γειτονιά στα μάτια της Μόσχας.
