Kathimerini.com.cy
Στη δημοσιότητα έδωσε η Ελεγκτική Υπηρεσία την ειδική έκθεση με τίτλο «Διαχείριση των Υδάτινων Πόρων στην Κύπρο» για το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων. Η παρούσα έκθεση αποτελεί συνέχεια της αντίστοιχης του 2016 και εξετάζει την πορεία υλοποίησης των αναγκαίων μέτρων για διαχείριση των υδάτινων πόρων της Κύπρου. Παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί κατά τη διάρκεια των 9 ετών που μεσολάβησαν, εξακολουθούν να παρατηρούνται σοβαρές αδυναμίες και καθυστερήσεις, σύμφωνα με την εκθεση.
>>Διαβάστε αναλυτικά την έκθεση εδώ<<
Από την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσία, εντοπίζονται διοικητικές αδυναμίες εντός του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων, με την Συμβουλευτική Επιτροπή Διαχείρισης Υδάτων να παραμένει αδρανής, χωρίς παρέχει καθοδήγηση προς τους Τοπικούς Φορείς. Σε σχέση με έργα υδατικής ανάπτυξης, παρατηρείται καθυστερεί καθώς από τα 60 έργα που προγραμματίστηκαν στο 15ετές Σχέδιο Υδατικής Ανάπτυξης, μόλις 14 έχουν ολοκληρωθεί, ενώ οι δαπάνες ανά έργο δεν παρακολουθούνται συγκριτικά με τους προϋπολογισμούς.
Η κατάσταση στα φράγματα
Στην έκθεση της Ελεγκτικής του 2016 επισημάνθηκε πως, κατόπιν εξέτασης των διαδικασιών που εφαρμόζονταν και τα μέτρα που λαμβάνονταν, αναφορικά με την ασφάλεια των φραγμάτων, προέκυπτε ότι δεν εφαρμοζόταν ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης για τα θέματα ασφάλειάς τους. Διαπιστώθηκε επίσης ότι οι πολιτικοί μηχανικοί του Τμήματος, δεν διέθεταν τα απαραίτητα προσόντα για την επίβλεψη φραγμάτων, όπως καθορίζονται στους σχετικούς Κανονισμούς. Στο πλαίσιο του παρόντος ελέγχου, το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων πλέον εφαρμόζεται ολοκληρωμένο σύστημα ασφάλειας φραγμάτων και έχει προωθηθεί η εγγραφή υφιστάμενων μηχανικών, ως επιβλέποντες Μηχανικούς, σε σχετικό κατάλογο, οι οποίοι ασκούν τα καθήκοντα που απορρέουν από τη νομοθεσία. Η Ελεγκτική στην έκθεση της επαναλαμβάνει την σύσταση της για ετοιμασία χαρτών κατάκλισης από αστοχία φραγμάτων για όλα τα μεγάλα φράγματα, παράλληλα συστήνει ετοιμασία Έκθεσης αιτιών και αντικτύπου για το φράγμα Μαυροκόλυμπου ώστε να εξαχθούν συμπεράσματα για αποφυγή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον.
1,5 δισ. ευρώ για έργα – Μόλις 14 από τα 60 ολοκληρώθηκαν
Άλλο ένα σημείο που επισημαίνει η Ελεγκτική Υπηρεσία, είναι τα αναπτυξιακά έργα. Συγκεκριμένα το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων εκπόνησε 15ετές Σχέδιο Υδατικής Ανάπτυξης για την περίοδο μέχρι το 2030, όπου καταγράφονται έργα υδατικής ανάπτυξης, με συνολικό υπολογιζόμενο κόστος γύρω στο €1,5δις, εκ των οποίων το €1δις θα επιβαρύνει τον κρατικό Προϋπολογισμό και το υπόλοιπο τις Τοπικές Αρχές. Σύμφωνα με στοιχεία του Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων, μέχρι την ημερομηνία του ελέγχου είχαν δαπανηθεί από κρατικούς πόρους €767εκ., ποσό που αναλογεί στο 77% του συνολικού ποσού της κρατικής συνεισφοράς, ενώ ολοκληρώθηκαν τα 14 από τα 60 προγραμματισμένα έργα που αναφέρονται στο υπό αναφορά Σχέδιο, έναντι συνολικής δαπάνης €180,6εκ. Τα υπόλοιπα €586,4 εκ. δαπανήθηκαν για έργα που δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί.
Παρατηρήθηκε ότι το Τμήμα δεν παρακολουθεί ικανοποιητικά την υλοποίηση του υπό αναφορά Σχεδίου, αφού οι προϋπολογισθείσες δαπάνες ανά έργο δεν συγκρίνονται με τις πραγματικές, ώστε να διαφανούν τυχόν αποκλίσεις. Συνεπώς, δεν μπορεί να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα για το εάν για την ολοκλήρωση όλων των έργων θα απαιτηθούν πρόσθετες πιστώσεις σε σχέση με εκείνες που είχαν αρχικά υπολογιστεί.
Ζήτημα στις μονάδες αφαλάτωσης
Για πιθανή μόλυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος από τις μονάδες αφαλάτωσης κάνει λόγο η Ελεγκτική Υπηρεσία, τονιζοντας ότι αποτελεί σοβαρό ζήτημα. Το Τμήμα Περιβάλλοντος ενημέρωσε το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων στις 13.1.2022 ότι, μετά από επιθεωρήσεις στους αγωγούς εξαγωγής των μονάδων αφαλάτωσης Λάρνακας και Δεκέλειας, διαπιστώθηκε αρνητική επίδραση στη βλάστηση του βυθού, λόγω της μεγάλης ροής άλμης και της έλλειψης διαχυτών. Παράλληλα, εντοπίστηκε καφέ υλικό και ανθρακίτης από τα φίλτρα των σταθμών. Προτάθηκε η νομική ρύθμιση των απορρίψεων, μέσω της χορήγησης Αδειών Απόρριψης Αποβλήτων σε όλες τις μονάδες, για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος.
Έλεγχος νερού
Στο πλαίσιο του προηγούμενου ελέγχου από την Ελκτική, αποστάλθηκε σχετικό ερωτηματολόγιο σε 54 Συμβούλια Υδατοπρομήθειας, αναφορικά με τις διαδικασίες παρακολούθησης της ποιότητας νερού ύδρευσης και τα μέτρα που λαμβάνονται για τη διασφάλισή της.
Από τις απαντήσεις προκύπτει ότι εκτός από τα τρία Συμβούλια Υδατοπρομήθειας και ορισμένους μεγάλους Δήμους και Κοινότητες, οι πλείστοι δεν τεκμηρίωναν την τήρηση διαδικασιών για διασφάλιση της ποιότητας του νερού, πέραν των αναλύσεων που διεξάγονται από τις Υγειονομικές Υπηρεσίες.
Στο πλαίσιο του παρόντος ελέγχου, αποστάλθηκαν εκ νέου αντίστοιχα ερωτηματολόγια, με σκοπό να διαπιστωθεί κατά πόσο εξακολουθεί να υφίσταται το πιο πάνω πρόβλημα. Όπως προκύπτει οι περισσότεροι Τοπικοί Φορείς Ύδρευσης εξακολουθούν να μην παρακολουθούν την ποιότητα νερού ή να μην τεκμηριώνουν τη διαδικασία, με εξαίρεση τα Συμβούλια Υδατοπρομήθειας και μερικούς μεγάλους Δήμους.
Τα σημαντικότερα ευρήματα
- H λειτουργία της Συμβουλευτικής Επιτροπής Διαχείρισης Υδάτων (ΣΕΔΥ) και η καθοδήγηση που παρέχει στους Τοπικούς Φορείς Ύδρευσης (ΤΦΥ) σε θέματα υδατικής διαχείρισης δεν έχουν βελτιωθεί.
- Το υδατικό ισοζύγιο της Κύπρου, δηλαδή η διαφορά μεταξύ της ζήτησης και των διαθέσιμων υδάτινων πόρων, εξακολουθεί να παρουσιάζει έντονες διακυμάνσεις, γεγονός που δυσχεραίνει τον μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό της διαχείρισης των υδάτινων πόρων.
- Ο βαθμός υλοποίησης του 15ετούς Σχεδίου Υδατικής Ανάπτυξης για τη χρονική περίοδο 2016 – 2030, ύψους €1,5δις, είναι πολύ περιορισμένος, αφού μόνο 14 έργα από τα 60 που προγραμματίστηκαν έχουν ολοκληρωθεί. Επίσης οι προϋπολογισθείσες δαπάνες ανά έργο δεν αντιπαραβάλλονται, από το Τμήμα Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ), με τις πραγματικές ώστε να διαφανούν τυχόν αποκλίσεις, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να τεκμηριωθεί εάν το ποσό που είχε αρχικά υπολογιστεί είναι επαρκές για την ολοκλήρωση όλων των έργων.
- Η υλοποίηση του προγράμματος μέτρων του 1ου Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας (ΣΔΚΠ) (2016 – 2021), ύψους €19,2εκ., παρουσίασε επίσης καθυστέρηση, καθώς σύμφωνα με την Έκθεση Προόδου 2021, μόνο 15 από τα 38 μέτρα είχαν ολοκληρωθεί, 16 βρίσκονταν σε εξέλιξη, ενώ για επτά δεν είχε ακόμη καν ξεκινήσει η υλοποίηση.
- Εξακολουθούν να παρατηρούνται ελλείψεις στα θέματα ασφάλειας των φραγμάτων στην Κύπρο, πολλά από τα οποία είναι παλιά και χρήζουν άμεσης επαναξιολόγησης και συντήρησης. Δεν εφαρμόζεται ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης για τα θέματα ασφάλειάς των φραγμάτων, ούτε ετοιμάστηκαν χάρτες από πιθανή αστοχία και εγχειρίδια λειτουργίας και συντήρησης για όλα τα φράγματα.
- Εκκρεμεί ακόμα ο προβλεπόμενος από τη νομοθεσία διορισμός επιβλεπόντων μηχανικών για ορισμένα μεγάλα φράγματα ενώ, παρά τις σχετικές πρόνοιες της νομοθεσίας δεν έχει πραγματοποιηθεί καμία ανεξάρτητη επιθεώρηση σε μεγάλο φράγμα μέχρι σήμερα.
- Για κανένα ιδιωτικό φράγμα δεν έχει εκδοθεί ακόμα τελικό πιστοποιητικό ενώ για τα κυβερνητικά φράγματα δεν υπάρχει σαφής εικόνα για το θέμα.
- Η παραγωγή αφαλατωμένου νερού έχει βοηθήσει σημαντικά στην κάλυψη των αναγκών ύδρευσης και απεξάρτησης από τις καιρικές συνθήκες, ωστόσο έχει δημιουργήσει περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως την αρνητική συνεισφορά στις εκπομπές ρύπων αερίων θερμοκηπίου και την επιβάρυνση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, λόγω της απόρριψης της άλμης. Επίσης, η λύση αυτή είναι δαπανηρή και αυξάνει το κόστος που καλούνται οι καταναλωτές να καταβάλουν, γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρξει αξιοποίηση των μονάδων αφαλάτωσης με το πιο βέλτιστο τρόπο στη βάση κόστους/ οφέλους.
- Το 64% των υδάτινων σωμάτων της Κύπρου είναι σε κακή κατάσταση. Οι σημαντικότερες απειλές στα υπόγεια ύδατα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τα αστικά λύματα, τα κτηνοτροφικά απόβλητα καθώς και τη νιτρορύπανση και την υφαλμύρινση.
- Οι διαδικασίες αδειοδότησης ανόρυξης και χρήσης γεωτρήσεων παρουσιάζουν καθυστερήσεις ενώ το νερό, που αντλείται από τα υπόγεια ύδατα, δεν τιμολογείται, σε όλες τις περιπτώσεις από το ΤΑΥ.
- Με εξαίρεση τα τρία Συμβούλια Υδατοπρομήθειας και μερικούς μεγάλους Δήμους, οι ΤΦΥ δεν παρακολουθούν συστηματικά την ποιότητα του πόσιμου νερού ή δεν τεκμηριώνουν τη διαδικασία.
- Εντοπίζονται αδυναμίες στην προστασία των γεωτρήσεων ύδρευσης, αφού έχουν καθοριστεί Ζώνες Προστασίας (ΖΠ) μόνο για το 26% από αυτές.
- Εξακολουθεί να παρατηρείται σημαντική καθυστέρηση στη λήψη Αποφάσεων από το Υπουργικό Συμβούλιο (ΥΣ) για την έγκριση της πολιτικής κατανομής νερού. Επίσης, παρατηρούνται παραλείψεις στη συμπλήρωση στοιχείων στις αιτήσεις των αρδευτών και καθυστέρηση στην έγκρισή τους.
- Δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα η κατασκευή του αρδευτικού δικτύου της περιοχής Σολέας, με αποτέλεσμα οι ποσότητες νερού που αποθηκεύονται στο εν λόγω φράγμα, να μη αξιοποιούνται πλήρως.
