Το Τμήμα Αλιείας και Θαλασσίων Ερευνών ενημερώνει το κοινό για την καταγραφή ενός νέου ξενικού είδους ψαριού, του γατόψαρου Plotosus lineatus (βλ. εικόνα), στα νερά της Κύπρου. Το είδος αυτό είναι Ινδο-Ειρηνικής προέλευσης Λεσσεψιανός μετανάστης, είδος δηλαδή που πέρασε από την Ερυθρά στη Μεσόγειο Θάλασσα διαμέσου της Διώρυγας του Σουέζ και πλέον θεωρείται εγκατεστημένο στα νερά της Μεσογείου. Παρόλο που το είδος έχει ήδη καταγραφεί στη Μεσόγειο από το 2001, η πρώτη καταγραφή στην Κύπρο έγινε μόλις το 2022 στη θαλάσσια περιοχή ανοικτά του μοναστηριού του Αποστόλου Ανδρέα στην Καρπασία και πολύ πρόσφατα, μόλις στις 17 Σεπτεμβρίου 2023, στη θαλάσσια περιοχή του Πρωταρά.
Το γατόψαρο Plotosus lineatus είναι σχετικά μικρού μεγέθους ψάρι, με μήκος συνήθως από 15 έως 25 cm, έχει καφέ σώμα με λευκές κατά μήκος γραμμές και τέσσερα ζεύγη μουστάκια, δύο πάνω και δύο κάτω από το στόμα. Είναι βυθόβιο είδος που ζει συνήθως σε πετρώδεις βυθούς από την ακτή μέχρι και τα 60 μέτρα βάθος και τρέφεται, κυρίως, με μαλακόστρακα, μαλάκια και σκουλήκια. Τα νεαρά άτομα σχηματίζουν συνήθως πυκνά κοπάδια των 100 περίπου ατόμων σε σχήμα μπάλας, ενώ τα ενήλικα είναι είτε μοναχικά είτε σχηματίζουν μικρότερα κοπάδια των περίπου 20 ατόμων και κρύβονται συνήθως σε σχισμές βράχων κατά τη διάρκεια της μέρας.
Το γατόψαρο είναι, επίσης, εν δυνάμει επικίνδυνο είδος για κάποιον που θα τύχει να το αλιεύσει και να το χειριστεί, καθώς τα αγκάθια του ραχιαίου και πλευρικού του πτερυγίου και οι εκκρίσεις του δέρματός του περιέχουν ισχυρές τοξίνες. Τα συμπτώματα μετά από τσίμπημα περιλαμβάνουν τοπική διόγκωση γύρω από το σημείο τραυματισμού και ακραίο πόνο, και εάν το τραύμα αφεθεί χωρίς θεραπεία, ίσως και πιο σοβαρές επιπλοκές, ακόμα και θάνατο. Αντιμετώπιση τυχόν τσιμπήματος περιλαμβάνει θέρμανση της περιοχής, συνήθως με ζεστό νερό, για περιορισμό της δράσης της τοξίνης ως άμεσο ανακουφιστικό μέτρο και οπωσδήποτε μετάβαση σε ιατρικό κέντρο το συντομότερο δυνατό.
Σημειώνεται ότι το γατόψαρο δεν είναι το πρώτο ξενικό είδος ψαριού που εκκρίνει τοξίνες που καταγράφεται στα νερά μας, καθότι και άλλα τέτοια είδη ψαριών έχουν εγκατασταθεί εδώ και καιρό, όπως π.χ. ολαγοκέφαλος και το λεοντόψαρο. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στα νερά μας υπάρχει και μια μέχρι στιγμής καταγραφή του τοξικού Λεσσεψιανού πετρόψαρου(Synanceia verrucosa) (βλ. εικόνα 2), στη θαλάσσια περιοχή της κατεχόμενης Κώμας του Γιαλού το 2020. Το είδος αυτό είναι σχετικά μικρού μεγέθους και ζει κυρίως σε βραχώδεις βυθούς και σε βάθη μέχρι 30 μέτρα. Τα αγκάθια του πετρόψαρου περιέχουν την πρωτεϊνική τοξίνη βερρουκοτοξίνη (verrucotoxin - VTX), η οποία θεωρείται από τις ισχυρότερες τοξίνες που υπάρχουν σε θαλάσσιους οργανισμούς. Τα συμπτώματα μετά από τσίμπημα περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ακραίο πόνο, αιμορραγία, τοπική διόγκωση γύρω από τη θέση δηλητηρίασης και, εάν το τραύμα αφεθεί χωρίς θεραπεία, παράλυση, αναπνευστική δυσκολία μέχρι και θάνατο.
Αντιμετώπιση τυχόν τσιμπήματος περιλαμβάνει θέρμανση της περιοχής, συνήθως με ζεστό νερό, για περιορισμό της δράσης της τοξίνης ως άμεσο ανακουφιστικό μέτρο και οπωσδήποτε μετάβαση σε ιατρικό κέντρο το συντομότερο δυνατό. Σημειώνεται ότι υπάρχει αντίδοτο για τη βερρουκοτοξίνη, το οποίο αυξάνει σε μεγάλο βαθμό τη δυνατότητα αποτελεσματικής αντιμετώπισης τέτοιων περιστατικών. Σημειώνεται ότι το ΤΑΘΕ έχει ήδη έρθει σε επικοινωνία με τις αρμόδιες ιατρικές υπηρεσίες, οι οποίες έχουν ήδη εξασφαλίσει το αντίδοτο για τη βερρουκοτοξίνη.
Για περισσότερες πληροφορίες για τα είδη αυτά το κοινό μπορεί να ανατρέξει στο σχετικό ενημερωτικό υλικό στην ιστοσελίδα του ΤΑΘΕ.
