Περί τα τέλη Δεκεμβρίου η Κύπρος θα υποδεχθεί το πρώτο εμβόλιο, για να ακολουθήσουν περισσότερα τους επόμενους μήνες. Η όλη διαδικασία προκαλεί διάφορα ερωτήματα για το όλο εγχείρημα. Αν θα δοθούν κίνητρα εμβολιασμού, πώς θα παρακολουθείται η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια του εμβολίου, καθώς και το πώς θα κερδηθεί η μερίδα του κόσμου που εκφράζει επιφυλάξεις για τον εμβολιασμό. Τα ερωτήματα αυτά προσπάθησαν να απαντήσουν μέσω της «Κ», με τις μέχρι τώρα γνώσεις τους γύρω από τα εμβόλια και τις διαδικασίες, εκπρόσωποι της επιστημονικής κοινότητας.
Κίνητρα
Οι τρεις κατηγορίες εμβολίων έχουν δείξει ότι εξαλείφουν την πιθανότητα λοίμωξης από τη νόσο COVID-19, ωστόσο, ερώτημα παραμένει το κατά πόσο είναι εξίσου αποτελεσματικά και στην εξάλειψη της πιθανότητας μετάδοσης του ιού από άνθρωπο σε άνθρωπο. Η απάντηση αναμένεται ότι θα δοθεί μέσα από τις μελέτες της φάσης 3 των εμβολίων ή και από τη χορήγησή τους στον πληθυσμό. Τα πιο πάνω, καθώς και το γεγονός ότι οι δόσεις των εμβολίων θα φτάνουν στην Κύπρο ανά παρτίδες, θα καθορίσουν την «επιβράβευση» των εμβολιασθέντων, όπως η μη χρήση της μάσκας και η ελευθερία στις μετακινήσεις. Σίγουρα, για μερικούς μήνες – εκτιμάται ότι μέχρι τον Ιούνιο η κατάσταση θα είναι πολύ καλύτερη – θα διατηρηθούν τα γενικά μέτρα προστασίας, όπως η κοινωνική αποστασιοποίηση, η συχνή αντισηψία των χεριών και η χρήση της μάσκας, καθώς πιστεύεται ότι πρέπει να λειτουργήσουν, σε πρώτη φάση, συνεργικά με τα εμβόλια. Βασικά κομμάτια στο παζλ αποτελούν η τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων και των ποσοτήτων των εμβολίων, όπως και η διάθεση του πληθυσμού να εμβολιαστεί.
Βάσει ευρωπαϊκού πλάνου
Αυτό που τονίζεται από τις υγειονομικές αρχές σε ευρωπαϊκό και τοπικό επίπεδο είναι ότι σε προτεραιότητα εμβολιασμού θα τεθούν οι ευπαθείς ομάδες και οι ηλικιωμένοι που φιλοξενούνται σε κλειστές δομές, όπως και οι επαγγελματίες υγείας στα νοσοκομεία και το προσωπικό που φροντίζει τους ενοίκους των δομών. Αυτό προκύπτει από το ότι το πλάνο εμβολιασμού είναι βασισμένο σε δύο πυλώνες, όπως είναι η επικινδυνότητα της εργασίας και ο κίνδυνος σοβαρής νόσησης. Ανάλογα με τα δεδομένα της κάθε χώρας μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενδεχομένως να υπάρξουν κάποιες διαφοροποιήσεις.
Χωρίς δυνατότητα επιλογής
Το γεγονός ότι η Κύπρος συμμετέχει σε όλες τις διαδικασίες προμήθειας εμβολίων, καθώς και το ότι τα εμβόλια έχουν το καθένα διαφορετικά χαρακτηριστικά, εύλογα προκαλεί το ερώτημα αν οι πολίτες θα έχουν επιλογή να εμβολιασθούν. Σε πρώτη φάση, το εμβόλιο που αναμένεται να φτάσει στην Κύπρο περί τα τέλη Δεκεμβρίου είναι αυτών των εταιρειών Pfizer/Biontech, σε 48.995 δόσεις. Το εμβόλιο της Moderna θα ακολουθήσει, ωστόσο, οι δόσεις που θα λάβει η Κύπρος είναι μικρότερες. Άρα, το πρώτο διάστημα, δεν θα υπάρχει δυνατότητα επιλογής. Παράλληλα, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι δοκιμές. Συγκεκριμένα, το εμβόλιο της Pfizer είναι δοκιμασμένο σε άτομα μέχρι και 80 ετών, αλλά όχι σε άτομα κάτω των 16 ετών, και σε ασθενείς HIV. Την ίδια ώρα, με βάσει τα δεδομένα που έχουν δημοσιευθεί, το εμβόλιο της AstraZenecaδεν έχει δοκιμαστεί σε ανθρώπους άνω των 55 ετών. Σύμφωνα με επιστημονικούς κύκλους, όλα τα νέα φάρμακα και εμβόλια βρίσκονται υπό καθεστώς επιπρόσθετης παρακολούθησης, βάσει των ευρωπαϊκών κανονισμών. Όπως και σε όλες τις περιπτώσεις, η αναφορά τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών των εμβολίων κατά της COVID19 θα γίνεται με το σύστημα φαρμακοπαρακολούθησης της ΕΕ. Για τη διαδικασία αυτή θα χρησιμοποιηθεί και κατάλληλο λογισμικό. Ρόλο αναμένεται ότι θα αναλάβουν, σε αυτή την περίπτωση, και οι προσωπικοί ιατροί, στους οποίους θα μπορούν οι πολίτες να αναφέρουν τυχόν παρενέργειες.
Με πιστοποίηση
Ακόμα ένα ερώτημα το οποίο τίθεται το τελευταίο διάστημα, είναι αν θα υπάρχει πιστοποίηση ότι οι πολίτες έχουν λάβει το εμβόλιο. Βάσει του πλάνου που καταρτίζεται από το Υπ. Υγείας, μετά τον εμβολιασμό ο καθένας από εμάς θα λαμβάνει μια κάρτα εμβολιασμού, μια πρακτική που εφαρμόζεται σε όλο τον κόσμο. Στην κάρτα εμβολιασμού θα καταχωρούνται όλα τα στοιχεία, όπως η ημερομηνία κατά την οποία έλαβε κάποιος το εμβόλιο, ενώ θα υπάρχει κι ένα αυτοκόλλητο με τον κωδικό του εμβολίου που του έχει χορηγηθεί. Επίσης, θα αποτελεί ένα μέσο με το οποίο, σε περίπτωση ανεπιθύμητων ενεργειών, θα μπορούν οι προσωπικοί ιατροί να βλέπουν ποιο εμβόλιο χορηγήθηκε στους ασθενείς και ποιας παρτίδας, ώστε να γίνεται αποτελεσματικότερα η καταχώριση των δεδομένων και η αξιολόγηση της κατάστασης.
Με δικλίδες ασφαλείας και προϋποθέσεις
Μια σημαντική προειδοποίηση προς τις υγειονομικές αρχές διεθνώς αποτέλεσαν τα δύο περιστατικά αναφυλαξίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, που αφορούσαν άτομα που έλαβαν το εμβόλιο των εταιρειών Pfizer/Biontech τις προηγούμενες μέρες. Σύμφωνα με τα όσα έγιναν γνωστά, το Εθνικό Σύστημα Υγείας της Βρετανίας προέβη σε συστάσεις προς τα άτομα με ιστορικό σημαντικών αλλεργικών αντιδράσεων να μη λάβουν το συγκεκριμένο εμβόλιο, μετά τα δύο περιστατικά τα οποία υπέστησαν αναφυλακτικό σοκ. Την ίδια ώρα, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι όλα τα εμβόλια πιθανόν να προκαλέσουν τέτοιου είδους παρενέργειες, κυρίως σε άτομα με προδιάθεση. Όσον αφορά στον επικείμενο εμβολιασμό κατά της COVID-19 στην Κύπρο, που θα γίνει σε πρώτη φάση με εμβόλιο των συγκεκριμένων εταιρειών, τα μηνύματα είναι καθησυχαστικά, καθώς όπως αναφέρεται θα πραγματοποιείται σε εμβολιαστικά κέντρα, όπου θα τηρούνται όλες οι προδιαγραφές ασφαλείας.
Ο δρ Χρήστος Πέτρου, αναπληρωτής καθηγητής στο Πρόγραμμα Φαρμακευτικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, εξηγεί στην «Κ» ότι, όπως έγινε γνωστό, τα δύο άτομα τα οποία υπέστησαν το αλλεργικό επεισόδιο είχαν σχετικό ιατρικό ιστορικό. Μάλιστα, είχαν μαζί τους τον συγκεκριμένο εξοπλισμό για να παράσχουν οι ίδιοι τις πρώτες βοήθειες στον εαυτό τους. Η πρόκληση τέτοιων επεισοδίων εξαιτίας του εμβολιασμού, προσθέτει, δεν είναι συχνή, ωστόσο είναι δυνατόν να συμβεί. Διευκρινίζοντας το πώς καθορίζεται ο βαθμός στον οποίο ένα εμβόλιο έχει αυτού του είδους τις παρενέργειες, ο δρ Πέτρου είπε ότι οι μηχανισμοί των αλλεργιών δεν σχετίζονται με τον μηχανισμό δράσης των φαρμάκων, αλλά είναι πολύ πιο περίπλοκες. Αυτό τις καθιστά δύσκολα ανιχνεύσιμες ακόμα και στις κλινικές μελέτες, οι οποίες γίνονται σε περιορισμένο αριθμό ατόμων και ενδεχομένως σε συγκεκριμένους πληθυσμούς. Αυτή τη στιγμή, που ο εμβολιασμός γίνεται σε επίπεδο γενικού πληθυσμού, η γνώση συνεχώς θα εμπλουτίζεται, όσον αφορά τις πιθανές παρενέργειες που δεν εντοπίστηκαν κατά τις δοκιμές.Οι συστάσεις που θα γίνουν στους πολίτες της Κύπρου, θα εξαρτηθούν από την αξιολόγηση των εμβολίων η οποία θα γίνει από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων, προτού δοθεί η έγκριση.
Σύμφωνα με το πλάνο που επεξεργάζονται αυτή την περίοδο οι υγειονομικές αρχές της Κύπρου, υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για να γίνει ο εμβολιασμός με ασφάλεια. Σε γενικές γραμμές, η διαδικασία αυτή γίνεται σε χώρους όπου υπάρχει ο απαραίτητος εξοπλισμός και το εξειδικευμένο προσωπικό, το οποίο γνωρίζει πώς να αντιμετωπίσει αλλεργικές αντιδράσεις. Παράλληλα με τα πιο πάνω, στα άτομα που θα λάβουν το εμβόλιο γίνεται σύσταση για να παραμένουν περίπου μισή ώρα στον χώρο του εμβολιασμού. Σύμφωνα με τον δρα Πέτρου, οι αλλεργικές αντιδράσεις εμφανίζονται σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα, περίπου των 30 λεπτών ή της μιας ώρας. Οι εμβολιασμοί κατά της COVID-19 στην Κύπρο θα πραγματοποιηθούν σε εμβολιαστικά κέντρα, με τον σχεδιασμό να προβλέπει τη λειτουργία μεγάλου αριθμού, με στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή κάλυψη σε όλες τις επαρχίες. Τα εμβόλια θα γίνονται από άτομα με εμπειρία από προηγούμενες εκστρατείες εμβολιασμών, όπως οι επισκέπτριες υγείας και οι νοσηλευτές.
Ιατρικό ιστορικό
Το λογισμικό του ΓεΣΥ θα αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για τους επαγγελματίες υγείας που θα διενεργούν τον εμβολιασμό, ώστε να αντλήσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για το ιατρικό ιστορικό του κάθε πολίτη, κατόπιν φυσικά συναίνεσης αναφορικά με τα προσωπικά δεδομένα. Επίσης, αν κάποιος ο οποίος θα προσέλθει στο εμβολιαστικό κέντρο έχει κάποιο πρόβλημα υγείας ή γνωστή αλλεργία θα πρέπει να την αναφέρει στο προσωπικό. Αξίζει να αναφερθεί ότι η κατηγοριοποίηση των ομάδων του πληθυσμού θα γίνει βάσει και του ιατρικού τους ιστορικού, διευκρινίζει ο δρ Χρήστος Πέτρου. Μέχρι στιγμής, το εμβόλιο των Pfizer/Biontech αντενδείκνυται για άτομα κάτω των 16 ετών και για τις εγκυμονούσες, καθώς και τα άτομα με ιστορικό βαριών αλλεργιών.
Στοίχημα oι αρνητές
Η έλευση του εμβολίου πολύ πιθανόν να μη βρει τις πόρτες όλων των πολιτών ανοιχτές, κάτι που θα αποτελέσει το μεγαλύτερο ίσως στοίχημα για την κυβέρνηση, στην προσπάθεια για αναχαίτιση της πανδημίας. Χαρακτηριστική ήταν η επεισοδιακή διαμαρτυρία που διοργανώθηκε την προηγούμενη Πέμπτη έξω από το συγκρότημα «Δίας» στη Λευκωσία, όταν μικρή ομάδα πολιτών φώναξε, μεταξύ άλλων, εναντίον των εμβολιασμών. Πολύ σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια να πεισθούν οι Κύπριοι πολίτες για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των εμβολίων, θα διαδραματίσει η σωστή επικοινωνιακή διαχείριση εκ μέρους της πολιτείας. Η σύντομη παρουσίαση που έγινε από την δρα Ζωή Δωροθέα Πανά τις προηγούμενες μέρες στο πλαίσιο συνέντευξης Τύπου, αποσκοπούσε στην κατ’ αρχήν ενημέρωση του κοινού.
Την Τρίτη θα ακολουθήσει δεύτερη συνέντευξη Τύπου κατά την οποία θα παρουσιαστεί από την αναπληρώτρια διευθύντρια των Ιατρικών Υπηρεσιών, δρα Όλγα Καλακούτα, το πλάνο του εμβολιασμού. Στα σκαριά, ωστόσο, βρίσκεται και η προετοιμασία μιας επικοινωνιακής καμπάνιας η οποία θα «τρέξει» πολύ σύντομα, δεδομένων και των γνωστών χρονοδιαγραμμάτων έλευσης του εμβολίου. Η καμπάνια δεν θα αφορά μόνο την προτροπή του κόσμου για να εμβολιαστεί, αλλά ποια θα είναι η διαδικασία εμβολιασμού. Υπόψη θα ληφθούν οι ομάδες του πληθυσμού που θα τεθούν σε προτεραιότητα, καθώς και αυτές για τις οποίες το εμβόλιο αντενδείκνυται.Αναφορικά με το ποσοστό του πληθυσμού που θα πρέπει να εμβολιαστεί, η Συμβουλευτική Επιστημονική Επιτροπή αναμένεται να εξαγάγει τα ακριβή δεδομένα, για να δώσει κατεύθυνση ως προς το ύψος του. Κατ’ αρχήν, αναφέρεται ότι πρέπει να εμβολιαστεί το 60- 70% του πληθυσμού, ωστόσο το ακριβές ποσοστό θα προκύψει από την ανάλυση των επιδημιολογικών δεδομένων.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
