Kathimerini.com.cy
Του Κωνσταντίνου Α. Ιακώβου*
Τα διάφορα είδη λαχάνων αναφέρονται ως σταυρανθή λαχανικά. Το όνομά τους προέρχεται από το σταυροειδές σχήμα όλων των ανθέων που σχηματίζουν όλα τα σταυρανθή λαχανικά.
Τα πιο κοινά είδη λαχάνων προς βρώση είναι όλα απόγονοι του είδους “Brassica oleracea”, ενός φυτού το οποίο φυτρώνει σε άγρια μορφή κατά μήκος των γκρεμών και των ακτών της Αγγλίας, της Νοτιοδυτικής Ευρώπης και της Μεσογείου. Αυτά είναι το κοινό πράσινο ή λευκό λάχανο, το μπρόκολο, το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών και τα ακέφαλα λάχανα, όπως το κατσαρό λάχανο και η λαχανίδα. Τα βρώσιμα ασιατικά λάχανα που είναι όλα απόγονοι διαφορετικών ειδών “Brassica”, με πιο λεπτή γεύση.
Πρέπει να επισημάνω ότι το σινάπι, το νεροκάρδαμο και το ραπάνι είναι επίσης σταυρανθή λαχανικά, όπως είναι και τα ελαιώδη είδη της κράμβης και του καναδικού ξαδέλφου της η ελαιοκράμβη.
Όλες οι μελέτες που διενεργήθηκαν πρόσφατα δείχνουν ότι οι ουσίες που περιέχουν τα σταυρανθή λαχανικά συγκαταλέγονται μεταξύ εκείνων που ευθύνονται για τις αντικαρκινικές ιδιότητες, οι οποίες συνδέονται με μια διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά.
Οι μελέτες αυτές δείχνουν επίσης ότι τα σταυρανθή παρουσιάζουν πραγματικές ιδιότητες χημειοπροφύλαξης, έτσι μπορούμε να πούμε ότι η κατανάλωση αυτών των λαχανικών συνδέεται με τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης πολλών άλλων μορφών καρκίνου, περιλαμβανομένου του καρκίνου του προστάτη, του μαστού, των πνευμόνων, καρκίνων του γαστρεντερικού, όπως του στομάχου και του παχέως εντέρου.
Πράγματι, τρεις ή περισσότερες μερίδες σταυρανθών την εβδομάδα έχουν αποδειχθεί ακόμη πιο αποτελεσματικές και από την ντομάτα στην πρόληψη εκδήλωση καρκίνου του προστάτη, ενώ πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι οι ντομάτες συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο ισχυρών συμμάχων μας στη συγκεκριμένη μάχη.
Αν οι ποσότητες φρούτων και λαχανικών που περιλαμβάνονται στο διαιτολόγιο μας παίζουν βασικό ρόλο στην πρόληψη του καρκίνου, αυτά τα αποτελέσματα επισημαίνουν ότι ορισμένοι τύποι λαχανικών, και ιδιαίτερα τα σταυρανθή, είναι ζωτικής σημασίας στη μάχη κατά της εξάπλωσης του καρκίνου. Τέτοιες παρατηρήσεις αποκτούν ακόμη μεγαλύτερη σπουδαιότητα στο πλαίσιο του δυτικού τρόπου διατροφής και ιδιαίτερα του βορειοαμερικανικού διαιτολογίου, στο οποίο οι πατάτες αντιπροσωπεύουν τη μισή ποσότητα φρούτων και λαχανικών που καταναλώνονται, ενώ η παρουσία των σταυρανθών παραμένει μέτρια στην καλύτερη περίπτωση.
ΟΙ ΦΥΤΟΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΣΤΑ ΣΤΑΥΡΑΝΘΗ
Η θεαματική μείωση του κινδύνου ανάπτυξης διαφόρων μορφών καρκίνου που παρατηρείται σε άτομα με διαιτολόγιο πλούσιο σε σταυρανθή λαχανικά υποδηλώνει ότι αυτές οι συγκεκριμένες τροφές αποτελούν σημαντική πηγή φυτοχημικών ενώσεων. Πράγματι, απ΄ όλα τα βρώσιμα φυτά, τα σταυρανθή είναι πιθανόν αυτά που περιέχουν τη μεγαλύτερη ποικιλία φυτοχημικών ενώσεων με αντικαρκινική δράση. Πέρα από τις διάφορες πολυφαινόλες που εντοπίζονται σ΄ άλλες τροφές οι οποίες προστατεύουν από τον καρκίνο, τα σταυρανθή περιέχουν υψηλές συγκεντρώσεις μια ομάδα ενώσεων γνωστές ως θειογλυκοζίτες.
ΘΕΙΟΓΛΥΚΟΖΙΤΕΣ
Οι θειογλυκοζίτες δεν δρουν άμεσα στην πρόληψη της ανάπτυξης του καρκίνου. Αντίθετα λειτουργούν απελευθερώνοντας δύο κατηγορίες ενώσεων, οι οποίες διαθέτουν υπερβολικά υψηλή αντικαρκινική δράση: Τα ισοθειοκυανικά οξέα και οι ινδόλες – Βλέπε Πίνακα 1 και σχήμα 2.
Τα σταυρανθή πρέπει να μαγειρεύονται όσο το δυνατόν λιγότερο, σε ελάχιστη ποσότητα υγρών, για τη μείωση απώλειας της δράσης της μυροσινάσης και των θειογλυκοζιτών, η οποία προκαλε΄8ιται από το μούλιασμα του λαχανικού στο νερό. Τεχνικές ταχείας παρασκευής όπως αυτή του ατμού ή του τηγανίσματος σε γουόκ (κινέζικο τηγάνι) αποτελούν απλούς και αποτελεσματικούς τρόπους μεγιστοποίησης της ποσότητας των αντικαρκινικών ουσιών που απελευθερώνονται από τα σταυρανθή. Ένα πρόσθετο θετικό στοιχείο είναι ότι συχνά κατορθώνουν να κάνουν αυτά τα λαχανικά πιο ελκυστικά και πιο εύγεστα.
Τα νωπά λαχανικά είναι πολύ ανώτερα από τα κατεψυγμένα και τα θερμομαγειρεμένα.
Συμπερασματικά και περιληπτικά αναφέρω πως:
• Τα σταυρανθή λαχανικά περιέχουν σημαντικές ποσότητες πολλών αντικαρκινικών ενώσεων που επιβραδύνουν την ανάπτυξη του καρκίνου.
• Εμποδίζουν καρκινογόνες ουσίες να προκαλέσουν φθορά στα κύτταρα.
• Το μπρόκολο και τα λαχανικά Βρυξελών αποτελούν εξαιρετική πηγή αυτών των αντικαρκινικών ουσιών.
• Τα σταυρανθή λαχανικά πρέπει να μαγειρεύονται ελαφρά και να μασιούνται πολύ καλά ώστε να προσφέρουν όλα τα οφέλη του αντικαρκινικού δυναμικού τους.
