Kathimerini.com.cy
Η Οργάνωση Παραπληγικών Κύπρου (Ο.ΠΑ.Κ.) υπέβαλε παράπονο στο Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως κατά του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας, αναφορικά με τη διαβούλευση του Υφυπουργείου με τις οργανώσεις ατόμων με αναπηρίες κατά την ετοιμασία της νέας νομοθεσίας για άτομα με αναπηρίες.
Σύμφωνα με την Ο.ΠΑ.Κ., το Υφυπουργείο ξεκίνησε το 2024 την ετοιμασία της προαναφερθείσας νέας νομοθεσίας χωρίς να έχει οποιαδήποτε διαβούλευση με τις οργανώσεις ατόμων με αναπηρίες, παρά μόνο με την Κυπριακή Συνομοσπονδία Οργανώσεων Αναπήρων (ΚΥΣΟΑ). Η μόνη δε σχετική ενημέρωση που είχαν, σύμφωνα με την Ο.ΠΑ.Κ., ήταν στις 30 Δεκεμβρίου 2024, οπόταν και το Υφυπουργείο τους ενημέρωσε γενικά για την υπό εκπόνηση νομοθεσία, με έμφαση στα θέματα φροντίδας και τους ζήτησε όπως αποστείλουν τυχόν εισηγήσεις επί του θέματος. Ακολούθως, αποτάθηκαν επανειλημμένα στο Υφυπουργείο με επιτολές ημερομηνιών 9 Ιανουαρίου, 18 Φεβρουαρίου και 24 Μαρτίου 2025, με τις οποίες είχαν ζητήσει να τους διαβιβαζόταν το προσχέδιο της νέας νομοθεσίας ούτως ώστε να ήταν σε θέση να αποστείλουν τις εισηγήσεις τους, πλην όμως το Υφυπουργείο δεν ανταποκρίθηκε. Επίσης, όταν πληροφορήθηκαν για την έναρξη της διαβούλευσης για τη νέα νομοθεσία, αποτάθηκαν γραπτώς στο Υφυπουργείο στις 22 Μαΐου 2024 και είχαν ζητήσει να ενημερώνονταν έγκαιρα και να λάμβαναν μέρος στη διαβούλευση, τόσο η Ο.ΠΑ.Κ., όσο και άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις ατόμων με αναπηρίες. Εντούτοις, όπως υποστηρίζει η Ο.ΠΑ.Κ., και πάλι το Υφυπουργείο δεν είχε ανταποκριθεί και ουδέποτε απάντησε στην εν λόγω επιστολή τους.
Η απάντηση του Υφυπουργείου
Σε επικοινωνία του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως με τον Γενικό Διευθυντή του Υφυπουργείου επεσήμανε ότι πρόθεση του Υφυπουργείου είναι η ενεργώς εμπλοκή των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων για όλες τις σχετικές πολιτικές που προωθεί και εφαρμόζει. Προς τούτο, τόσο σε επίπεδο αρμόδιου Τμήματος, όσο και σε επίπεδο Υφυπουργείου, γίνονται πολύ συχνά συναντήσεις με οργανώσεις, πέραν της ΚΥΣΟΑ, στις οποίες συζητούνται σχετικά θέματα, αιτήματα κλπ., τόσο για γενικότερα θέματα που αφορούν οριζόντια τα άτομα με αναπηρία (πχ. αποδέσμευση από ΕΕΕ) όσο και ειδικότερα θέματα που αφορούν συγκεκριμένη αντιπροσωπευτική οργάνωση, η οποία είναι καταλληλότερη να αναπτύξει το θέμα που απασχολεί τα μέλη της ή/και εκείνους που εκπροσωπεί (πχ. αυτισμός). Συγκεκριμένα με την Ο.ΠΑ.Κ. και με τον Πρόεδρό της, έγινε σε επίπεδο Γενικού Διευθυντή και Υφυπουργού Κοινωνικής Πρόνοιας, αριθμός συναντήσεων και τηλεφωνικών επικοινωνιών εντός του έτους 2024 και μέχρι σήμερα, στα πλαίσια των οποίων συζητήθηκαν και συνεχίζουν να συζητούνται θέματα που αφορούν στην Ο.ΠΑ.Κ. ή για τα οποία ενδιαφέρεται. Πρόθεση του Υφυπουργείου είναι όπως το υπό ετοιμασία προσχέδιο Νομοσχεδίου με τίτλο «ο περί Κοινωνικής Συμμετοχής, Συμπερίληψης και Αποκατάστασης Ατόμων με Αναπηρίες Νόμος του 2025», αποσταλεί σε όλες τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις, εμπλεκόμενες Υπηρεσίες και Ανεξάρτητους θεσμούς και τύχει εκτεταμένης διαβούλευσης, πριν αυτό προχωρήσει σε επόμενο στάδιο.
Η Επίτροπος Διοικήσεως διαπιστώνει ότι η υποχρέωση των δημόσιων υπηρεσιών να διαβουλεύονται με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες κατά τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων για ζητήματα που άπτονται των ατόμων με αναπηρίες, καθώς και στο ευρύτερο πλαίσιο παρακολούθησης της εφαρμογής της Σύμβασης, υπαγορεύεται ρητώς στα άρθρα 4(3) και 33 της Σύμβασης. Η εν λόγω υποχρέωση για διαβούλευση με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις των ατόμων με αναπηρίες, έχει ρυθμιστεί νομοθετικά με τον Ν.143(I)/2006, με τον οποίο η ΚΥ.Σ.Ο.Α. αναγνωρίζεται και καθιερώνεται ως ο κοινωνικός εταίρος του Κράτους σε θέματα που αφορούν στα άτομα με αναπηρίες. Ως εκ τούτου, όλες οι δημόσιες υπηρεσίες υποχρεούνται να διαβουλεύονται με την ΚΥ.ΣΟ.Α. για οποιαδήποτε ζητήματα ενδέχεται να επηρεάζουν με οιονδήποτε τρόπο τα άτομα με αναπηρίες, όπως εξάλλου επιτάσσει και το άρθρο 4(3) της Σύμβασης. Αυτό η πρόνοια όμως, δεν αποκλείει την συμμετοχή των άλλων αντιπροσωπευτικών οργανώσεων ατόμων με αναπηρίες από τη διαδικασία των διαβουλεύσεων, ιδίως όταν πρόκειται για οργανώσεις που δεν είναι μέλη της ΚΥ.ΣΟ.Α.. Αυτό γιατί όπως έχει αναφερθεί πιο πάνω η ίδια η αρμόδια Επιτροπή του ΟΗΕ αναφέρει ρητώς ότι ακόμη και αν υπάρχει οργάνωση ομπρέλα των ατόμων με αναπηρίες (όπως στην προκειμένη περίπτωση η ΚΥ.Σ.Ο.Α), οι αντιπροσωπευτικές οργανώσεις ατόμων με αναπηρία που δεν είναι μέλη της συγκεκριμένης οργάνωσης ομπρέλα, γνωρίζουν πιο λεπτομερώς τις προσωπικές συνθήκες των μελών τους και, ως εκ τούτου θα πρέπει και αυτές να συμμετέχουν στις διαβουλεύσεις για την προώθηση των συμφερόντων των μελών τους.
Ομοίως, η Διεθνής Συμμαχία για την Αναπηρία (International Disability Alliance) επισημαίνει ότι οι οργανώσεις ομπρέλα εκπροσωπούν τις οργανώσεις-μέλη τους και αποκλειστικά σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος, τα οποία έχουν συλλογικά αποφασιστεί. Η δε ύπαρξή οργανώσεων ομπρέλα σε εθνικό επίπεδο, δεν παρεμποδίζει, σε καμία περίπτωση, τη συμμετοχή ατόμων ή οργανώσεων ατόμων με αναπηρίες σε διαβουλεύσεις ή σε άλλες μορφές προώθησης των συμφερόντων των ατόμων με αναπηρία.
Συγχρόνως, στην ιστοσελίδα του Υπάτου Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, αναφέρεται πως όταν οι διαβουλεύσεις διενεργούνται μόνο με μια εθνική οργάνωση ομπρέλα, ενδέχεται να αποκλείουν άλλες οργανώσεις ατόμων με αναπηρίες που δεν είναι μέλη της οργάνωσης ομπρέλα, από τη συμμετοχή (σε διαβουλεύσεις) και την έκφραση των απόψεών τους.
Κατά συνέπεια και χωρίς να παραγνωρίζονται οι διατάξεις του Ν.143(I)/2006 με τον οποίο η ΚΥ.Σ.Ο.Α. έχει καθιερωθεί ως κοινωνικός εταίρος του κράτους σε θέματα που αφορούν άτομα με αναπηρία, (ο οποίος όμως προϋπήρχε πριν την κύρωση της Σύμβασης του ΟΗΕ), το 2017 η αρμόδια Επιτροπή του ΟΗΕ εξέφρασε, στις Καταληκτικές Παρατηρήσεις της, την ανησυχία της για την ανεπαρκή συνεργασία του Κράτους με τις αντιπροσωπευτικές οργανώσεις ατόμων με αναπηρίες και συνέστησε τη βελτίωση της εν λόγω συνεργασίας. Συνακόλουθα, οι διαβουλεύσεις των δημοσίων αρχών για θέματα που αφορούν στα άτομα με αναπηρίες ή/και τα επηρεάζουν με οποιονδήποτε τρόπο, θα πρέπει να περιλαμβάνουν τόσο την ΚΥ.Σ.Ο.Α. όσο και άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις ατόμων με αναπηρίες που έχουν άμεση γνώση των αναγκών και συμφερόντων των μελών τους. Με τον τρόπο αυτό, όχι μόνο δεν υπονομεύεται ο ρόλος της ΚΥ.Σ.Ο.Α. ως ο κατεξοχήν κοινωνικός εταίρος του Κράτους σε θέματα που αφορούν στα άτομα με αναπηρία, αλλά, αντιθέτως, ενισχύεται η φωνή και η διαπραγματευτική της θέση, αφού η προσπάθειά της για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες συνεπικουρείται και από άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις που δεν είναι μέλη της.
Νοείται ότι, σε κάθε περίπτωση, η εμπλοκή και συμμετοχή της ΚΥ.Σ.Ο.Α. και των αντιπροσωπευτικών οργανώσεων ατόμων με αναπηρίες στις διαβουλεύσεις θα πρέπει να είναι έγκαιρη, ήτοι να μην βρίσκονται προ τετελεσμένων ή/και ειλημμένων αποφάσεων της διοίκησης προτού να κληθούν να συμμετάσχουν στις διαβουλεύσεις, καθότι, με βάση τη Σύμβαση και την αρμόδια Επιτροπή του ΟΗΕ, η εμπλοκή τους στις διαβουλεύσεις θα πρέπει να είναι ουσιαστική ώστε να συμβάλλουν στη διαμόρφωση πολιτικών και νομοθετημάτων που επηρεάζουν τα άτομα με αναπηρίες.
Οι εισηγήσεις
Με γνώμονα τα ανωτέρω η Επίτροπος αναφέρει ότι το Υφυπουργείο, καθώς και οι υπόλοιπες κρατικές υπηρεσίες, θα πρέπει να εμπλέκουν άμεσα και έγκαιρα στις διαδικασίες διαβουλεύσεων που αφορούν στα άτομα με αναπηρίες, πέρα από την ΚΥ.Σ.Ο.Α., και άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις ατόμων με αναπηρία που δεν είναι μέλη της ΚΥΣΟΑ, ούτως ώστε εκφέρουν τις απόψεις τους και να συμβάλλουν με την υποβολή εισηγήσεων στη διαμόρφωση δράσεων και πολιτικών που αφορούν στα άτομα με αναπηρία.
Σε σχέση με την προκειμένη περίπτωση, αναμένεται από το Υφυπουργείο ότι, έστω και με καθυστέρηση, θα ενημερώσει πλήρως την Ο.ΠΑ.Κ. για το προσχέδιο του Νομοσχεδίου με τίτλο «ο περί Κοινωνικής Συμμετοχής, Συμπερίληψης και Αποκατάστασης Ατόμων με Αναπηρίες Νόμος του 2025» ως επίσης και ότι από τώρα και εντεύθεν θα διασφαλίζει τη συμμετοχή σε διαβουλεύσεις για ζητήματα που επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα τα άτομα με αναπηρίες, τόσο της ΚΥ.Σ.Ο.Α. όσο και άλλων αντιπροσωπευτικών οργανώσεων ατόμων με αναπηρίες, (έστω και σε ομάδες για πρακτικούς λόγους )σύμφωνα με τις πρόνοιες της Σύμβασης όπως έχουν αναφερθεί ανωτέρω, συμπεριλαμβανομένης της Ο.ΠΑ.Κ. που παρότι δεν είναι μέλος της ΚΥ.Σ.Ο.Α εκπροσωπεί μεγάλο αριθμό ατόμων με σοβαρές αναπηρίες.
Η Έκθεση υποβάλλεται στην Υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας, για την υλοποίηση των προαναφερθέντων εισηγήσεων και κοινοποιείται στη Διευθύντρια του Τμήματος Κοινωνικής Ενσωμάτωσης Ατόμων με Αναπηρίες, ως το Κεντρικό Σημείο για την εφαρμογή της Σύμβασης, ούτως ώστε να προβεί στις αναγκαίες ενέργειες προς ενημέρωση των κρατικών υπηρεσιών για την υποχρέωσή τους να εμπλέκουν στις διαδικασίες διαβουλεύσεων για θέματα που αφορούν στα άτομα με αναπηρίες, τόσο την ΚΥ.Σ.Ο.Α. όσο και άλλες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις ατόμων με αναπηρία.
