Kathimerini.com.cy
Το δικός της μήνυμα έστειλε η Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, κ. Μαρία Στυλιανού–Λοττίδη με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αναπηρίας. Το γραφείο της Επιτρόπου άρχισε την εκστρατεία με τίτλο «ΜΑΖΙ ΓΚΡΕΜΙΖΟΥΜΕ ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ» επιδιώκοντας την συμπερίληψη, την κατάργηση των διακρίσεων, της ανισότητας και των προκαταλήψεων, ώστε τα άτομα με αναπηρία να μπορούν να απολαμβάνουν πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματά τους σε ίση βάση με τους άλλους, με ανεξαρτησία, συμμετοχή και αξιοπρέπεια.
Όπως αναφέρει στην τοποθέτησή της η Επίτροπος, παρά τη Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, η οποία έχει υπογραφεί και κυρωθεί από την Κύπρο τα άτομα να αναπηρία εξακολουθούν αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια όσον αφορά την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, στην εκπαίδευση, στην απασχόληση, στις ψυχαγωγικές δραστηριότητες και στη συμμετοχή στην πολιτική ζωή.
Αυτούσια η τοποθέτηση
Η Παγκόσμια Ημέρα Αναπηρίας, η οποία καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ το 1992 και τιμάται κάθε χρόνο στις 3 Δεκεμβρίου υπενθυμίζει ότι η προώθηση της ισότητας, της προσβασιμότητας και της ενεργούς συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία αποτελεί υποχρέωση κάθε σύγχρονου κράτους, το οποίο θεμελιώνεται στις αξίες της ισότητας, της κοινωνικής δικαιοσύνης, της ελευθερίας, της δημοκρατίας και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Η Σύμβαση του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, η οποία έχει υπογραφεί και κυρωθεί από την Κύπρο, αποτέλεσε ρηξικέλευθο βήμα προς τον καθορισμό ελάχιστων προτύπων για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, ενώ ταυτόχρονα ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων παρέχουν τη βάση για την καταπολέμηση όλων των μορφών διακρίσεων, καθιερώνοντας την ισότητα ως τον ακρογωνιαίο λίθο όλων των συναφών πολιτικών που πρέπει να εφαρμόζει και η χώρα μας.
Ωστόσο, τα άτομα να αναπηρία εξακολουθούν αντιμετωπίζουν σημαντικά εμπόδια όσον αφορά την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη, στην εκπαίδευση, στην απασχόληση, στις ψυχαγωγικές δραστηριότητες και στη συμμετοχή στην πολιτική ζωή, ενώ, σύμφωνα με στοιχεία της Ε.Ε. διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (28,4 %) σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς αναπηρία (18,4 %).
Παράλληλα, οι στόχοι της ανεξάρτητης διαβίωσης και της αποϊδρυματοποίησης δεν έχουν επιτευχθεί, με αποτέλεσμα πάνω από 1,4 εκατομμύρια άτομα με αναπηρίες στην Ε.Ε. να ζουν σε ιδρύματα.
Μάλιστα, η τελευταία έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. (FRA), με τίτλο: «Χώροι φροντίδας=χώροι ασφαλείας; Βία κατά ατόμων με αναπηρίες σε ιδρύματα», αποκαλύπτει ότι σε τέτοια περιβάλλοντα υπάρχουν σοβαρά κενά στην προστασία και την πρόληψη της βίας, της κακοποίησης και της παραμέλησης. Οι μορφές βίας, ειδικότερα, που επισημαίνονται στην έκθεση περιλαμβάνουν λεκτικές προσβολές, ακούσιες θεραπείες και υπερβολική φαρμακευτική αγωγή, αυθαίρετη χρήση περιορισμών, εργασιακή και οικονομική εκμετάλλευση, καθώς και σωματική και σεξουαλική βία. Τα φαινόμενα αυτά ευνοούνται από τη χρόνια υποστελέχωση και τους περιορισμένους πόρους, ενώ η ελλιπής ενημέρωση των ατόμων που διαμένουν σε τέτοιους χώρους για τα δικαιώματά τους και για τους τρόπους αναφοράς της κακοποίησης, ενισχύει την κουλτούρα σιωπής και ατιμωρησίας.
Το Γραφείο μου, μέσα από τις πολλαπλές και πολυεπίπεδες αρμοδιότητές του, αναδεικνύει τις κρατικές υποχρεώσεις για λήψη αποτελεσματικών μέτρων και πολιτικών που θα διασφαλίζουν την πλήρη και ενεργή συμμετοχή των ατόμων µε αναπηρία σε όλους τους τομείς της ζωής.
Ιδίως, στα πλαίσια της εξέτασης ατομικών παραπόνων, παρεμβαίνουμε για την αποκατάσταση δικαιωμάτων που έχουν παραβιαστεί, καθώς και για την υιοθέτηση πρακτικών που θα διασφαλίσουν τον σεβασμό στα δικαιώματα αυτά και την ορθή εφαρμογή τους. Είναι ενδεικτική η πρόσφατη Έκθεση του Γραφείου μου, αναφορικά με το δικαίωμα δύο παιδιών-αδερφιών με αναπηρία στην εκπαίδευση, στην οποία υπογραμμίστηκε ότι το Γραφείο μου έχει ταχθεί ενάντια στη θέσπιση ή διατήρηση οποιωνδήποτε αυθαίρετων διαχωρισμών στην εκπαίδευση και έχει προτάξει την παροχή εύλογων προσαρμογών, οι οποίες θα ανταποκρίνονται στις εξατομικευμένες ανάγκες των μαθητών και μαθητριών με αναπηρίες και που θα έχουν στο επίκεντρό τους το βέλτιστο συμφέρον των ίδιων των παιδιών, ώστε αυτά να είναι σε θέση, αφενός, να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του εκπαιδευτικού προγράμματος, και, αφετέρου, να αναπτύξουν το μέγιστο των δυνατοτήτων τους.
Πέραν των ατομικών παρεμβάσεων, το Γραφείο μου συμμετέχει στις συζητήσεις ενώπιον της Βουλής, με σκοπό την πληρέστερη νομοθετική ρύθμιση σημαντικών ζητημάτων που επηρεάζουν τις ζωές των ατόμων με αναπηρίες, όπως είναι η αναθεώρηση του πλαισίου που διέπει τις παροχές και υπηρεσίες προς τα άτομα με αναπηρίες και ο εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για την ειδική εκπαίδευση – δύο ζητήματα που βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό εξέλιξη. Έχουμε, δε, αναδείξει την ανάγκη αναθεώρησης του πλαισίου ένταξης των ατόμων με αναπηρία στην εργασία, μέσω του επανασχεδιασμού ή επέκταση των προγραμμάτων παροχής κινήτρων σε εργοδότες, στήριξης των ίδιων των ενδιαφερόμενων στην εργασία, ομαλής μετάβασης από το σχολείο στην απασχόληση και συστηματοποίησης της παρακολούθησης και της αξιολόγησης των σχετικών πολιτικών.
Τέλος, το Γραφείο μου ασκεί την αναγκαία πίεση ώστε να δίνεται προτεραιότητα στην ένταξη και την αυτόνομη διαβίωση των ατόμων με αναπηρίες στην κοινότητα. Ταυτόχρονα, όμως, υπό την ιδιότητα του Εθνικού Μηχανισμού για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων, επιθεωρούμε χώρους φιλοξενίας των ατόμων με αναπηρίες, ώστε να αποτρέπονται φαινόμενα ή περιστατικά βίας, κακοποίησης ή παραμέλησης. Σχετικές με το θέμα είναι οι σειρές επισκέψεων σε Στέγες Ηλικιωμένων, οι οποίες κατέδειξαν ότι στις Στέγες αυτές διαμένουν και άτομα με νοητική ή ψυχική αναπηρία, ελλείψει άλλων ειδικών δομών ή διευθετήσεων. Παρότι, η σχετική νομοθεσία επιτρέπει την διαμονή ατόμων άνω των 18 ετών με ψυχική αναπηρία σε Στέγες, το Γραφείο μου έχει επανειλημμένα εκφράσει έντονες επιφυλάξεις όσον αφορά την συμβατότητα της πρακτικής αυτής με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες και έχει επισημάνει ότι ο συγχρωτισμός των ατόμων αυτών με ηλικιωμένα άτομα σε ένα τέτοιο περιβάλλον τους αποστερεί τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις ικανότητες και δεξιότητες, που υπό άλλες συνθήκες θα ανέπτυσσαν. Ιδιαίτερο, δε, προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι, κατά τη διάρκεια της παραμονής ατόμων με αναπηρίες σε Στέγες, δεν τους παρέχονται εξατομικευμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις, ούτε ευκαιρίες δημιουργικής απασχόλησης, και δεν γίνεται σεβαστή η αυτονομία τους και το δικαίωμά τους να προβαίνουν σε δικές τους επιλογές.
Υπό το φως όλων των πιο πάνω και με αφορμή και φέτος της Παγκόσμιας Ημέρας Αναπηρίας αρχίσαμε εκστρατεία ενημέρωσης με τίτλο «ΜΑΖΙ ΓΚΡΕΜΙΖΟΥΜΕ ΤΑ ΕΜΠΟΔΙΑ» επιδιώκοντας την συμπερίληψη, την κατάργηση των διακρίσεων, της ανισότητας και των προκαταλήψεων, ώστε τα άτομα με αναπηρία να μπορούν να απολαμβάνουν πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματά τους σε ίση βάση με τους άλλους, με ανεξαρτησία, συμμετοχή και αξιοπρέπεια.
Μαρία Στυλιανού–Λοττίδη
Επίτροπος Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
Ανεξάρτητος Μηχανισμός Προώθησης, Προστασίας και Παρακολούθησης της Σύμβασης του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες
