Της Ιωάννας Κυριάκου
Αυξημένη είναι η σεισμική δραστηριότητα που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα στη χώρα μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι διανύουμε μόλις τον δεύτερο μήνα του τρέχοντος έτους και έχουν καταγραφεί συνολικά τέσσερις αισθητοί σεισμοί, με τον πιο πρόσφατο - κλίμακας 5,1 Ρίχτερ - να σημειώνεται χθες το βράδυ (02/02). Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης, στις 5/1/22 σημειώθηκε σεισμική δόνηση μεγέθους 5,3 Ρίχτερ, ενώ λίγες μέρες αργότερα στις 11/1/22 σημειώθηκε σεισμός μεγέθους 6,5 βαθμών στην κλίμακα Ρίχτερ. Στις 28/1/22 σημειώθηκε ακόμη ένας σεισμός 4,5 βαθμών. Το 2021 καταγράφηκαν συνολικά δέκα αισθητοί σεισμοί, δύο εξ’ αυτών τον Δεκέμβριο.
Σε σεισμογενή περιοχή η Κύπρος
Μιλώντας στην «Κ» ο Αναπληρωτής Διευθυντής του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης Χριστόδουλος Χατζηγεωργίου τόνισε ότι η Κύπρος βρίσκεται σε μια σεισμογενή περιοχή, άρα σεισμοί μπορεί να συμβούν ανά πάσα στιγμή. Όπως εξήγησε, η σεισμικότητα της Κύπρου αποδίδεται κατά κύριο λόγο στο «Κυπριακό Τόξο», που αποτελεί το τεκτονικό όριο μεταξύ της Αφρικανικής και Ευρασιατικής πλάκας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τμήματος, η Αφρικανική πλάκα κινείται βόρεια προς την πλάκα της Ευρασίας με αποτέλεσμα τη σύγκρουση των δυο πλακών και την κατάδυση της Αφρικανικής πλάκας κάτω από τη μικροπλάκα της Ανατολίας (τμήμα της Ευρασιατικής πλάκας όπου βρίσκεται και η Κύπρος).
Το Κυπριακό τόξο χωρίζεται σε τρία τμήματα με το δυτικό του δυτικό τμήμα να βρίσκεται δυτικά της χερσονήσου το Ακάμα και να παρουσιάζει την εντονότερη δραστηριότητα με σεισμούς. Το κεντρικό τμήμα εμφανίζεται νότια της Κύπρου και παρουσιάζει επίσης έντονη σεισμικότητα. Τέλος το ανατολικό τμήμα του τόξου παρουσιάζει χαμηλή σεισμικότητα. Η πιο έντονη σεισμικότητα της Κύπρου παρατηρείται στο κεντρικό-δυτικό μέρος του Κυπριακού Τόξου και σε χερσαία ρήγματα στη Πάφο, Λεμεσό και Λάρνακα.
Historical seismicity in #Paphos. The colored dots represent the #earthquakes that have stroke the region from 1960 to present [historical data from @ISCseism]: pic.twitter.com/6LzuC3yMjp
— EMSC (@LastQuake) February 2, 2022
Γιατί οι σεισμοί δεν είναι καταστροφικοί
Ο τρόπος γένεσης του σεισμού καθορίζει το πότε ένας σεισμός θα είναι καταστροφικός. Σύμφωνα με τον κ. Χατζηγεωργίου, ένας συνδυασμός παραγόντων όπως το εστιακό βάθος και η απόσταση από τον χερσαίο χώρο καθορίζουν το αν θα υπάρξει ανάλωση της σεισμικής ενέργειας μέχρι να φτάσει στον χερσαίο χώρο, ή όχι. Όπως είπε, το να έχουμε τακτικές σεισμικές δονήσεις οι οποίες να μην είναι καταστροφικοί σεισμοί, σημαίνει ότι είναι μια ένδειξη ότι εκτονώνεται η ενέργεια χωρίς να μας δώσει μεγάλους καταστρεπτικούς σεισμούς. Οι τακτικές σεισμικές δονήσεις είπε κ. Χατζηγεωργίου, δηλώνουν ότι η σεισμική ενέργεια εκτονώνεται σταδιακά με την δημιουργία μετασεισμών.
Δύο με τρεις μήνες η μετασεισμική δραστηριότητα
Δεκάδες μετασεισμοί σημειώθηκαν μετά τον ισχυρό σεισμό της 11ης Ιανουαρίου, ωστόσο μόνο δύο έγιναν αισθητοί. Όπως ανέφερε ο κ. Χατζηγεωργίου δεν είναι πρωτοφανές να έχουμε μετασεισμούς μετά από έναν σεισμό που ήταν της τάξης των 6,5 βαθμών Ρίχτερ και εκτίμησε ότι η μετασεισμική δραστηριότητα μπορεί να διαρκέσει για τουλάχιστον δύο με τρεις μήνες.
Κινδυνεύει η Κύπρος από τσουνάμι;
Καταστροφικά τσουνάμι έχουν πλήξει την Κύπρο στην ιστορία της, όπως επιβεβαιώνουν ιστορικές μαρτυρίες ανθρώπων που διασώθηκαν μέσα από τους αιώνες. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Τμήματος Γεωλογικής Επισκόπησης, το βάθος της Μεσογείου στην περιοχή της Κύπρου φτάνει μέχρι τα 3 χιλιόμετρα, με αποτέλεσμα η ταχύτητα διάδοσης των τσουνάμι, η οποία εξαρτάται άμεσα από το βάθος, να είναι περίπου της τάξης των 500-600km/h στην ανοικτή θάλασσα, σε αντίθεση με τον Ειρηνικό Ωκεανό όπου οι ταχύτητες είναι μέχρι και διπλάσιες. Ωστόσο, επειδή οι ακτές της Κύπρο βρίσκονται σε πολύ μικρές αποστάσεις από τις πηγές τσουνάμι, o χρόνος προειδοποίησης είναι πολύ μικρός και κυμαίνεται από μερικά δευτερόλεπτα μέχρι ενάμιση ώρα για τις πιο απομακρυσμένες πηγές, σε αντίθεση με άλλα μέρη του πλανήτη, όπου ο χρόνος προειδοποίησης είναι της τάξης αρκετών ωρών.
Ο πιο πάνω χάρτης παρουσιάζει τις τσουναμογενείς ζώνες της ανατολικής Μεσογείου με κατηγοριοποίηση σε σχέση με την ένταση των τσουνάμι που μπορεί να προκαλέσουν.
Αξίζει να αναφερθεί ότι πρόσφατοι σεισμοί της Κύπρου προκάλεσαν μικρά, μη καταστροφικά τσουνάμι:
- Το 1941, σεισμός στην Αμμόχωστο μεγέθους 6.5 βαθμών, προκάλεσε μικρό τσουνάμι που παρατηρήθηκε στις ακτές του Ισραήλ.
- Το 1953, σεισμός στην Πάφο μεγέθους 6.5 βαθμών, προκάλεσε μικρό τσουνάμι που παρατηρήθηκε στις ακτές της Πάφου.
