Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Ο οίκος Standard & Poor's (S&P) επιβεβαίωσε τις αξιολογήσεις της μακροπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της Κύπρου στο BBB- ενώ της βραχυπρόθεσμης πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας στο A-3. Τις προοπτικές (outlook) της χώρας τις έθεσε ως σταθερές. Επί της ουσίας είναι η επιβεβαίωση της αξιολόγησης που είχε προβεί ο οίκος το Μάρτη του 2020.
Σύμφωνα με τον Οίκο που έθεσε στην επενδυτική βαθμίδα την Κύπρο το φθινόπωρο του 2018, οι σταθερές προοπτικές αποτυπώνουν την άποψή του για τις σταθερές μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης της Κύπρου, τη δυναμική μείωσης του δημόσιου χρέους και λόγω των ιστορικά δημοσιονομικών πλεονασμάτων που παρουσιάζει έναντι των υψηλών αποθεμάτων δημόσιου και ιδιωτικού χρέους. Ωστόσο, σημειώνει πως υπάρχει εγγενής ευπάθεια από τη μικρή ανοικτή οικονομία της Κύπρου, δεδομένου του μεγάλου τουριστικού τομέα και της έκθεσης σε εξωτερικούς κραδασμούς, όπως η συνεχιζόμενη πανδημία COVID-19.
Ο S&P σημειώνει πως θα μπορούσε να εξετάσει το ενδεχόμενο να αναβαθμίσει περαιτέρω την Κύπρο, εάν ο τραπεζικός τομέας μειώσει ουσιαστικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και οι χρηματοοικονομικές συνθήκες βελτιωθούν, παράλληλα με την ταχύτερη από το αναμενόμενο απομόχλευση στην οικονομία.
Αντιθέτως, ο Οίκος υπογραμμίζει πως θα μπορούσε να προχωρήσει σε υποβάθμιση εάν υπάρξει σημαντικά χαμηλότερη από την προβλεπόμενη οικονομική ανάπτυξη τα επόμενα χρόνια, η οποία θα εμποδίσει την εξυπηρέτηση του ιδιωτικού χρέους και τη βελτίωση του χρηματοπιστωτικού τομέα. Μια αρνητική δράση αξιολόγησης θα μπορούσε επίσης να προκύψει εάν, οι δημοσιονομικές επιδόσεις δεν βελτιωθούν και επιβαρυνθεί περαιτέρω το δημόσιο χρέος.
Συρρίκνωση 7,3%
Ο S&P εξηγεί πως μετά από πέντε συνεχόμενα χρόνια αύξησης του ΑΕΠ πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, η μικρή, ανοιχτή οικονομία της Κύπρου αναμένεται να συρρικνωθεί κατά περίπου 7,3% φέτος λόγω των επιπτώσεων του COVID-19. Αναφέρει πως, τα μέτρα που εφαρμόστηκαν από τις αρχές περιόρισαν τον ιό, ωστόσο, σε συνδυασμό με την πτώση της εξωτερικής ζήτησης, επηρέασαν αρνητικά την εγχώρια οικονομία. Ο τουρισμός αντιπροσωπεύει σημαντικό μερίδιο του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος της χώρας, περίπου 12% της απασχόλησης και περίπου το 20% των συνολικών εξαγωγών. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι αφίξεις τουριστών τον Ιανουάριο-Ιούλιο του 2020 ήταν πέραν του 85% χαμηλότερες από ό, τι οι περσινές, αντικατοπτρίζοντας την πτώση των εσόδων από τον τουρισμό κατά 88% σε περίπου 122 εκατομμύρια ευρώ το πρώτο εξάμηνο του 2020. Σημαντικό δε, η θέση που εκφράζει ο Οίκος ότι αναμένει την ανεργία να αυξηθεί το 2020, μετά από χρόνια σταθερής μείωσης.
Ο S&P βάσει του Δελτίου Τύπου που συνοδεύει στην αξιολόγηση αναφέρει ότι, η οικονομία θα ανακάμψει το 2021, αν όχι στα επίπεδα του ΑΕΠ πριν από την κρίση, θα ανακάμψει πριν από το 2022 ή και αργότερα. Η βασική υπόθεση εργασίας του Οίκου παραμένει ότι οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας θα αρχίσουν να υποχωρούν το δεύτερο εξάμηνο του 2020, με σταδιακή επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητα, ενώ την ίδια ώρα υπογραμμίζει πως τα πακέτα τόνωσης των αρχών πρέπει να υποστηρίζουν την ανάκαμψη. Η επιτάχυνση της οικονομικής δραστηριότητας επίσης αναφέρει ότι, θα προέλθει από την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης -παρά το γεγονός ότι επιβραδύνεται από την επιβράδυνση της αποπληρωμής του χρέους, ειδικά καθώς το μορατόριουμ των δανείων που εφαρμόζεται για τη στήριξη της οικονομίας τελειώνει- και τις επενδύσεις. «Επιπλέον, οι καθαρές εξαγωγές πιθανότατα θα αυξηθούν, ιδίως χάρη στην τεχνολογία πληροφοριών και επικοινωνιών και στις επιχειρηματικές υπηρεσίες. Αντίθετα, ο τουριστικός τομέας της Κύπρου θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να ανακάμψει, εξαρτάται από το πώς εξελίσσονται οι περιορισμοί ταξιδιών που σχετίζονται με τον COVID-19 με βασικές αγορές (ιδίως το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Ρωσία). Κατανοούμε ότι οι αρχές εργάζονται για τη διαφοροποίηση των αγορών πηγών τουρισμού και ότι σημαντικά έργα θα μπορούσαν να τονίσουν τις προοπτικές της βιομηχανίας. Οι οικονομικές αδυναμίες θα παραμείνουν από τα υψηλά επίπεδα χρέους του ιδιωτικού τομέα. Είναι πιθανό να παραμείνει υψηλό μεσοπρόθεσμα, αν και επιβραδύνεται αργά μέσω αποπληρωμών που χρηματοδοτούνται από αποταμιεύσεις, αναδιαρθρώσεις, διαγραφές και ανταλλαγές χρεών για περιουσιακά στοιχεία με τράπεζες», σχολιάζει ο Οίκος.
Σημαντική βελτίωση από Moneyval
Ο S&P σημειώνει ότι, τον Δεκέμβριο του 2019, η MONEYVAL ολοκλήρωσε τον 5ο γύρο αξιολόγησης της Κύπρου, η οποία ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2018. Οι αναφορές δείχνουν σημαντική βελτίωση σε σύγκριση με την αξιολόγηση του 2013, ιδίως στο τραπεζικό σύστημα. Η Κύπρος εξετάζει τα ευρήματα της αξιολόγησης και θα αναφέρει την πρόοδο της στη MONEYVAL τον επόμενο χρόνο.
Τυχόν πιθανά οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από την ανακάλυψη φυσικού αερίου στα ύδατα της Κύπρου είναι πιθανό να υλοποιηθούν πέραν του 2023, ειδικά επειδή το τρέχον περιβάλλον έχει ωθήσει τις εταιρείες να καθυστερήσουν διάφορα έργα όπως γεωτρήσεις. «Οι ανακαλύψεις έχουν αυξήσει τις εντάσεις με την Τουρκία, η οποία συνέχισε τις γεωτρήσεις στα κυπριακά ύδατα παρά την επιβολή κυρώσεων στην ΕΕ. Η κατάσταση επιδεινώθηκε ακόμη περισσότερο όταν η Τουρκία και η διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Λιβύης υπέγραψαν συμφωνία για τη δημιουργία μιας αποκλειστικής οικονομικής ζώνης από τη νότια ακτή της Τουρκίας στη βορειοανατολική ακτή της Λιβύης, η οποία κρίθηκε αντίθετη με το διεθνές δίκαιο από πολλές χώρες της ΕΕ. Αν και αναμένουμε ότι οι εντάσεις θα παραμείνουν υψηλές, η βασική μας υπόθεση δεν προβλέπει μια πλήρη αντιπαράθεση μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου», σχολιάζει σχετικά.
Τέλος, ο αμερικανικός οίκος αξιολόγησης σχολιάζει ότι, μόλις μειωθούν οι επιπτώσεις του COVID-19, αναμένει οι κυπριακές αρχές να επικεντρωθούν ξανά στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας, στη διατήρηση του πλεονάσματος των δημόσιων οικονομικών, στη συνέχιση της μείωσης του δημόσιου χρέους και στην ενίσχυση της ανάκαμψης του τραπεζικού τομέα. «Οι συνομιλίες σχετικά με την επανένωση της Κύπρου φαίνεται να βρίσκονται σε αδιέξοδο», καταλήγει.
