Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Η φορολογική μεταρρύθμιση στην Κύπρο που ετοιμάζεται εδώ και μία διετία με σκοπό να λειτουργήσει αρχές του 2026, θα αποδειχθεί ως ένα από τα πιο απαιτητικά εγχειρήματα. Παρόλο που είναι διαδικασία η οποία δεν περιορίζεται μόνο σε τεχνικές αλλαγές, ή προσαρμογή στην υφιστάμενη φορολογική πολιτική, έχει σίγουρα πολιτικές και οικονομικές προεκτάσεις. Για να προχωρήσει, θα πρέπει να βρουν κοινή συνισταμένη οι διαφορετικές πτυχές και θέσεις των βουλευτών, της κυβέρνησης και του επιχειρηματικού κόσμου. Η πρόκληση έγκειται στο να βρεθεί έγκαιρα η χρυσή τομή, καθώς όταν παρουσιάστηκε πριν από μερικούς μήνες στα εμπλεκόμενα μέρη και άφησε θετικό πρόσημο, πλέον ολοένα και περισσότερες «φωνές» έχουν αντιρρήσεις, ή και έχουν βγάλει στην επιφάνεια προβλήματα υπαρκτά, ή μη. Συνεπώς, από αυτή την εβδομάδα κιόλας, θα αρχίσουν οι ζυμώσεις και οι συναντήσεις μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών, ώστε να μην οδηγηθεί σε ναυάγιο η όλη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που αποσκοπεί να αλλάξει ένα φορολογικό σύστημα που εφαρμόζεται τα τελευταία 20 και πλέον χρόνια.
Τη χρονική στιγμή που μπαίνουν οι τελευταίες πινελιές και υπάρχουν οι συναινέσεις για τον Προϋπολογισμό του 2026 από το υπουργείο Οικονομικών για να οδηγηθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο, και ακολούθως στη Βουλή προς συζήτηση και έγκριση τον Δεκέμβριο, για τα νομοσχέδια της φορολογικής μεταρρύθμισης δεν ισχύει το ίδιο. Το εγχείρημα της φορολογικής μεταρρύθμισης αν και αναγκαίο, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς και τα κόμματα δεν έχουν πεισθεί, ενώ ο Τμήμα Φορολογίας θα παίξει επίσης τον δικό του ρόλο στην όλη προσπάθεια. Στο πλαίσιο αυτό, τα νέα ραντεβού για τη μεταρρύθμιση θα φέρουν στο ίδιο τραπέζι τη Βουλή, την κυβέρνηση, τους κοινωνικούς εταίρους, όπως και το Τμήμα Φορολογίας, όπου στόχος είναι να λάβει εξουσίες και εργαλεία για την ορθή άσκηση του όλου έργου. Στόχος εξάλλου, παρά τις διαφωνίες και το όχι και τόσο θετικό κλίμα που επικρατεί αυτή τη στιγμή, είναι να δημιουργηθεί ένα αποτέλεσμα που να είναι για το καλό και της οικονομίας και της κοινωνίας γενικότερα. Πάντως, τα έξι νομοσχέδια της φορολογικής μεταρρύθμισης όπως υπάρχουν τη δεδομένη στιγμή, με την παρούσα κατάσταση, από τη Βουλή δεν θα ψηφίζονταν.
Αναγκαίο εγχείρημα
Ο υπουργός Οικονομικών κ. Μάκης Κεραυνός, αναφερόμενος στη φορολογική μεταρρύθμιση που προγραμματίζεται για το 2026, τόνισε στην «Κ» ότι πρόκειται για ένα δύσκολο αλλά απολύτως αναγκαίο εγχείρημα, το οποίο θα συμβάλει καθοριστικά στη διατήρηση και ενίσχυση της καλής επίδοσης της κυπριακής οικονομίας. «Πιστεύω ότι το πολιτικό κλίμα στη Βουλή υπάρχει και θα βελτιωθεί ακόμη περισσότερο. Εκτιμώ ότι θα επικρατήσει η λογική σε μια πρωτοβουλία που από την αρχή χαιρετίστηκε από όλους και η οποία περιέχει σημαντικά οφέλη για τους εργαζόμενους, τη μεσαία τάξη, τις επιχειρήσεις και τις ξένες επενδύσεις», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Κεραυνός.
Ο υπουργός επεσήμανε επίσης στην «Κ» ότι είναι ιδιαίτερα ανοικτός σε εισηγήσεις, με στόχο η μεταρρύθμιση να βελτιωθεί περαιτέρω προς όφελος του συνόλου. «Επιδιώκω να έχω εισηγήσεις, ώστε να υπάρξουν βελτιώσεις και να μην χρειάζεται να βάλει κανένας νερό στο κρασί του», υπογράμμισε. Αναφερόμενος στη φιλοσοφία της μεταρρύθμισης, ο κ. Κεραυνός εξήγησε ότι αυτή στηρίζεται σε τρεις βασικούς άξονες: «Τη δικαιότερη κατανομή του φορολογικού βάρους, την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και τη συνέχιση της ανοδικής πορείας των παραγωγικών ξένων επενδύσεων». Παράλληλα, σημείωσε ότι «η πάταξη της φοροδιαφυγής και της φοροαποφυγής θα βρίσκεται στο επίκεντρο, όπως αρμόζει σε κάθε σοβαρή φορολογική μεταρρύθμιση». Ο υπουργός κατέληξε, λέγοντας ότι η επιτυχία του σχεδίου θα εξαρτηθεί από τη συνεργασία και τον διάλογο όλων των εμπλεκομένων, εκφράζοντας ωστόσο την αισιοδοξία του ότι η Κύπρος θα πετύχει μια δίκαιη και αποτελεσματική φορολογική μεταρρύθμιση.
Προσοχή στις λεπτομέρειες
Μιλώντας στην «Κ», ο πρόεδρος της ΟΕΒ και partner της Deloitte, κ. Γιώργος Παντελίδης, υπογράμμισε ότι έχει προηγηθεί σοβαρή μελέτη και επεξεργασία των φορολογικών δεδομένων και των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία. Ωστόσο, όπως ανέφερε, «υπάρχουν κάποια σημεία που δημιουργούν προβλήματα, παρόλο που βρίσκονται στη θετική κατεύθυνση. Αν δεν διορθωθούν, υπάρχει ο κίνδυνος να αλλάξει το ύφος και ο ρόλος του καλού –ομολογουμένως– πλάνου που έχει παρουσιαστεί μέχρι στιγμής». Ο κ. Παντελίδης τόνισε ότι πάγια θέση της επιχειρηματικής κοινότητας είναι η πάταξη της φοροδιαφυγής. «Οποιαδήποτε στοχευμένα μέτρα έχουν ως στόχο την αντιμετώπισή της, τόσο ο Σύνδεσμος όσο και ο κλάδος των λογιστών θα είναι οι πιο στενοί σύμμαχοι της αρμόδιας Αρχής», σημείωσε.
Παράλληλα, τόνισε ότι υπάρχουν συγκεκριμένες εισηγήσεις από την πλευρά της επιχειρηματικής κοινότητας σε καίριους πυλώνες, οι οποίες θα τεθούν στο τραπέζι των συζητήσεων από τη Δευτέρα. «Στόχος είναι να υπάρξουν συγκλίσεις σε κομβικά θέματα, που θα συμβάλουν προς την περαιτέρω ανάπτυξη της οικονομίας», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Θετική αλλά με επιφυλάξεις
Θετική μεν, αλλά με σαφείς επιφυλάξεις, εμφανίζεται η συντεχνία των δημοσίων υπαλλήλων, ΠΑΣΥΔΥ, απέναντι στη φορολογική μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση. Σε ανακοίνωσή της την Παρασκευή, σημείωσε πως, η Οργάνωση αναφέρει ότι «η προωθούμενη από την κυβέρνηση φορολογική μεταρρύθμιση θα μπορούσε να λεχθεί ότι κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση. Ένα σύγχρονο και δίκαιο φορολογικό σύστημα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την οικονομική σταθερότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη βιώσιμη ανάπτυξη». Ωστόσο, η ΠΑΣΥΔΥ υπογραμμίζει την ανάγκη για «ουσιαστικές βελτιώσεις σε επιμέρους πρόνοιες της μεταρρύθμισης, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους μισθωτούς και τη μεσαία τάξη». Όπως σημειώνει, έχουν ήδη υποβληθεί τεκμηριωμένες εισηγήσεις, οι οποίες έχουν δοθεί και στη δημοσιότητα, με την έντονη πεποίθηση ότι «η φορολογική επιβάρυνση πρέπει να κατανέμεται δίκαια και χωρίς να πλήττει δυσανάλογα τα σταθερά φορολογούμενα εισοδήματα».
Στερείται της ευρύτητας
Παρά τη θετική κατεύθυνση της φορολογικής μεταρρύθμισης, από το Δημοσιονομικό Συμβούλιο Κύπρου εκφράζονται επιφυλάξεις ότι στερείται της ευρύτητας που θα δικαιολογούσε τον όρο «μεταρρύθμιση» με την ουσιαστική του σημασία. Όπως σημειώνεται, πρόκειται ίσως για μια χαμένη ευκαιρία να τεθούν στο επίκεντρο φορολογικά κίνητρα και αντικίνητρα που να συνδέονται με διαχρονικούς στόχους και προτεραιότητες της οικονομίας.
Σύμφωνα με το Συμβούλιο, ο στόχος της φορολογικής πολιτικής δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στη δημιουργία και είσπραξη εσόδων για το κράτος, αλλά να στοχεύει και στη διαμόρφωση κινήτρων που επηρεάζουν θετικά τη συμπεριφορά των οικονομικών φορέων, νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Μια τέτοια προσέγγιση, όπως υπογραμμίζεται, θα μπορούσε να αντικαταστήσει έσοδα και δαπάνες με λιγότερο στρεβλωτικές πρακτικές εντός της αγοράς, προς εξυπηρέτηση εθνικών και κοινωνικών στόχων. Την ίδια ώρα, τονίζεται ότι η ενίσχυση των εξουσιών του κράτους για την προστασία των συμφερόντων του και τη διασφάλιση της φορολογικής δικαιοσύνης δεν θεωρείται αρνητική εξέλιξη, αρκεί να συνοδευτεί από επαρκείς δικλείδες ασφαλείας που θα προστατεύουν τα δικαιώματα των πολιτών - φορολογουμένων.
Τέλος, υπογραμμίζει την ανάγκη για λεπτομερείς αναλύσεις σεναρίων κατά την κοινοβουλευτική διαδικασία, ιδιαίτερα στην περίπτωση που προκύψουν διαφοροποιήσεις στο πακέτο των νομοσχεδίων μέσα από τροπολογίες.
Στη Βουλή τον Σεπτέμβριο ο Προϋπολογισμός 2026
Στη Βουλή θα προωθηθεί τον Σεπτέμβριο ο κρατικός προϋπολογισμός του 2026, με τις διαδικασίες να έχουν μπει στην τελική ευθεία. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα δεδομένα, δεν αναμένονται τα «παρατράγουδα» που είχαν καταγραφεί πριν από πέντε χρόνια, όταν η ψήφιση του προϋπολογισμού είχε εξελιχθεί σε «θρίλερ» και είχε καταψηφιστεί. Εκτιμάται ότι θα εξασφαλιστεί η αναγκαία πλειοψηφία, ενώ η πολιτική σκηνή δεν δείχνει σημάδια ότι δεν θα τον περάσει και τα κόμματα εκτός απροόπτου θα τον ψηφίσουν σε Νόμο. Με βάση το μακροοικονομικό σενάριο του υπουργείου Οικονομικών, το δημοσιονομικό ισοζύγιο το 2026 προβλέπεται ότι θα είναι πλεονασματικό ύψους 1,38 δισ., ενώ ως ποσοστό του ΑΕΠ αναμένεται να ανέλθει στο 3,7%, βελτιωμένο κατά 0,2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ σε σύγκριση με την πρόβλεψη για το δημοσιονομικό αποτέλεσμα κατά το τρέχον έτος. Μεσοπρόθεσμα, το δημοσιονομικό ισοζύγιο αναμένεται να παραμείνει πλεονασματικό και να κυμανθεί στο 3,7% του ΑΕΠ κατά μέσο όρο κατά την περίοδο 2027-2028. Κατά την περίοδο 2027-2028 τα δημόσια έσοδα αναμένεται να αυξηθούν με χαμηλότερο ρυθμό, κατά 2,9% κατά μέσο όρο, λόγω τερματισμού των προγραμμάτων κάτω από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Κατά την περίοδο 2026-2028 οι δημόσιες δαπάνες και οι πρωτογενείς δαπάνες αναμένεται να αυξηθούν κατά 3,3% και 3,2% κατά μέσο όρο, αντίστοιχα. Λαμβάνοντας υπόψη τις εκτιμήσεις των εσόδων, καθώς και τους δημοσιονομικούς στόχους, το συνολικό ανώτατο όριο δαπανών για την κεντρική κυβέρνηση μεσοπρόθεσμα καθορίζεται στα 10,5 δισ. ευρώ το 2026, στα 10,7 δισ. ευρώ το 2027 και 11,2 δισ. ευρώ το 2028.
