Της Αντριάνας Παντελή
Σε έναν τεχνολογικά αναπτυσσόμενο κόσμο που διχάζει τους ανθρώπους σε οπτιμιστές και πεσιμιστές, καλώντας τους να επιλέξουν ανάμεσα σε ένα ουτοπικό και ένα δυστοπικό μέλλον, ο Γερμανός φουτουριστής, Gerd Leonhard, με την ανθρωποκεντρική του αισιοδοξία, έχει ως αυτοσκοπό τη διάδοση πρακτικής γνώσης για το πώς μπορούμε, ως ανθρωπότητα, να κτίσουμε ένα «καλό μέλλον», αποκεντρωμένο από την τεχνολογική μανία. Ο κ. Leonhard, έχοντας ξεκινήσει τη σταδιοδρομία του ως μουσικός και ψηφιακός παραγωγός, δεν κατηγοριοποιείται στο τυπικό πλαίσιο ενός στοχαστή της τεχνολογίας που εστιάζει στον διανθρωπισμό, δηλαδή στο πώς η τεχνολογία θα μεταλλάξει φυσιολογικά και πνευματικά τον άνθρωπο. Αυτό που τον ξεχωρίζει είναι η έμφαση που δίνει στην ανάγκη ισορρόπησης της τεχνολογίας που διακατέχει τις ζωές μας με βάση ηθικές, ανθρώπινες αξίες. Όπως επισήμανε και ο ίδιος τόσο στην ομιλία του στο Digital Agenda Cyprus Summit 2025, όσο και αργότερα στην «Κ», «η τεχνολογία στο σύνολό της πρέπει να εξυπηρετεί τους εξής πέντε παράγοντες: τους ανθρώπους, τον πλανήτη, το πεπρωμένο μας, την ειρήνη και την ευημερία». Εκτός αυτού, στο επερχόμενο βιβλίο του «Η Ανθρώπινη Αντίσταση» προτρέπει τους αναγνώστες να απορρίψουν από την καθημερινότητά τους τον τεχνολογικό ανταγωνισμό και να προβάλουν αντίσταση στον πειρασμό της μηχανικής σκέψης.
- Ως ένα άτομο που παρακολουθεί συνεχώς τις εξελίξεις της Τεχνητής Νοημοσύνης, πώς παραμένετε αισιόδοξος για το μέλλον;
- Πιστεύω στην ανθρωπότητα, δηλαδή πιστεύω ότι οι άνθρωποι είναι ικανοί να συνεργάζονται μεταξύ τους. Θεωρώ ότι τις περισσότερες φορές στο τέλος καταφέρνουμε να βρούμε έναν δρόμο για να βαδίσουμε προς τα εμπρός, μαζί – απλώς χρειαζόμαστε καλύτερους λόγους και περισσότερα κίνητρα για να συνεργαστούμε, από αυτά που έχουμε τώρα. Βλέπω επίσης πολλές πραγματικά εκπληκτικές εξελίξεις που αφορούν τομείς όπως αυτών της ενέργειας, των μεταφορών, της υγειονομικής περίθαλψης κ.λπ. Νομίζω ότι μπορούμε να λύσουμε τα περισσότερα από τα πρακτικά μας προβλήματα τις επόμενες δύο δεκαετίες.
- Το βιβλίο σας «Τεχνολογία εναντίον Ανθρωπότητας» (Technology Vs Humanity) προειδοποιούσε για τις επικείμενες ηθικές επιλογές που θα έπρεπε όλοι να αντιμετωπίσουμε νωρίτερα από ό,τι αναμέναμε. Τώρα, εννέα χρόνια μετά την έκδοσή του, πιστεύετε πως έχει φτάσει αυτή η στιγμή; Και ποιες είναι οι ηθικές μας επιλογές τώρα;
- Το βιβλίο μου «Τεχνολογία εναντίοv Ανθρωπότητας» πραγματευόταν σε ένα μεγάλο βαθμό το θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης, ωστόσο δεν περίμενα μία τέτοιας έκτασης επιτάχυνση στην ανάπτυξή της. Ήμουν «πιο αργός» από την πραγματικότητα. Η στιγμή να έρθουμε αντιμέτωποι με τις ηθικές μας επιλογές έφτασε όταν κυκλοφόρησε το ChatGPT /OpenAI πριν από περίπου 28 μήνες και σήμερα το ChatGPT αποτελεί το νούμερο 1 θέμα σε όλο τον κόσμο. Τώρα, δουλεύω πάνω στο νέο μου βιβλίο με τίτλο «Η Ανθρώπινη Αντίσταση», το οποίο εστιάζει στο πώς οι άνθρωποι πρέπει να αγκαλιάσουν την τεχνολογία, αλλά να μην γίνουν ένα με αυτή. Η ανθρώπινη αντίσταση έρχεται με την απόρριψη του ανταγωνισμού, της μηχανικής σκέψης και της εμμονής με την τεχνολογία. Διότι ο κόσμος μας δεν είναι μια μηχανή και οι σπουδαίες ιστορίες δεν γράφονται με κώδικα. Όσοι εργάζονται και σκέφτονται σαν ρομπότ θα αντικατασταθούν από αυτά. Οπότε για να αντισταθούμε πρέπει να θυμόμαστε πως η Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα εργαλείο, δεν είναι ούτε φίλος μας, ούτε θρησκεία. Χρειαζόμαστε περισσότερο θάρρος για να είμαστε άνθρωποι.
- Κατά τη διάρκεια της ομιλίας σας στο Digital Agenda Cyprus Summit 2025, μιλήσατε για τη χρήση συνθετικού ταλέντου από επιχειρήσεις. Τι ακριβώς είναι το συνθετικό ταλέντο και με ποιους τρόπους μπορεί να χρησιμοποιηθεί;
- Ουσιαστικά το συνθετικό ταλέντο δημιουργείται με τη χρήση εργαλείων Τεχνητής Νοημοσύνης όπως το Sora 2, το Google Veo ή το Runway. Αυτά είναι λογισμικά για τη δημιουργία τεχνητού περιεχομένου, το οποίο μπορεί να αντικαταστήσει το ανθρωπογενές περιεχόμενο, όπως ομιλίες, podcasts, άρθρα, βιβλία, βίντεο, διαφημίσεις και ταινίες. Το αποτέλεσμα είναι συχνά πολύ καλό και 95% φθηνότερο από το ανθρωπογενές περιεχόμενο. Επομένως, αυτή είναι μια τεράστια πρόκληση για τους δημιουργούς περιεχομένου διάφορων μέσων παγκοσμίως. Ήδη, δημιουργείται περισσότερο περιεχόμενο στο διαδίκτυο από την Τεχνητή Νοημοσύνη παρά από τους ανθρώπους. Κατά την άποψή μου αυτή είναι μια πολύ αρνητική εξέλιξη και θα οδηγήσει σε πλήρη αχρηστία του διαδικτύου όπως το ξέρουμε, καθώς και σε δική μας πνευματική τεμπελιά.
- Στο Digital Agenda αναφέρατε επίσης ότι πολλές θέσεις εργασίας θα αντικατασταθούν από την Τεχνητή Νοημοσύνη. Αυτό μπορεί να προληφθεί και ποιον αφορά περισσότερο;
- Δεν θα αντικατασταθούν τόσο θέσεις εργασίας, όσο καθήκοντα, δηλαδή αρμοδιότητες των θέσεων εργασίας και κυρίως ρουτίνες. Αν η δουλειά σας αποτελείται από ένα ποσοστό 30% με 40% από καθήκοντα ρουτίνας, πιθανότατα μπορείτε να αφοσιωθείτε σε πιο χρήσιμα καθήκοντα, τα οποία μόνο ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει. Ωστόσο, εάν η δουλειά σας αποτελείται κατά 90% από καθήκοντα ρουτίνας, π.χ. θέση εργασίας σε ένα τηλεφωνικό κέντρο, τότε αργά ή γρήγορα ο ρόλος σας θα αντικατασταθεί από την έξυπνη τεχνολογία. Πρέπει α) να φορολογήσουμε τον αυτοματισμό που θα χρησιμοποιούμε για εκπαιδευτικά και κοινωνικά προγράμματα, β) να συνηθίσουμε να εργαζόμαστε λιγότερο, αλλά με τον ίδιο μισθό, γ) να αρχίσουμε να πληρώνουμε ανθρώπους για να τελούν αποκλειστικά ανθρώπινες εργασίες, όπως φροντίδα ηλικιωμένων, κοινωνική φροντίδα, καλλιτεχνική δημιουργία κ.α., δ) να προετοιμαστούμε για έναν κόσμο στον οποίο η εργασία δεν θα είναι πλέον η πρώτη μας προτεραιότητα.
- Υπάρχει κάποιος «οδηγός» για την ανάπτυξη μιας «νοοτροπίας του μέλλοντος», όπως εισηγείστε; Τι θα συμβουλεύατε κάποιον που θέλει να το πετύχει;
- Είναι μια φράση για να θέσει κάποιος ως προτεραιότητα το μέλλον του, όπως ακριβώς μπορεί να κάνει ήδη στη ζωή του με τη σωστή διατροφή και τη γυμναστική. Σημαίνει ότι πρέπει να δώσει κανείς την απαραίτητη προσοχή σε ό,τι έρχεται και να ενημερωθεί από καλές πηγές. Χρειάζεται να αφιερώνεις μόνο 45 λεπτά την ημέρα για να γίνει το μέλλον δικό σου, διαβάζοντας νέα βιβλία και άρθρα, ακούγοντας podcast, παρακολουθώντας βίντεο κ.λπ.
- Πιστεύετε ότι η τεχνολογία είναι εχθρός της ανθρωπότητας; Πρέπει να τη φοβόμαστε;
- Καθόλου, δεν πιστεύω πως η τεχνολογία είναι εχθρός της ανθρωπότητας, τουναντίον η τεχνολογία είναι αυτό που εμείς δημιουργούμε. Απλώς πρέπει να βεβαιωθούμε ότι εμείς εξακολουθούμε να έχουμε τον έλεγχο και ότι η τεχνολογία στο σύνολό της εξυπηρετεί αυτούς τους πέντε παράγοντες: τους ανθρώπους, τον πλανήτη, το πεπρωμένο μας, την ειρήνη και την ευημερία. Όμως, αντιμετωπίζουμε ένα πρόβλημα με τις τεχνολογικές εταιρείες, οι οποίες γίνονται όλο και πιο ισχυρές, όπως ακριβώς η OpenAI. Γι’ αυτόν τον λόγο οι εταιρείες χρειάζονται εποπτεία, ρύθμιση και νόμους και εμείς χρειαζόμαστε πολιτικούς που πραγματικά γνωρίζουν τι κάνουν.
- Εσείς φοβάστε τη νέα τεχνολογική εποχή;
- Όχι, δεν τη φοβάμαι, αλλά είμαι έτοιμος να αγωνιστώ για να παραμείνει ανθρώπινη.
- Τι μπορούμε να περιμένουμε από το μέλλον σε αυτούς τους δυστοπικούς καιρούς που ζούμε;
- Θα πρέπει να αναμένουμε μερικές εκπληκτικές τεχνολογικές εφευρέσεις, όπως για παράδειγμα η πυρηνική σύντηξη και η καταπολέμηση του καρκίνου. Ταυτόχρονα, δεν αποκλείεται να παρακολουθήσουμε κάποιες συγκρούσεις μεταξύ εκείνων που θέλουν οι άνθρωποι να γίνουν μηχανές και εκείνων που θέλουν να παραμείνουν άνθρωποι. Τα επόμενα 10 χρόνια σίγουρα θα είναι κρίσιμα.
