Της Μαρίας Ηρακλέους
Ολοκληρώνεται τον Φεβρουάριο η επικαιροποίηση της Εθνικής Στρατηγικής Τουρισμού με προσθήκες τριών σημαντικών κεφαλαίων –την αειφόρο ανάπτυξη, την ψηφιακή μετάβαση και την προσβασιμότητα. Η στρατηγική θα παρουσιαστεί και θα είναι προσβάσιμη σε όλη την τουριστική βιομηχανία ώστε να επιτυγχάνεται ευθυγράμμιση όλων των συντελεστών του τουριστικού συστήματος για τον προσανατολισμό της χώρας. Στην τελευταία του συνέντευξη πριν το τέλος του 2023 ο υφυπουργός Τουρισμού Κώστας Κουμής μιλά για το ρεκόρ εσόδων που επιτεύχθηκε φέτος, τα δυνατά σημεία της Κύπρου, αλλά και τις αδυναμίες οι οποίες δημιουργούν κακή εντύπωση στον προορισμό. Τοποθετείται επίσης για τις ελλείψεις προσωπικού αναφέροντας ότι επιβάλλεται να βρεθούν λύσεις και από τρίτες χώρες.
-Πώς κλείνει το 2023 για τον τουρισμό;
-Χωρίς αμφιβολία είχαμε μια καλή χρονιά από πλευράς επιδόσεων. Σημειώσαμε μια αξιόλογη άνοδο σε σχέση με τις αφίξεις κατά 20,4% σε σύγκριση με το 2022 (υπερκαλύφθηκε ο στόχος μας για αύξηση του 5-10%) και την ίδια στιγμή καταγράφεται μια αξιόλογη επίδοση σε σχέση με τα έσοδα τουρισμού της τάξης του 25%, η οποία οδηγεί τη χώρα μας σε νέο ρεκόρ εσόδων. Εκείνο που δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα είναι αν τα έσοδα θα σπάσουν το φράγμα των 3 δισεκατομμυρίων ή όχι.
-Πού αποδίδεται η αύξηση των εσόδων;
-Σε κάποιο βαθμό η αύξηση προκύπτει λόγω του πληθωρισμού, αλλά βεβαίως και στο γεγονός ότι η βιομηχανία μας έχει κάνει βήματα προόδου τα τελευταία χρόνια. Εκείνο που έχει διαφανεί είναι ότι πλέον ο δυνητικός επισκέπτης προτού πάρει απόφαση επιλογής προορισμού εξετάζει πάρα πολλά κριτήρια και εστιάζει στο να είναι ένας προορισμός value for money. Έτσι, βλέπουμε ότι προορισμοί που θεωρούνται ακριβοί, χάνουν έδαφος.
-Είναι η Κύπρος value for money;
-Θεωρώ ότι είμαστε ένας προορισμός value for money και θεωρώ ότι η πλειοψηφία των τουριστών αναχωρούν ευχαριστημένοι από τη χώρα μας με βάση αυτό το κριτήριο. Σίγουρα υπάρχουν κάποια στοιχεία που προκαλούν σε κάποιους επισκέπτες δυσαρέσκεια, ανάλογα με την περιοχή διαμονής, την τουριστική μονάδα κ.λπ., αλλά το να είμαστε value for money προορισμός είναι μια σημαντική παράμετρος που όλοι θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας στην όποια απόφαση λαμβάνουμε σε σχέση με τον τουρισμό. Όχι μόνο το υφυπουργείο, αλλά και οι άνθρωποι που συμμετέχουν στην τουριστική βιομηχανία.
Κενά και αδυναμίες
-Είπατε ότι η ικανοποίηση των επισκεπτών εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Ποια είναι τα αδύνατα σημεία, τα οποία πρέπει να δουλέψουμε;
-Είναι γνωστό ότι ο τουρισμός της χώρας μας χαρακτηρίζεται από κάποια προβλήματα τα οποία θεωρούνται χρόνια –ένα τέτοιο πρόβλημα είναι η ηχορύπανση. Ευτυχώς δεν είναι έντονο παντού, αλλά το πληρώνουμε με δυσαρέσκεια επισκεπτών και απώλεια αφίξεων. Να μην ξεχνάμε ότι είμαστε σε μια εποχή όπου τα κακώς έχοντα αναμεταδίδονται πάρα πολύ εύκολα. Ένα άλλο θέμα, σχετίζεται με τον παράγοντα καθαριότητα, το οποίο βρίσκεται σε ένα πλαίσιο που εύκολα αντιμετωπίζεται. Είναι ένα θέμα το οποίο είναι αρμοδιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης και εμείς αυτό που αναμένουμε, εφόσον καταγράφεται ανάμεσα στα παράπονα των επισκεπτών, είναι να δοθούν λύσεις. Υπάρχουν και άλλα (σ.σ. αδύνατα σημεία) αλλά τα δύο πιο σημαντικά είναι αυτά. Ηχορύπανση και καθαριότητα-οπτική ρύπανση.
-Τι γίνεται με το θέμα της μετακίνησης των επισκεπτών, τις συγκοινωνίες και την προσβασιμότητα;
-Θεωρώ ότι στον τομέα των μεταφορών υπάρχουν διαχρονικές αδυναμίες αλλά έχουμε κάνει βήματα προόδου τα τελευταία χρόνια και θα πρέπει να καταγραφεί στα θετικά της χώρας μας. Από την πλευρά μας θέλω να αναφέρω ότι, ως υφυπουργείο τουρισμού δεν μένουμε με σταυρωμένα τα χέρια. Μελετούμε τα θέματα που σχετίζονται με τις υποδομές και που επηρεάζουν τον τουρισμό, και με την ανάληψη των καθηκόντων μας είχαμε καταθέσει και σειρά προτάσεων στο υπουργείο Μεταφορών σχετικά με αυτά τα θέματα. Έχουμε επίσης καταγράψει 300 σημεία προσβασιμότητας που σχετίζονται με αξιόλογα μνημεία και σημεία επίσκεψης της χώρας μας, τα οποία θα υλοποιήσουμε με την έναρξη του έτους. Όλα αυτά είναι πολύ σημαντικό να καταγράφονται καθώς καταδεικνύουν ότι η χώρα μας βελτιώνεται ως τουριστικός προορισμός και ότι ανεβάζει επίπεδο.
Χρονιά κανονικότητας
-Ποιοι στόχοι επιτεύχθηκαν μέσα στο 2023;
-Ο κυριότερος μας στόχος ήταν να έχουμε μια καλή τουριστική χρονιά. Το 2023 ήταν η χρονιά επιστροφής στην απόλυτη κανονικότητα και για εμάς το πρώτο μεγάλο στοίχημα ήταν να επιστρέψουμε με καλούς αριθμούς στο διεθνές τουριστικό στερέωμα. Να δείξουμε ότι είμαστε εδώ και ότι είμαστε ανταγωνιστικοί και με την επιστροφή στην κανονικότητα η Κύπρος να δώσει σημαντικά το παρών της. Αυτή ήταν η πρώτη μας προτεραιότητα και αυτό το έχουμε πετύχει. Από εκεί και πέρα δώσαμε μεγάλη σημασία στα θέματα υποδομών, στο να γίνει μια καταγραφή –η οποία είναι μια άσκηση που δεν τελειώνει ποτέ. Από εκεί και πέρα θεωρώ ότι χρειαζόμαστε βελτίωση και στον τομέα της προβολής, σε θέματα που αφορούν το ηλεκτρονικό μάρκετινγκ καθώς και τομείς που χρειάζονται ενδυνάμωση όπως είναι η ενδοχώρα η οποία πρέπει να προβάλλεται σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο με μια συγκεκριμένη τακτική, προκειμένου να υπάρχουν απτά και μετρήσιμα αποτελέσματα. Θεωρώ ότι στο δεύτερο σημείο ακόμα υστερούμε. Είναι θέματα τα οποία σε μεγάλο βαθμό θα συμπεριλαμβάνονται στην επικαιροποιημένη στρατηγική.
Φεβρουάριο η στρατηγική
- Σε πιο στάδιο βρίσκεται η επικαιροποίηση της Εθνικής Στρατηγικής;
-Να υπενθυμίσω ότι με την ανάληψη των καθηκόντων μου είχα κάνει αναφορά για την ύπαρξη δύο στρατηγικών –της THR το 2017 (THR AsesoresenTurismoHoteler a y Recreaci n S.A.), η οποία είχε καταγράψει αξιοσημείωτα στοιχεία, και η στρατηγική 2030 η οποία ήταν απόρρητη και δεν είχα την ευχέρεια ως πολίτης της Δημοκρατίας να την μελετήσω. Την μελέτησα μετά ως υφυπουργός Τουρισμού. Κρίναμε ότι χρειαζόταν επικαιροποίηση ειδικά με την προσθήκη τριών μεγάλων κεφαλαίων –το πρώτο έχει να κάνει με την αειφόρο ανάπτυξη, το δεύτερο με την ψηφιακή μετάβαση και το τρίτο με την προσβασιμότητα. Έχω την άποψη ότι, οι προορισμοί που θα διαχειριστούν αποδοτικά αυτά τα τρία κεφάλαια και θα προχωρήσουν σε αυτή την κατεύθυνση, θα αποκτήσουν και πλεονέκτημα. Να αναφέρω ότι στη διεθνή έκθεση τουρισμού στο Λονδίνο, όλα αυτά ήταν ευδιάκριτα. Οι μεγάλοι διοργανωτές ταξιδίων ήθελαν να μάθουν για τις προσπάθειες και δράσεις που αναπτύσσει η Κύπρος προς αυτή την κατεύθυνση και την ίδια στιγμή βλέπουμε και χώρες όπως η Τουρκία να οδεύει με έντονους ρυθμούς προς αυτή την κατεύθυνση. Θεωρώ ότι επιβάλλεται να γίνουμε και εμείς πιο συγκεκριμένοι προς αυτή την κατεύθυνση, γι’ αυτό αποτελεί και κεφάλαιο της στρατηγικής μας. Το ίδιο ισχύει και για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και για το θέμα της προσβασιμότητας, και είναι σημαντικό αν ο προορισμός στο σύνολό του έχει καλό επίπεδο υποδομών και να επιδεικνύει σεβασμό προς κάθε τμήμα της αγοράς. Τώρα, όσον αφορά το ερώτημά σου, η επικαιροποίηση της στρατηγικής, όπως είχε αρχικώς σχεδιαστεί τον Μάρτιο του 2023, έχει ολοκληρωθεί. Θεωρήσαμε ορθό να πάρουμε ακόμα λίγο χρόνο, προκειμένου να εμπλουτιστεί και να γίνει πιο σωστή, και εκτιμούμε ότι θα είναι έτοιμη περί τα τέλη Φεβρουαρίου.
-Θα την παρουσιάσετε;
-Βεβαίως θα παρουσιαστεί και δεν θα είναι απόρρητη. Θεωρώ ότι μια στρατηγική που αφορά έναν προορισμό, για να είναι επιτυχημένη και να εφαρμοστεί, θα πρέπει όσοι συμμετέχουν στα δρώμενα του προορισμού να έχουν γνώση αυτής της στρατηγικής. Άρα θα παρουσιαστεί, θα κοινοποιηθεί και θα πρέπει να είναι δημόσια προσβάσιμη προκειμένου να αντιλαμβάνονται οι επιχειρηματίες του κλάδου ποια είναι η κατεύθυνση και ο προσανατολισμός της χώρας.
-Δεν θεωρείτε ότι αφαιρεί πόντους από την ανταγωνιστικότητα της χώρας η δημοσιοποίηση της στρατηγικής;
-Δεν θεωρώ ότι είναι κακό, και εμείς έχουμε πρόσβαση στα δρώμενα πολλών άλλων χωρών. Εξάλλου, καμία στρατηγική δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν υπάρχει ευθυγράμμιση όλων των συντελεστών που συμμετέχουν στο τουριστικό σύστημα. Δεν μπορούμε εμείς να λαμβάνουμε αποφάσεις για το οποιοδήποτε θέμα και να μην γίνονται κατανοητές από την πλειοψηφία των συμμετεχόντων στην τουριστική αγορά.
-Ποια είναι η αναλογία τουριστικού ρεύματος μεταξύ της χειμερινής και της καλοκαιρινής τουριστικής περιόδου;
-Δεν είναι θέμα ποσοστών, αλλά μάλλον είναι θέμα τι μπορεί να αντέξει η χώρα μας και σε επίπεδο παροχής υπηρεσιών αλλά και το ποιοι είναι οι ιδανικοί αριθμοί προκειμένου ο επισκέπτης φεύγοντας να είναι ικανοποιημένος. Η στρατηγική των Ισπανών έκανε αναφορά για 4,8 εκατ. επισκέπτες ολόχρονα, ενώ η στρατηγική του 2030 έκανε αναφορά σε 5 εκατ. επισκέπτες ολόχρονα. Εκείνο που διαφαίνεται είναι ότι για την περίοδο από τον Μάρτιο μέχρι τον Νοέμβριο, δεν μπορούμε να λάβουμε περισσότερα από 4 εκατ. επισκέπτες. Είναι ξεκάθαρο αυτό. Αν αυτό συμβεί, τότε θα έχουμε φαινόμενα υπερτουρισμού και δυστυχώς υπάρχει ο κίνδυνος κάποιοι επισκέπτες να φεύγουν δυσαρεστημένοι.
Λύσεις στις ελλείψεις προσωπικού
-Ελλείψεις προσωπικού. Περιγράφεται ως το σοβαρότερο από τους επαγγελματικούς συνδέσμους του κλάδου. Πόσο σας προβληματίζει και τι ενέργειες κάνετε;
-Πρόκειται για ένα τεράστιο θέμα με πάρα πολλές πτυχές. Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι οι Κύπριοι έχουν αποχωρήσει από τον κλάδο του τουρισμού σε μεγάλους αριθμούς από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, κάτι που συνεχίστηκε τα τελευταία χρόνια. Ο λόγος είναι ότι ο κόσμος που είχε επιλέξει συνειδητά να εργαστεί στον συγκεκριμένο κλάδο, υποφέρει και αυτός από την εποχικότητα του τουρισμού. Είναι ένας από τους λόγους που οι Κύπριοι έχουν αποχωρήσει από τα τουριστικά επαγγέλματα. Αποτελεί λοιπόν μια πρόκληση να επιστρέψουν σιγά-σιγά οι Κύπριοι στην τουριστική βιομηχανία. Επίσης, η αύξηση του τουρισμού και των μονάδων έφεραν και αυξημένες ανάγκες προσωπικού και θα πρέπει να δοθούν λύσεις. Έχουμε καταθέσει εισηγήσεις προς το υπουργείο Εργασίας, με το οποίο έχουμε άριστη συνεργασία και πολύ τακτική επικοινωνία, και προσφάτως έχουν εγκριθεί από το Υπουργικό δύο σχέδια κατάρτισης που αφορούν τα τουριστικά επαγγέλματα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι είναι ένα θέμα που απασχολεί τις πλείστες χώρες, οι οποίες στην πλειοψηφία τους αναζητούν λύσεις από το εξωτερικό. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι δεν υπάρχει στην Κύπρο ανθρώπινο δυναμικό σε μεγάλους αριθμούς που να μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες της τουριστικής βιομηχανίας και επιβάλλεται να βρεθούν λύσεις και από τρίτες χώρες, αφού ίσως οι ευρωπαϊκές χώρες να μην μπορούν να μας δώσουν όλες τις λύσεις.
Ρεκόρ εσόδων όλων των εποχών
-Κατά πόσο οι επιδόσεις του 2023 αποτελούν ρεκόρ σε οποιοδήποτε επίπεδο;
-Στα έσοδα, που θα είναι ρεκόρ όλων των εποχών για τον τουρισμό. Είναι ξεκάθαρο ότι το 2023 θα έχουμε ρεκόρ εσόδων και αυτό οφείλεται στον πληθωρισμό και την μεγάλη αύξηση των τουριστικών αφίξεων. Σε κάποιο βαθμό είναι πληθωρισμός, σε κάποιο βαθμό οφείλεται και στο γεγονός ότι η βιομηχανία μας έχει κάνει βήματα προόδου τα τελευταία χρόνια. Έχουμε νέα πεντάστερα, πολύ ποιοτικές μονάδες και ναι την τελευταία δεκαετία έχουμε αναβαθμιστεί ως προορισμός.
-Ποιες είναι οι κορυφαίες ταξιδιωτικές τάσεις για το 2024;
-Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχει ενώπιον του το υφυπουργείο, φαίνεται ότι μία τάση η οποία κερδίζει έδαφος πλέον είναι τα ταξίδια υγείας και ευεξίας, μία τάση η οποία αφορά όλες τις ηλικιακές ομάδες από 18-30 αλλά και μεγαλύτερες ηλικίες. Έχουμε ήδη εξαγγείλει ως υφυπουργείο Τουρισμού το σχέδιο που αφορά την μετατροπή σε μονάδες εξειδικευμένες στον τομέα Υγείας και Ευεξίας. Θεωρώ ότι είναι μία πρόκληση για τη χώρα μας να εδραιωθεί στη συνείδηση των καταναλωτών ως ένας καλός προορισμός υγείας και ευεξίας. Έδαφος κερδίζει και ο γαστρονομικός τουρισμός. Αποτελεί για εμάς μεγαλύτερη πρόκληση το να προβάλουμε διεθνώς την γαστρονομία της χώρας μας, βελτιώνοντας το προϊόν μας και παντρεύοντας τις παραδοσιακές γεύσεις με τις σύγχρονες. Έχουμε ολοκληρώσει σε μεγάλο βαθμό το πλάνο μας για την γαστρονομία και αυτό που απομένει είναι μια εσωτερική παρουσίαση προκειμένου να ξεκινήσουμε να δουλεύουμε εντατικά στο αντικείμενο που ονομάζεται γαστρονομικός τουρισμός.
