Του Παναγιώτη Ρουγκάλα
Αν και μπήκε τελικά το «νερό στο αυλάκι» για πώληση του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου, απτά αποτελέσματα θα δούμε μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2026. Τον Οκτώβρη θα πρέπει να είναι έτοιμα τα εμπλεκόμενα μέρη για να αρχίσουν τη διαδικασία ιδιωτικοποίησής του, η οποία θα χρειαστεί τουλάχιστον ένα πεντάμηνο για να ολοκληρωθεί.
Η «Κ» υπενθυμίζει πως το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν είχε τραβήξει τα βλέμματα τεσσάρων χρηματιστηρίων άλλων χωρών, που όμως η διαδικασία αποκρατικοποίησής του «πάγωσε», άρα «πάγωσε» αναπόφευκτα και το ενδιαφέρον. Με τη νέα διαδικασία, την επίσημη πλέον, το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου δεν αποκλείεται να τραβήξει ξανά τα βλέμματα των εν λόγω κρατών, ενώ πλέον πιθανώς να έχει και νέο «φλερτ», από την Ινδία. Δύσκολο μεν το εγχείρημα, αλλά προ 10ημέρου έγινε συνάντηση μεταξύ αξιωματούχων του Χρηματιστηρίου της Ινδίας (National Stock Exchange of India) και του ΧΑΚ. Προσφάτως συνομολογήθηκε Μνημόνιο Συναντίληψης μεταξύ των δύο χρηματιστηρίων και η συνεργασία προσβλέπει στη διερεύνηση της δυνατότητας ανάπτυξης σε θέματα επενδύσεων, νέων χρηματοοικονομικών προϊόντων και παράλληλης εισαγωγής εταιρειών στα χρηματιστήρια.
Ως προς το πόσο μπορεί να πωληθεί το Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου δεν μπορεί να απαντηθεί στο παρόν στάδιο, εκείνο που έχει βαρύνουσα σημασία είναι να μπει ένα Χρηματιστήριο που θα φέρει τεχνογνωσία και θα του δώσει ιδιαίτερη αξία, παρά να αξιολογηθεί αυστηρά ένας αριθμός.
Η ιδιωτικοποίηση του ΧΑΚ είναι διαδικασία «προαπαιτούμενο» του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας της Κύπρου που έχει συμφωνηθεί με τη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης. Σύμφωνα ωστόσο με τα συμφωνηθέντα, μέχρι τα τέλη του 2025 θα έπρεπε να έχει περάσει σε επενδυτή το ΧΑΚ, κάτι που εκ των πραγμάτων χρονικά δεν αναμένεται να επιτευχθεί. Το Υπουργείο, εντούτοις, είναι σε διάλογο με την ΓΔ Ανάπτυξης για να «βάλει νερό στο κρασί της» και να επιτρέψει να προχωρήσει το αίτημα πληρωμής που συνδέεται με την ιδιωτικοποίηση του ΧΑΚ, με την έναρξη του εγχειρήματος της πώλησης του ΧΑΚ και όχι με την ολοκλήρωση της πράξης αυτής. Στο πλαίσιο της ενότητας της «Ενίσχυσης της Ανταγωνιστικότητας των Επιχειρήσεων» που θα δώσει μέσω του 7ου αιτήματος πληρωμής 78,4 εκατ. ευρώ, μία από τις μεταρρυθμίσεις αφορά την εξεύρεση στρατηγικού επενδυτή για το ΧΑΚ. Σύμφωνα με την περιγραφή του οροσήμου, πρέπει να γίνει επιλογή στρατηγικού επενδυτή ο οποίος θα αγοράσει ελέγχουσα συμμετοχή στο Χρηματιστήριο Αξιών Κύπρου, υπογράφοντας τις σχετικές συμφωνίες και εξασφαλίζοντας το χρηματοοικονομικό κλείσιμο της συναλλαγής.
Στο κράτος από 0% έως 25%
Βάσει του νομοσχεδίου που υπάρχει διαθέσιμο, έχει αποφασιστεί να πωληθεί το ΧΑΚ από 75% έως και 100%, και το κράτος να παραμείνει για ένα βραχυπρόθεσμο διάστημα ως μειοψηφικός μέτοχος του ιδιωτικοποιημένου, νέου χρηματιστηρίου, εάν βέβαια αυτό κριθεί σκόπιμο. Σύμφωνα με τη σχετική εισηγητική έκθεση του νομοσχεδίου, προβλέπεται η θεσμοθέτηση του πλαισίου για την αποκρατικοποίηση του ΧΑΚ, του Κεντρικού Αποθετηρίου και του Κεντρικού Μητρώου Αξιών, με στόχο τη μεταβίβασή τους σε στρατηγικό επενδυτή. Ορίζεται ότι θα γίνει η μεταφορά όλων των εργασιών, αρμοδιοτήτων, δραστηριοτήτων, λειτουργιών, περιουσιακών στοιχείων (ενεργητικού και παθητικού) του ΧΑΚ στον νέο ιδιοκτήτη ή σε άλλο φορέα. Η μελέτη αντικτύπου αναφέρει πως, η ιδιωτικοποίηση του ΧΑΚ αναμένεται να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα του οργανισμού, να επαναφέρει την εμπιστοσύνη της επενδυτικής κοινότητας και να ενισχύσει τη ρευστότητα και την ελκυστικότητα της χρηματιστηριακής αγοράς. Παράλληλα, εκτιμάται πως θα συμβάλει θετικά στην οικονομία, καθιστώντας την Κύπρο έναν περιφερειακό κόμβο χρηματοοικονομικών υπηρεσιών.
Παρά τις προσπάθειες που κατέβαλε το ΧΑΚ με σκοπό την αύξηση των εσόδων του και τη διαφοροποίηση του προϊόντος του, λόγω του υφιστάμενου καθεστώτος λειτουργίας του, ως νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και της μεγάλης ανελαστικότητας που παρουσιάζουν τα λειτουργικά του έξοδα, ο κύκλος εργασιών του έχει πτωτική πορεία και σημειώνει συνεχόμενες ετήσιες καθαρές ζημιές. Σύμφωνα με τα σχόλια που συνοδεύουν το νομοσχέδιο, η απόφαση για αποκρατικοποίηση συμβαδίζει με τη διεθνή τάση που επικρατεί στον χρηματιστηριακό τομέα για μετατροπή των κρατικών χρηματιστηρίων σε ιδιωτικές εταιρείες.
Αυξήθηκε κοντά στο 60%
Όπως σημείωνε ο πρόεδρος του ΧΑΚ, κ. Μαρίνος Χριστοδουλίδης, για την πορεία του Χρηματιστηρίου το 2024, μέχρι τις 27 Δεκεμβρίου 2024 καταγράφηκε αύξηση του γενικού δείκτη τιμών του ΧΑΚ κατά 57,29%, συγκριτικά με την αντίστοιχη τιμή του γενικού Δείκτη του ΧΑΚ στις 31 Δεκεμβρίου 2023, όπου και τότε είχε καταγραφεί μία ανάλογη αντίστοιχη αύξηση του Δείκτη σε ετήσια βάση, της τάξης του 51,88%, συγκριτικά με το έτος 2022.
Αισθητά ανεβασμένη κατά το 2024 ήταν και η συναλλακτική δραστηριότητα, με τον μέσο ημερήσιο όγκο συναλλαγών να ανέρχεται στο 1,38 εκατ., συγκριτικά με ημερήσιο όγκο συναλλαγών στις €377 χιλ. ως είχε καταγραφεί κατά το 2023. Σημαντικά αυξημένη είναι και η συνολική κεφαλαιοποίηση του Χρηματιστηρίου Αξιών Κύπρου, όπου αυτή ανέρχεται πλέον στα 23,3 δισ. ευρώ (9.9 δισ. το 2023), καθώς και η συμμετοχή των ξένων επενδυτών στην κεφαλαιοποίηση των εισηγμένων εταιρειών, όπου αυτή ανήλθε σε 49% της συνολικής κεφαλαιοποίησης (από 39,3% το 2023). Αντίστοιχα, σημαντικά αυξημένη είναι και η συμμετοχή των Μελών (χρηματιστηριακών εταιρειών) εξ αποστάσεως από το εξωτερικό, όπου από 9,6% το 2023, το ποσοστό συμμετοχής τους κατά το 2024 ανήλθε στο 23,46% επί της ημερήσιας συναλλακτικής δραστηριότητας.
