Κανόνας οι καθυστερήσεις σε δημόσια έργα - Τα δεδομένα για το μουσείο

Τα συμπεράσματα του Γενικού Ελεγκτή της Δημοκρατίας στην Ειδική Έκθεση για την Ανάθεση Δημόσιων Κατασκευαστικών Έργων σε Εργολάβους αποτελούν απλά επιβεβαίωση του κοινού μυστικού που υπάρχει αναφορικά με το πλαίσιο που διέπει τα έργα του δημοσίου. Ο έλεγχος που πραγματοποιήθηκε σε 2.164 συμβάσεις ύψους €2.515.430.379 από το 2015 μέχρι και το 2024 κατέδειξε φαινόμενα περιορισμένου ανταγωνισμού, ελλείψεις ικανοποιητικού αριθμού επιλογών που «περιορίζει τη διαπραγματευτική ικανότητα του κράτους και ίσως «αναγκάζει» την επανάληψη συνεργασιών με εργολάβους που ενδεχομένως δεν ανταποκρίνονται επαρκώς», συγκέντρωση μεγάλων έργων σε συγκεκριμένους εργολάβους γεγονός που αρκετά μεγάλα δημόσια έργα «είτε υπόκεινται σε μεγάλες καθυστερήσεις ή δεν ολοκληρώνονται καθόλου». Τα ευρήματα του Γενικού Ελεγκτή σαφέστατα αποτελούν προειδοποίηση προς την εκτελεστική εξουσία για βελτιώσεις του υφιστάμενου πλαισίου το οποίο συνεχίζει να συντηρεί κακούς εργολάβους οι οποίοι μέχρι να παραδώσουν το έργο στις πλείστες των περιπτώσεων καταπατούν όρους της σύμβασης ανάθεσης, με το κράτος να περιορίζεται σε οικονομικά πέναλτι ως εργαλείο πίεσης. Μια τέτοια περίπτωση, πρόσφατη, είναι το Μουσείο με τον εργολάβο να έχει αιτηθεί παράταση του χρόνου αποπεράτωσης του έργου κατά 500 ημέρες. Το ανησυχητικό της όλης υπόθεσης είναι πως ο εργολάβος τείνει να κάνει κανόνα τις παρατάσεις, μιας και σε άλλο μεγάλο έργο της περιοχής Λευκωσίας το παρέδωσε με σημαντική καθυστέρηση χωρίς άλλες επιπτώσεις πέρα από την επιβολή κάποιου χρηματικού προστίμου την ημέρα.

Το μπαλάκι αλλού

Η περίπτωση του Μουσείου είναι η πιο πρόσφατη, ωστόσο πριν από αυτή υπήρξαν και άλλες περιπτώσεις μεγάλων έργων που η παράδοσή τους έγινε εκτός των χρονοδιαγραμμάτων της σύμβασης ανάθεσης των έργων. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η κυβέρνηση προτίθεται να λάβει μέτρα προκειμένου να θέσει τέρμα σε ένα φαινόμενο που ταλανίζει τα μεγάλα δημόσια έργα. Εργολάβος του Μουσείου είναι η εταιρεία Cyfield στην οποία ανατέθηκε και η πρώτη φάση του περιμετρικού Λευκωσίας η οποία παραδόθηκε με σημαντική καθυστέρηση με τον εργολάβο να είχε υποβάλει τότε απαιτήσεις για παράταση 17 ετών κάτι που απορρίφθηκε. Το Μουσείο χαρακτηρίζεται από την κυβέρνηση ως δύσκολο έργο ωστόσο αυτό το οποίο τονίζεται είναι πως οι απαιτήσεις θα εξετασθούν και θα ικανοποιηθούν εφόσον δικαιολογούνται. Αυτό που παραμένει μετέωρο είναι το κατά πόσο η κυβέρνηση προτίθεται να αλλάξει το υφιστάμενο πλαίσιο προκειμένου να γίνουν περισσότερο αυστηρές οι πρόνοιες για καθυστερήσεις. Ενώ το πλαίσιο θεωρεί αναξιόπιστο συνεργάτη έναν εργολάβο που εγκαταλείπει ένα έργο, δεν έχει την ίδια αντίληψη για όσους παραβιάζουν τους όρους της σύμβασης. Επί του παρόντος κυβερνητικές πηγές έλεγαν στην «Κ» πως δεν υπάρχει θέμα αναθεώρησης του πλαισίου.

Καταπέλτης ο Ελεγκτής

Στη μεγάλη εικόνα που βεβαίως αγγίζει και την περίπτωση του Μουσείου τα ευρήματα της έρευνας του Γενικού Ελεγκτή είναι ενδεικτικά της παθογένειας που υπάρχει με τα δημόσια έργα. Ο Γενικός Ελεγκτής επιβεβαιώνει το χαρακτηρισμό του Εθνικού Εργολάβου που έχει δοθεί σε συγκεκριμένες εταιρείες λόγω του αριθμού και του μεγέθους των δημοσίων που έχουν αναλάβει. Συγκεκριμένα τρείς εταιρείες εξασφάλισαν το 40,8% της συνολικής αξίας των δημοσίων έργων από το 2015 μέχρι και το 2024. Πρόκειται για τις εταιρείες Cyfield, Iacovou και Cybarco οι οποίες όπως φαίνεται από τα ευρήματα της έρευνας εξασφάλισαν τα μεγαλύτερα δημόσια έργα, που σε ποσοστό αναλογεί στο 13% του αριθμού των δημόσιων συμβάσεων. Το εν λόγω στατιστικό κατά τον Γενικό Ελεγκτή «υποδεικνύει αυξανόμενη συγκέντρωση της αγοράς για μεγάλα έργα σε συγκεκριμένους εργολάβους. Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι η εταιρεία Cyfield κατέλαβε την πρώτη θέση στην κατανομή του μεριδίου αγοράς για τέσσερα συναπτά έτη (2019–2023), γεγονός που πιθανόν να αποτελεί ακόμη ένα στοιχείο ένδειξης δημιουργίας δεσπόζουσας θέσης». Το 80% των συμβάσεων, δηλαδή το μεγαλύτερο μέρος, κατέληξε σε μικρότερους εργολάβους με την αξία των συμβάσεων να φθάνει στο 39%. Ο Γενικός Ελεγκτής αναφέρει στην έκθεση του πως ο μέσος όρος των καθυστερήσεων σε δημόσιες συμβάσεις ανέρχεται σε 461 μέρες, αγγίζει δε ζητήματα ανταγωνισμού κρίνοντας τη συμμετοχή οικονομικών φορέων σε διαγωνισμούς ικανοποιητική προς περιορισμένη. Το 60,3% των διαγωνισμών (2021-2024) προσέλκυσε τουλάχιστον τρεις συμμετοχές, ενώ στο 14,2% των περιπτώσεων δεν υπήρξε καθόλου ανταγωνισμός.

Οι εξαγγελίες και η πραγματικότητα

Το παζλ των παθογενειών που υπάρχουν με δημόσιες συμβάσεις συμπληρώνουν ο δρόμος Πάφου- Πόλης και ακολουθούν ο Περιμετρικός Λευκωσίας και το λιμάνι Λάρνακας. Στο δρόμο Πάφου – Πόλης η προσφυγή που κατέθεσε η εταιρεία Άκτωρ στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών φρέναρε την διαδικασία προσφορών που ζήτησε τον περασμένο Αύγουστο το Τμήμα ∆ημοσίων Έργων. Μέχρι σήμερα το έργο έχει πάει πίσω δυόμιση μήνες. Η προσφυγή της Άκτωρ υπολογίζεται ότι θα εξετασθεί μέχρι τέλος του χρόνου. Στο λιμάνι Λάρνακας η διαδικασία ανάπλασης βρίσκεται σε αρχικά στάδια. Αναμένεται η ετοιμασία της μελέτης που έχει ανατεθεί στο Υπερταμείο Ελλάδας, πρώην ΤΑΥΠΕ∆, το οποίο συνεργάζεται με ολλανδικό οίκο προκειμένου να ξεκαθαρίσει η επιχειρησιακή φυσιογνωμία του λιμανιού. Ο περιμετρικός δρόμος Λευκωσίας, μετά τα προβλήματα καθυστερήσεων που παρατηρήθηκαν με την παράδοση της πρώτης φάσης, πέρασε στην δεύτερη φάση με την ανάθεση του έργου στην κοινοπραξία Cyfield – Iacovou PB3 Joint Venture. Την περασμένη Παρασκευή το Τμήμα ∆ημοσίων έργων βγήκε σε προσφορές για την τρίτη φάση του έργου.