ΠΗΓΗ: Ανακοινώσεις
Το ΚΕΒΕ, στο πλαίσιο της διαβούλευσης για το φορολογικό νομοσχέδιο «Minds in Cyprus», κατέθεσε εισηγήσεις με στόχο την ουσιαστική προσέλκυση ταλέντων από τη διασπορά.
Εισηγείται δύο βασικές τροποποιήσεις:
(α) μείωση της περιόδου μη κατοικίας από 7 σε 5 έτη.
(β) αφαίρεση της υποχρεωτικής αναγνώρισης πανεπιστημιακού τίτλου από το ΚΥΣΑΤΣ, προτείνοντας εναλλακτικές διεθνώς αποδεκτές λύσεις.
Πιο συγκεκριμένα η πρόταση του ΚΕΒΕ, είναι η αφαίρεση της αναφοράς στο ΚΥΣΑΤΣ στο πλαίσιο των φορολογικών, η αντικατάσταση της φράσης με: «...είναι κάτοχος πανεπιστημιακού τίτλου αναγνωρισμένου διεθνώς ή εγγεγραμμένου στον Διεθνή Κατάλογο Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (π.χ. UNESCO, Times Higher Education)», και εναλλακτικά, καθιέρωση "fast-track αυτοματοποιημένης αποδοχής" για συγκεκριμένα διεθνή πανεπιστήμια (whitelist).
Παράλληλα, τονίζει ότι τα φορολογικά κίνητρα, αν και σημαντικά, δεν επαρκούν από μόνα τους για την επιστροφή νέων επιστημόνων. Προτείνει ένα ολιστικό πλαίσιο δράσεων που περιλαμβάνει επενδύσεις σε υποδομές, ενώ καλεί την Κυβέρνηση να αναπτύξει μια εθνική στρατηγική προσέλκυσης και αξιοποίησης ανθρώπινου δυναμικού.
Αυτούσια η ανακοίνωση του ΚΕΒΕ:
Σε σχέση με το πιο θέμα το ΚΕΒΕ με στόχο να παρουσιάσει τεκμηριωμένα σχόλια και παρατηρήσεις επί του τροποποιητικού φορολογικού νομοσχεδίου «Minds in Cyprus», λαμβάνοντας υπόψη τις απόψεις των μελών μας και ορισμένες αξιολογήσεις από αξιόπιστα κυπριακά δημοσιογραφικά μέσα εισηγείται τις ακόλουθες δύο τροποποιήσεις επί του νομοσχεδίου:
Στο Άρθρο 21Β(iii):
Να μειωθεί η απαιτούμενη χρονική περίοδος μη κατοικίας στη Δημοκρατία από επτά (7) σε πέντε (5) έτη, ώστε η πρόνοια να μπορεί να εφαρμοστεί και σε νεότερα άτομα που εργάζονται εκτός Κύπρου, χωρίς να αποκλείονται λόγω ηλικίας η σύντομου χρόνου απουσίας.
Στο Άρθρο 21Β(ii):
Να αφαιρεθεί η προτεινόμενη προσθήκη της φράσης: «είναι κάτοχος αναγνωρισμένου πανεπιστημιακού τίτλου σπουδών, όπως αναγνωρίζεται από το Κυπριακό Συμβούλιο Αναγνώρισης Τίτλων Σπουδών (ΚΥΣΑΤΣ)».
Το ΚΕΒΕ θεωρεί την εν λόγω απαίτηση περιττή, γραφειοκρατικά δυσκίνητη και αναχρονιστική. Επιπρόσθετα, έρχεται σε ευθεία αντίθεση με τη φιλοσοφία του νομοσχεδίου "Minds in Cyprus", το οποίο έχει στόχο την προσέλκυση υψηλής ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού και όχι την επιβολή τοπικών διαδικασιών που λειτουργούν ως αντικίνητρα.
Η υποχρεωτική αναγνώριση από το ΚΥΣΑΤΣ ενδέχεται να αποτρέψει καταρτισμένους επαγγελματίες με τίτλους σπουδών από κορυφαία διεθνή πανεπιστήμια (όπως Harvard, MIT, Oxford, INSEAD, κ.ά.) να μετακινηθούν ή να επαναπατριστούν στην Κύπρο. Το υφιστάμενο μοντέλο του ΚΥΣΑΤΣ βασίζεται κυρίως σε κριτήρια ισοτιμίας και όχι αριστείας ή ακαδημαϊκού κύρους, γεγονός που καθιστά τη διαδικασία όχι μόνο χρονοβόρα αλλά και ασύμβατη με τη διεθνή πρακτική.Το ΚΕΒΕ εισηγείται όπως η αναφορά σε αναγνώριση τίτλων περιοριστεί μόνο σε περιπτώσεις ρύθμισης επαγγελματικών δικαιωμάτων, εφόσον απαιτείται από άλλη σχετική νομοθεσία, και όχι ως γενική προϋπόθεση ένταξης στο εν λόγω καθεστώς.
Η πρότασή μας είναι η εξής:
- Αφαίρεση της αναφοράς στο ΚΥΣΑΤΣ στο πλαίσιο των φορολογικών κινήτρων
- Αντικατάσταση της φράσης με: «...είναι κάτοχος πανεπιστημιακού τίτλου αναγνωρισμένου διεθνώς ή εγγεγραμμένου στον Διεθνή Κατάλογο Ιδρυμάτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης (π.χ. UNESCO, Times Higher Education) »
- Εναλλακτικά, καθιέρωση "fast-track αυτοματοποιημένης αποδοχής" για συγκεκριμένα διεθνή πανεπιστήμια (whitelist)
Πέραν της συγκεκριμένης διαφωνίας, το ΚΕΒΕ υποβάλλει πρόσθετες θέσεις και προτάσεις, βασισμένες σε μικρή έρευνα που έχει διεξαχθεί, με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου.
Δημοσιεύματα στον κυπριακό τύπο υπογραμμίζουν ότι το νομοσχέδιο, παρά τη γενναιόδωρη πρωτοβουλία του, ενδέχεται να μην απευθύνεται επαρκώς στους νέους επιστήμονες του εξωτερικού, καθώς δεν καλύπτει το σύνολο του εύρους των επιστημόνων της διασποράς. Ο κύριος λόγος φυγής των νέων επιστημόνων αναφέρεται πως είναι η έλλειψη κατάλληλων θέσεων R&D και υποδομών. Νεαρή επιστήμονας επιβεβαιώνει ότι η ύπαρξη ουσιαστικών ερευνητικών θέσεων, πλήρων αποδοχών και λειτουργικού κράτους αποτελούν βασικούς παράγοντες παραμονής στο εξωτερικό. Ως εκ τούτου, η απλή μείωση φορολογίας δεν είναι επαρκής. Απαιτούνται επιπλέον κίνητρα, επενδύσεις σε υποδομές και θέσεις R&D για την πραγματική επιστροφή του ανθρώπινου δυναμικού.
Σχόλια και Προτάσεις του ΚΕΒΕ για ένα Ολιστικό Πλαίσιο:
Το ΚΕΒΕ αναγνωρίζει ότι τα φορολογικά κίνητρα αποτελούν ένα σημαντικό πρώτο βήμα. Ωστόσο, για να καταστεί η Κύπρος πραγματικός προορισμός επιστροφής ταλέντων, είναι κρίσιμο να υιοθετηθεί ένα πιο ολιστικό πλαίσιο, το οποίο θα περιλαμβάνει:
- Προσαρμογή φορολογικών κινήτρων: Διεύρυνση της εφαρμογής τους και σε πανεπιστημιακούς η μη ερευνητές R&D.
- Επενδύσεις σε υποδομές: Χρηματοδότηση πρωτογενών η δευτερογενών εργαστηρίων, ομάδων έρευνας και τεχνολογικής αναβάθμισης.
- Δημιουργία θέσεων R&D: Ενίσχυση δημόσιων και ιδιωτικών ερευνητικών κέντρων
- Ενσωμάτωση πρόνοιας αξιοποίησης των επιστρεφόντων επαγγελματιών σε έργα ψηφιακού μετασχηματισμού στην Κύπρο, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, δίνοντας ουσιαστικό ρόλο στους επιστρέφοντες που διαθέτουν εξειδικευμένες γνώσεις σε τομείς όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα δεδομένα, η αυτοματοποίηση και ο ψηφιακός σχεδιασμός. Η συμμετοχή τους σε στοχευμένα έργα θα ενισχύσει την αίσθηση σκοπού και ουσιαστικής συνεισφοράς και θα επιταχύνει την ψηφιακή μετάβαση της κυπριακής οικονομίας και δημόσιας διοίκησης μειώνοντας τη γραφειοκρατία.
- Συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα: Ανάπτυξη οικοσυστημάτων καινοτομίας και δημιουργία συνεργασιών (clusters).
- Δημιουργία Fast-Track διαδικασίας εγκατάστασης: Πρόσληψη εξειδικευμένων συντονιστών εξυπηρέτησης εγκατάστασης σε φορείς όπως το Invest Cyprus.
- Κίνητρα σε εργοδότες για πρόσληψη: Δεν αρκεί η προσέλκυση από την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά και η εξασφάλιση καριέρας.
- Διευκολύνσεις για οικογένειες και πτυχιούχους με παιδιά: Εύκολη πρόσβαση σε αγγλόφωνα ή διεθνή σχολεία, φορολογικά κίνητρα για εξαρτώμενα μέλη, και παροχές για κατοικία (π.χ. ενοικιαγορά ή μείωση τελών μεταβίβασης μαζί με το είδη εφαρμοσμένο 5% ΦΠΑ στη πρώτη κατοικία).
Ανάγκη Εθνικής Στρατηγικής:
Η προσέλκυση και ο επαναπατρισμός ταλέντων ("Minds in Cyprus") πρέπει να αποτελέσει βασικό άξονα μιας ευρύτερης, ολοκληρωμένης και στρατηγικής προσέγγισης σε επίπεδο κράτους. Μια τέτοια στρατηγική μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στον εμπλουτισμό και την καλλιέργεια τεχνογνωσίας και καινοτομίας στην Κύπρο. Είναι αναγκαίο να εκπονηθεί σχετική μελέτη από τους αρμόδιους φορείς, βάσει της οποίας θα καταρτιστεί μια εθνική στρατηγική, η οποία θα οδηγήσει σε πρακτικές και ρεαλιστικές λύσεις όπου θα δημιουργούν μία γέφυρα επιστροφής με χαμηλότερο ρίσκο καθώς για πολλούς επαγγελματίες, η πλήρης επιστροφή ενδέχεται να φαντάζει ριψοκίνδυνη. Ένα τέτοιο σκέλος επιτρέπει τη σταδιακή επανασύνδεση με την Κύπρο μέσα από έργα περιορισμένου χρονικού ορίζοντα, κάτι που διευκολύνει την τελική τους απόφαση.
Στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής, είναι ουσιώδες οι προσπάθειες προσέλκυσης να ευθυγραμμίζονται με τους ευρύτερους στρατηγικούς στόχους της χώρας. Δεν έχει νόημα να επιδιώκεται η προσέλκυση ταλέντων σε τομείς για τους οποίους δεν υπάρχει η απαραίτητη υποδομή, οικονομική δυνατότητα ή πολιτική βούληση για ανάπτυξη. Το σχέδιο προσέλκυσης θα πρέπει να είναι στοχευμένο και στρατηγικά τοποθετημένο, ώστε να λειτουργήσει ως ουσιαστικό εφαλτήριο αναβάθμισης του εγχώριου ανθρώπινου δυναμικού.
Ένας εξίσου σημαντικός πυλώνας αφορά τη διαχείριση και απορρόφηση του ανθρώπινου δυναμικού που έχει ήδη επιστρέψει οικειοθελώς στην Κύπρο, πριν από οποιαδήποτε επίσημη εξαγγελία στρατηγικής ή φορολογικών κινήτρων. Είναι σημαντικό να εξεταστεί ο βαθμός ενσωμάτωσης αυτών των ατόμων στην αγορά εργασίας (είτε σε εταιρείες και οργανισμούς στον τομέα τους είτε μέσω επιχειρηματικής δραστηριότητας) και αν αυτό κατέστη εφικτό χάρη σε κίνητρα, προγράμματα ή την προσωπική τους οικονομική δυνατότητα. Η διεξαγωγή αυτής της μελέτης είναι ιδιαίτερα κρίσιμη, καθώς θα προσφέρει πολύτιμη ανατροφοδότηση με πραγματικά δεδομένα, βασισμένα σε εμπειρίες, και όχι θεωρητικές υποθέσεις. Μέσω αυτής της διαδικασίας, μπορούμε να εντοπίσουμε τα πραγματικά κίνητρα και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν αυτά τα άτομα (σε επίπεδο υποδομών ή γραφειοκρατίας) και να χαρτογραφήσουμε τις παθογένειες του συστήματος. Μόνο τότε θα μπορέσουμε να σχεδιάσουμε αποτελεσματικά και στοχευμένα μέτρα για το μέλλον.
Εν κατακλείδι, ο επαναπατρισμός ή η προσπάθεια επιστροφής των ατόμων που στοχεύει το πρόγραμμα δεν έχει κανένα νόημα χωρίς έναν ξεκάθαρο στρατηγικό σχεδιασμό και πλάνο αξιοποίησης τους. Πρέπει να εξεταστεί ως επένδυση με στόχο το ROI return on investment, με ανθρωποκεντρική προσέγγιση, βασιζόμενη πάντα στις ανάγκες, τις δυνατότητες και κυρίως τους στόχους μας ως κράτος.
Το ΚΕΒΕ καλεί την Κυπριακή Κυβέρνηση να επεξεργαστεί τις πιο πάνω εισηγήσεις, ώστε να επιτευχθεί ουσιαστικό Brain Gain. Η επιτυχία της πρωτοβουλίας εξαρτάται από τη δημιουργία συνθηκών που θα προσφέρουν στα νέα ταλέντα της διασποράς ουσιαστικές ευκαιρίες, σταθερότητα και προοπτική.
