Kathimerini.gr
Η προηγμένη Σουηδία, όπου το 90% των συναλλαγών γίνεται προ πολλού ψηφιακά και τα μετρητά τείνουν να εξαφανιστούν εδώ και χρόνια, τρέμει τον κίνδυνο μιας κυβερνοεπίθεσης στα τραπεζικά συστήματα, που θα μπορούσε να προκαλέσει χάος και πανικό στην κοινωνία. Πρόκειται για τον φόβο ενός υβριδικού πολέμου από τη Ρωσία που τείνει να κυριεύσει τις κυβερνήσεις των σκανδιναβικών χωρών και των χωρών της Βαλτικής, καθώς διαβλέπουν τον κίνδυνο μιας χαμηλού επιπέδου κυβερνοεπίθεσης, ικανής να διαλύσει τη λειτουργία υποδομών και υπηρεσιών.
Δεδομένου ότι ήδη ιδιωτικές ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν υποστεί πλήγματα από κυβερνοεπιθέσεις, οι τράπεζες εκτιμάται πως είναι οι κυριότεροι στόχοι. Το γεγονός ότι η Σουηδία έχει σχεδόν καταργήσει τη χρήση μετρητών καθιστά τον τραπεζικό τομέα της ιδιαίτερα ευάλωτο και ενώ αυξάνει τις αμυντικές δαπάνες της, προειδοποιεί τους πολίτες της να προετοιμαστούν για την περίπτωση εμπόλεμης σύγκρουσης ή κάποιας καταστροφής. Ετσι η κεντρική τράπεζα της Σουηδίας, Riksbank, έχει ζητήσει από τις τράπεζες να ενισχύσουν τις άμυνες των συστημάτων τους και να διατηρούν μετρητά ώστε να μπορούν να γίνουν πληρωμές και να συνεχιστεί η κανονικότητα εάν μπλοκάρει το σύστημα. Παράλληλα, εκπονεί σχέδια βάσει δύο σεναρίων: μιας μεγάλης κλίμακας κυβερνοεπίθεσης και μιας παρατεταμένης διακοπής στο ηλεκτρικό ρεύμα και στις επικοινωνίες. Οπως επισημαίνει η Μαρία Λούντστρομ, υπεύθυνη των προετοιμασιών της Riksbank, ο κόσμος εκμεταλλεύεται τη δυνατότητα να πληρώνει με κάρτες ή online, «θεωρώντας δεδομένο ότι το σύστημα αυτό θα λειτουργεί πάντα». Προσθέτει, όμως, ότι οι Σουηδοί εξαρτώνται από αυτό το σύστημα για όλες τις πληρωμές τους, «για κάθε πτυχή της ζωής, για τρόφιμα, καύσιμα, φάρμακα, μισθούς και κοινωνικές παροχές, και αν καταρρεύσει το σύστημα, οι συνέπειες θα είναι άμεσες και σοβαρές».
Η ανησυχία είναι διάχυτη καθώς οι κυβερνοεπιθέσεις δεν είναι απαραίτητο να είναι εξαιρετικά υψηλού επιπέδου και εξειδίκευσης, ούτε να προέρχονται από κακόβουλο λογισμικό σαν τις επιθέσεις που έπληξαν εταιρείες ανά τον κόσμο. Τον Απρίλιο, για παράδειγμα, δέχθηκε ήπια αλλά καταστροφική επίθεση η ψηφιακή υπηρεσία BankID, την οποία χρησιμοποιούν εκατομμύρια Σουηδοί και αποτελεί σημαντικό τμήμα του συστήματος ψηφιακών πληρωμών της χώρας. Εκείνοι που έβαλαν στόχο την υπηρεσία τη «βομβάρδισαν» με καταιγισμό αιτημάτων, προκαλώντας άλλοτε ραγδαία επιβράδυνση της λειτουργίας της και άλλοτε εξαναγκαστική διακοπή της. Ετσι, χιλιάδες Σουηδοί αναγκάστηκαν να περιμένουν επί ώρες χωρίς να μπορούν να στείλουν χρήματα μέσω της εφαρμογής Swish που έχουν στα κινητά τους και τη χρησιμοποιούν για τα πάντα, από τη μοιρασιά των λογαριασμών σε εστιατόρια έως για την πληρωμή του ενοικίου τους. Και ούτε είχαν πρόσβαση σε τραπεζικές υπηρεσίες online ή άλλες υπηρεσίες συνδεδεμένες με την BankID.
Ο υβριδικός πόλεμος μπορεί, άλλωστε, να συνδυάζει κυβερνοεπιθέσεις και ψυχολογικό πόλεμο. Λίγες ημέρες πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, πολλοί Ουκρανοί έλαβαν μηνύματα που τους ενημέρωναν ότι είχαν εξαφανιστεί οι καταθέσεις τους. Παράλληλα, οι τράπεζες της χώρας είχαν δεχθεί κυβερνοεπιθέσεις που εμπόδιζαν την online πρόσβαση των πελατών τους στους τραπεζικούς λογαριασμούς τους. Και καθώς προσπαθούσαν αλλά δεν μπορούσαν να δουν τι πραγματικά συμβαίνει, πολλοί Ουκρανοί σκέφτονταν ότι ίσως είχαν χάσει όλα τα χρήματά τους. Οι συνέπειες μιας τέτοιας επίθεσης μπορεί να είναι άμεσες και βαρύτατες. Οπως σχολίασε εκείνες τις ημέρες ένας διευθύνων σύμβουλος τράπεζας, η τράπεζά του δεν θα μπορούσε να επιβιώσει ύστερα από μια τέτοιου είδους διακοπή λειτουργίας αν αυτή διαρκούσε τρεις ημέρες, αφού θα κατέρρεαν τα νομικά και ρυθμιστικά συστήματα στα οποία βασίζεται. Εκτοτε οι τράπεζες έχουν θωρακιστεί περαιτέρω, ενισχύοντας τις άμυνές τους έναντι κυβερνοεπίθεσης.
