Τέσσερα ανοικτά μέτωπα στα εργασιακά καλείται να αντιμετωπίσει ο υπουργός Εργασίας Γιάννης Παναγιώτου, με την κατάσταση να κρίνεται δύσκολη και οι ισορροπίες να είναι εύθραυστες.
Το εκρηκτικό σκηνικό που έχει διαμορφωθεί για την ΑΤΑ, η ανανέωση των συλλογικών συμβάσεων των τραπεζικών υπαλλήλων, το συνταξιοδοτικό και οι παραβιάσεις της σύμβασης στην ξενοδοχειακή βιομηχανία συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα που θα κληθεί να διαχειριστεί ο υπουργός.
Όπως προκύπτει από τους μέχρι τώρα χειρισμούς, στον παράγοντα «χρόνο» ποντάρει ο αρμόδιος υπουργός σε σχέση με το ζήτημα της ΑΤΑ, το οποίο έχει ήδη πάρει διαστάσεις εν όψει της παναπεργίας που έχει αποφασιστεί για τις 11 Σεπτεμβρίου από τους συνδικαλιστές.
Ο κ. Παναγιώτου επιδιώκει να διαχειριστεί ταυτόχρονα τα αιτήματα των συνδικαλιστικών οργανώσεων και τις αντιδράσεις των εργοδοτικών φορέων, σχετικά με την πλήρη αποκατάσταση της ΑΤΑ, επιτελώντας ένα διαμεσολαβητικό ρόλο. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή δεν φαίνεται να έχει μέχρι τώρα τουλάχιστον κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα, καθώς και οι δυο πλευρές τραβούν το σκοινί πυροδοτώντας ένα εύφλεκτο κλίμα. Ο διαμεσολαβητικός ρόλος του υπουργού περιλαμβάνει είτε την κήρυξη του αδιεξόδου για τη μη επίτευξη συμβιβαστικής λύσης στο ζήτημα είτε την υποβολή μεσολαβητικής πρότασης. Ο κ. Παναγιώτου επιδιώκει με νύχια και με δόντια να αποφύγει την κήρυξη αδιεξόδου για το ζήτημα αιτούμενος συνεχώς χρόνο για έναν διάλογο ο οποίος μοιάζει να ανακυκλώνεται. Την ίδια ώρα, η υποβολή μεσολαβητικής πρότασης κρίνεται επίσης ακατόρθωτη με βάση τα σημερινά δεδομένα, καθώς το χάσμα των δυο πλευρών είναι εξαιρετικά βαθύ για να καλυφθεί με μια πρόταση. Ταυτόχρονα, δεν πρέπει να παραλειφθεί ότι απομένει ένα τετράμηνο για να υπάρξει συμφωνία, αφού η ΑΤΑ πρέπει να επικυρωθεί και να εφαρμοστεί στην πράξη στις αρχές του 2026. Επομένως, το γεγονός ότι ο υπουργός δεν ανοίγει τα χαρτιά του, ενδεχομένως να σημαίνει ότι κρύβει ορισμένους άσους στο μανίκι του.
Οι δυο πλευρές
Οι συνδικαλιστές επισημαίνουν ότι εντοπίζουν απόλυτη συνταύτιση της κυβέρνησης με τους εργοδότες, τονίζοντας ότι δόθηκε αρκετός χρόνος διαλόγου στους κοινωνικούς εταίρους για να διαμορφωθούν οι ικανοποιητικές συγκλίσεις, με στόχο την επίτευξη συμφωνίας για τον θεσμό της ΑΤΑ, χωρίς κανένα απολύτως αποτέλεσμα. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας κοινής συνάντησης των κοινωνικών εταίρων, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις κατέστησαν σαφές στον υπουργό Εργασίας ότι είναι εφικτό να δεχτούν τη σταδιακή αποκατάσταση της ΑΤΑ με ένα σαφές χρονοδιάγραμμα. Ωστόσο, ξεκαθάρισαν ότι δεν πρόκειται να γίνει δεκτό να τεθεί στη συμφωνία για καταβολή της ΑΤΑ οποιαδήποτε άλλη παράμετρος αφορά την ανάπτυξη, καθώς υπάρχει ήδη τέτοια παράμετρος σύμφωνα με την οποία η ΑΤΑ θα καταβάλλεται μόνο εφόσον κατά το δεύτερο και το τρίτο τρίμηνο παρατηρείται θετικός ρυθμός ανάπτυξης της οικονομίας. Από τη μεριά τους οι εργοδοτικοί φορείς τονίζουν ότι δεν έχει αλλάξει μέχρι στιγμής το παραμικρό στις θέσεις τους, σημειώνοντας ότι παραμένουν στο τραπέζι για να βρεθεί συμφωνία η οποία προϋποθέτει αμοιβαίες παραχωρήσεις.
Η κυβέρνηση έθεσε στο τραπέζι τρεις βασικές παραμέτρους: τη σύνδεση της καταβολής της ΑΤΑ με τους ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας, το ποσοστό καταβολής και την ύπαρξη συγκεκριμένων προνοιών για τον τρόπο και την έκταση καταβολής της.
Η παναπεργία και η συνάντηση την Πέμπτη
Συνάντηση με τον υπουργό Εργασίας θα πραγματοποιήσουν αύριο Πέμπτη οι συνδικαλιστικές οργανώσεις σε σχέση με το ζήτημα της ΑΤΑ. Όπως πληροφορούμαστε, ο κ. Παναγιώτου κάλεσε τις συντεχνίες ΣΕΚ και ΠΕΟ σε συνάντηση για να συζητήσουν το ζήτημα. Ο γενικός γραμματέας της ΣΕΚ Ανδρέας Μάτσας ανέφερε στην «Κ» ότι οι συντεχνίες ανταποκρίνονται θετικά σε οποιαδήποτε πρόταση της κυβέρνησης για διάλογο με στόχο την επίτευξη συμφωνίας, δεδομένου ότι θα τους υποβληθεί συγκεκριμένη πρόταση η οποία θα αποκαθιστά πλήρως τον θεσμό της ΑΤΑ.
Υπενθυμίζεται ότι στην πανσυνδικαλιστική διάσκεψη, που πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα στο οίκημα της ΠΕΟ, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις αποφάσισαν να προχωρήσουν με τρίωρη στάση εργασίας από τις 11:00 π.μ. μέχρι τις 2:00 μ.μ. την Πέμπτη 11 Σεπτεμβρίου. Κατά τη διάρκεια της απεργίας θα πραγματοποιηθούν επαρχιακές συγκεντρώσεις. Η κεντρική συγκέντρωση θα πραγματοποιηθεί στις 12 το μεσημέρι έξω από το υπουργείο Οικονομικών στη Λευκωσία.
Από την απεργία θα επηρεαστούν όλοι οι τομείς της οικονομίας. Ειδικότερα ο κατασκευαστικός, ο ξενοδοχειακός, ο δημόσιος/ ημιδημόσιος τομέας, ο εκπαιδευτικός τομέας, τα νοσοκομεία, τα λιμάνια τα ΜΜΜ και τα ΜΜΕ.
Φουρτούνες και στην ξενοδοχειακή
Εξελίξεις αναμένονται τις επόμενες ημέρες και στο ζήτημα των παραβιάσεων της συλλογικής σύμβασης των ξενοδοχοϋπαλλήλων. Όπως πληροφορούμαστε, ο υπουργός θα υποχρεωθεί να μεσολαβήσει καθώς το τμήμα εργασιακών σχέσεων έχει ενώπιόν του σωρεία καταγγελιών που αφορούν έναν συγκεκριμένο ξενοδοχειακό όμιλο, ο οποίος προβαίνει σε συνεχόμενες παραβιάσεις της συλλογικής σύμβασης που συμφωνήθηκε, όπως υποστηρίζουν οι συντεχνίες ΟΥΞΕΚΑ-ΣΕΚ και η ΣΥΞΚΑ-ΠΕΟ.
Οι συντεχνίες με σχετική ανακοίνωσή τους στις 29 Αυγούστου απείλησαν με απεργιακά μέτρα σε περίπτωση που δεν υπάρξει άμεση παρέμβαση. Ειδικότερα έκαναν λόγο για σοβαρές παρενέργειες στην εργασιακή ομαλότητα και σταθερότητα στην ξενοδοχειακή βιομηχανία, τις οποίες προκαλούν οι λανθασμένες και μονομερείς ρυθμίσεις που εφαρμόζονται στον κλάδο σε ό,τι αφορά τα κριτήρια εργοδότησης αλλοδαπών.
Πιο συγκεκριμένα, στην επιστολή οι δύο κλαδικές συντεχνίες ζητούν μεταξύ άλλων από το υπουργείο Εργασίας να ενεργοποιήσει άμεσα τις προβλεπόμενες διαδικασίες ανάκλησης ή αναστολής των αδειών εργοδότησης εργαζομένων από τρίτες χώρες, να διασφαλίσει την εφαρμογή της συλλογικής σύμβασης και την προστασία των συνδικαλιστικών δικαιωμάτων των ντόπιων και κοινοτικών εργαζομένων και να επισπεύσει τη διαδικασία μεσολάβησης της εργατικής διαφοράς το Τμήμα Εργασιακών Σχέσεων.
Είναι αδιανόητο το εντεταλμένο κράτος να μην προστατεύει το δικαίωμα των εργαζομένων να συνδικαλίζονται, επιτρέποντας σε μερίδα εργοδοτών να «χρησιμοποιούν» τις άδειες εργαζομένων από τρίτες χώρες, ως όπλο εξόντωσης των συνδικαλιστικά οργανωμένων εργαζομένων, σημειώνουν.
Οι δυο συντεχνίες στην επιστολή ξεκαθαρίζουν ότι σε περίπτωση που δεν υπάρξει άμεση παρέμβαση για αποκατάσταση της νομιμότητας, το συνδικαλιστικό κίνημα δηλώνει πανέτοιμο για λήψη απεργιακών μέτρων για θωράκιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Είναι πραγματικά αδιανόητο την ώρα που το κράτος καλείται να εφαρμόσει οδηγία για τον Ευρωπαϊκό Κατώτατο Μισθό, για επέκταση και εδραίωση των συλλογικών συμβάσεων, να επιτρέπει με πράξεις ή παραλείψεις να εκτρέφεται η εργοδοτική αποθράσυνση που στόχο έχει να πλήξει την οργάνωση των εργαζομένων στις συντεχνίες, επισημαίνουν καταληκτικά.
Συνταξιοδοτικού… στοίχημα
Ένα μεγάλο στοίχημα που θέλει να κερδίσει το υπουργείο Εργασίας είναι η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος στην Κύπρο. Σημείο αναφοράς είναι ο Δεκέμβριος του 2025 για την κατάθεση των νομοσχεδίων στη Βουλή των Αντιπροσώπων, για τα οποία όμως θα πρέπει να έχει γίνει πρωτίστως σχετική διαβούλευση με τους άμεσα εμπλεκομένους, ώστε να λάβουν την απαραίτητη στήριξη. Είναι ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο αυτό του συνταξιοδοτικού στην Κύπρο, καθώς οι Κύπρος στο συγκεκριμένο ζήτημα έχει περισσότερο θα λέγαμε εμπόδια «κουλτούρας», παρά ρεαλιστικά εμπόδια. Στόχος είναι να ψηφιστούν τα νομοσχέδια που θα κατατεθούν στα τέλη του 2025, μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2026, ενώ η μεταρρύθμιση θα έχει τρία κύρια σημεία.
Σύμφωνα με τα όσα είχε δηλώσει ο υπουργός Εργασίας κ. Γιάννης Παναγιώτου στην «Κ» στα τέλη Ιούλη, η επάρκεια των συντάξεων πρέπει να ενισχυθεί, ώστε οι εργαζόμενοι που καταβάλλουν ασφαλιστικές εισφορές να διασφαλίζουν αξιοπρεπές εισόδημα στη συνταξιοδότηση. Παράλληλα, όπως είχε πει, όσοι πολίτες φτάνουν στο 65ο έτος χωρίς δικαίωμα σύνταξης από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων θα πρέπει να στηρίζονται μέσα από το δίχτυ κοινωνικής πρόνοιας. «Δεν είναι αποδεκτό ένας εργαζόμενος που έχει προσφέρει 25, 30 ή 35 χρόνια να περιορίζεται σε σύνταξη 450-500 ευρώ», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά. Επιπλέον, όπως είχε πει ο κ. Παναγιώτου, το αποθεματικό του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων πρέπει να τύχει πιο σύγχρονης και αποτελεσματικής διαχείρισης, με μια ορθολογική επενδυτική πολιτική που να ανταποκρίνεται στις σημερινές συνθήκες.
Επιπλέον, είχε τονίσει ότι χρειάζεται αναβάθμιση του δεύτερου ασφαλιστικού πυλώνα, δηλαδή των ταμείων προνοίας, ώστε να παρέχουν συμπληρωματική στήριξη στους εργαζόμενους. Σύμφωνα με τον υπουργό, οι παροχές που είχαν σχεδιαστεί πριν από 60 χρόνια θα πρέπει πλέον να επικαιροποιηθούν, λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες του σήμερα, ώστε να παραμείνουν ουσιαστικές και για τις επόμενες δεκαετίες.
Το Συμβούλιο Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας Κύπρου (ΣΟΑΚ) έχει παρουσιάσει από πλευράς του επτά συστάσεις για την ενίσχυση και τον εκσυγχρονισμό του συνταξιοδοτικού συστήματος, τονίζοντας ότι πρόκειται για ελάχιστα μέτρα που πρέπει να ληφθούν άμεσα. Κεντρική πρόταση του ΣΟΑΚ είναι η αύξηση της συμμετοχής σε Επαγγελματικά Ταμεία Σύνταξης, μέσα από την αυτόματη εγγραφή όλων των εργαζομένων του ιδιωτικού τομέα, είτε σε πολυ-επιχειρησιακά ταμεία είτε σε σχέδια που προσφέρονται από τους εργοδότες. Δεδομένου ότι η πλειονότητα των επιχειρήσεων στην Κύπρο είναι πολύ μικρές και δεν διαθέτουν αντίστοιχα ταμεία, η πρόταση θεωρείται καθοριστική για την ενίσχυση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος.
Παράλληλα, το ΣΟΑΚ προτείνει κρατική στήριξη για τους χαμηλά αμειβόμενους, οι οποίοι δεν επωφελούνται από τις φοροαπαλλαγές που παρέχονται μέσω των επαγγελματικών ταμείων, με το μέτρο να μπορεί να επεκταθεί και σε νοικοκυρές ή μερικώς απασχολούμενους. Το Συμβούλιο εισηγείται αντισταθμιστικά μέτρα, όπως τη φορολόγηση εφάπαξ ποσών πρόωρης αφυπηρέτησης και τον περιορισμό των φορολογικών κινήτρων για πολύ υψηλά εισοδήματα, ώστε να αποφευχθεί η επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών. Σημαντικές κρίνονται και οι εισηγήσεις για την πάταξη της παραοικονομίας και της αδήλωτης εργασίας, που θα αυξήσουν τις εισφορές και θα ενισχύσουν την ισονομία, κατά το Συμβούλιο. Το ΣΟΑΚ προτείνει επίσης τη διευκόλυνση της μεταφοράς συνταξιοδοτικών ωφελημάτων μεταξύ ταμείων, ώστε να διασφαλίζεται η συνέχεια της αποταμίευσης, καθώς και τον περιορισμό της πρόωρης ανάληψης ποσών από τα επαγγελματικά ταμεία σύνταξης (ΕΤΣ). Τέλος, εισηγείται κίνητρα για την προαιρετική συνταξιοδοτική αποταμίευση, τη δημιουργία ενιαίας εποπτικής αρχής και την ενίσχυση της χρηματοοικονομικής παιδείας από τη σχολική ηλικία, ώστε να διαμορφωθεί μια νέα κουλτούρα ορθής οικονομικής διαχείρισης.
Τραπεζικό ζήτημα
Με διαιτητή το υπουργείο Εργασίας και το αρμόδιο Τμήμα –τουλάχιστον σε αρχικό στάδιο– θα οδηγηθεί το ζήτημα της ανανέωσης της συλλογικής σύμβασης μεταξύ τραπεζών και συντεχνιών των τραπεζοϋπαλλήλων, που είναι «ανοιχτή» από το 2022. Οι τράπεζες με την ΕΤΥΚ έχουν μεγάλες αποστάσεις στα «θέλω» τους και εάν δεν γίνει κατορθωτό από το αρμόδιο τμήμα του υπουργείου να χειριστεί την υπόθεση μεταξύ του Κυπριακού Εργοδοτικού Συνδέσμου Τραπεζών (ΚΕΣΤ) και εκπροσώπων της συντεχνίας της ΕΤΥΚ, τότε το όλο ζήτημα δεν αποκλείεται να μεταφερθεί στα «χέρια» του υπουργού κ. Παναγιώτου. Εάν οδηγηθεί σε χειρισμό από τον υπουργό, τότε δεν αποκλείεται να δούμε συναντήσεις με υψηλόβαθμα στελέχη των τραπεζών και υψηλόβαθμα στελέχη της ΕΤΥΚ, με απώτερο σκοπό την εύρεση λύσης στο πρόβλημα.
Η ΕΤΥΚ έχει ενημερώσει τα μέλη της για την πορεία των διαπραγματεύσεων με τον Σύνδεσμο Τραπεζών και τις τράπεζες, τονίζοντας ότι παρά την αρχική εικόνα πως υπήρχε συμφωνία, αυτή τελικά δεν κατέστη εφικτή λόγω υπαναχώρησης των τραπεζών. Όπως σημειώνει η συντεχνία, πλέον θα αναζητηθεί λύση σε νέα βάση και διαδικασία.
Κύριο αίτημα της ΕΤΥΚ είναι η επαναφορά των μισθολογικών και άλλων περικοπών που εφαρμόστηκαν το 2013, όταν το προσωπικό, από τις καθαρίστριες μέχρι τα διευθυντικά στελέχη, αποδέχθηκε μειώσεις προκειμένου να στηριχθεί η βιωσιμότητα των τραπεζών. Παράλληλα, ζητείται η παραχώρηση ετήσιων αυξήσεων στους βασικούς μισθούς για όλα τα χρόνια που θα καλύπτει η νέα συλλογική σύμβαση, με ιδιαίτερη έμφαση στους χαμηλά αμειβόμενους υπαλλήλους. Η Οργάνωση υπογραμμίζει ότι οι τράπεζες για τρίτο συνεχόμενο έτος καταγράφουν ιστορικά επίπεδα κερδοφορίας, με υπερδιπλάσιες επιδόσεις σε σχέση με τα καλύτερα έτη του παρελθόντος, ενώ ταυτόχρονα παραχωρούν υψηλά μερίσματα στους μετόχους και οι τιμές των μετοχών έχουν εκτοξευθεί. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΤΥΚ θεωρεί αυτονόητο και δίκαιο ένα μέρος των κερδών, της τάξης του 15%–20%, να επιστραφεί στο προσωπικό, το οποίο στήριξε τις τράπεζες στα δύσκολα χρόνια.
Εκτός από τα βασικά οικονομικά αιτήματα, η συντεχνία θέτει και άλλα ζητήματα, όπως η βελτίωση των όρων χορήγησης δανείων στο προσωπικό, ενώ στρατηγικός της στόχος είναι η καθιέρωση της τετραήμερης εργάσιμης εβδομάδας, χωρίς να διαφοροποιηθεί το ωράριο εξυπηρέτησης του κοινού.
