Της Δωρίτας Γιαννακού
Ο ιδρυτής και διευθυντής της επενδυτικής εταιρείας Planetary VC που επικεντρώνεται σε τεχνολογίες που συμβάλλουν στην ευημερία του ανθρώπου και του πλανήτη, Ramez Naam, ανέλυσε στην «Κ» τους τρόπους αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής και τις προκλήσεις που ενυπάρχουν για την πράσινη μετάβαση. Ο κ. Naam αναφέρθηκε και στον ρόλο των νεοφυών επιχειρήσεων στην ανάπτυξη νέων τεχνολογιών που ενισχύουν την προσπάθεια αυτή, τονίζοντας ότι οι startups διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στο να μετουσιωθεί μια ιδέα σε ένα πραγματικό, λειτουργικό προϊόν. Σε σχέση με επενδυτικές ευκαιρίες που εντοπίζονται στον τομέα της πράσινης μετάβασης στην Κύπρο, ο κ. Naam υποστήριξε ότι αναμένεται να φτάσουν τα €16 δισ. αυτή τη δεκαετία. Μέχρι το 2075 ή το 2100 αναμένεται να επιτευχθεί η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια, ανέφερε ο ιδρυτής της εταιρείας Planetary VC. Ο κ. Naam θα συμμετάσχει στο Green Agenda Cyprus Summit 2025 που παρουσιάζει «Η Καθημερινή», υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Δημοκρατίας, που πραγματοποιείται αύριο 19 Μαΐου 2025, στο ξενοδοχείο Hilton στη Λευκωσία.
-Τι σας οδήγησε να ιδρύσετε το Planetary VC και ποιος είναι ο βασικός του αντίκτυπος στον τομέα της βιώσιμης καινοτομίας;
-Εδώ και 15 χρόνια, είμαι παθιασμένος με την καινοτομία, την ευημερία και τη βιωσιμότητα. Το 2011, ήμουν από τους πρώτους που παρατήρησαν σημαντική μείωση κόστους από τεχνολογίες όπως η ηλιακή ενέργεια, οι μπαταρίες και τα ηλεκτρικά οχήματα. Προχώρησα σε επενδύσεις νεοφυών εταιρειών, οι οποίες επικεντρώνονται στη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Πραγματικά πιστεύω ότι οι επενδυτικές εταιρείες όπως είναι η δική μου ενισχύουν την προσπάθεια της αξιοποίησης των καινοτομιών. Συχνά δημιουργούνται νέες τεχνολογίες σε ερευνητικά κέντρα, οι οποίες ωστόσο δεν φτάνουν ποτέ στην αγορά. Οι επενδυτές σε νεοφυείς επιχειρήσεις (startups) όπως εγώ, βοηθούν να γεφυρωθεί αυτό το χάσμα της ανάπτυξης των ιδεών και των τεχνολογιών που αναπτύσσονται στο εργαστήριο μετουσιώνοντάς τες σε ένα λειτουργικό προϊόν που υιοθετείται από τους καταναλωτές.
-Ποιους τομείς θεωρείτε κρίσιμους για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης την επόμενη δεκαετία;
- Η καθαρή ηλεκτρική ενέργεια είναι ο θεμελιώδης τομέας. Με την πάροδο του χρόνου, θα ηλεκτροδοτήσουμε όλο και μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας οικονομίας, μεταβαίνοντας από την άμεση καύση καυσίμων (όπως η βενζίνη σε έναν κινητήρα οχήματος) στην άμεση χρήση ηλεκτρικής ενέργειας. Επομένως, η παροχή αυτής της ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να είναι καθαρή. Αυτό περιλαμβάνει τα πάντα, από την ηλιακή και την αιολική ενέργεια, έως την αποθήκευση ενέργειας, την πυρηνική ενέργεια ή τη γεωθερμία. Ταυτόχρονα, πρέπει να επιταχύνουμε την ηλεκτροδότηση και άλλων τομέων, ξεκινώντας από τις μεταφορές και τη θέρμανση και προχωρώντας στη βαριά βιομηχανία όπως ο χάλυβας και το τσιμέντο. Τέλος, δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπίσουμε την κλιματική αλλαγή χωρίς να ληφθούν μέτρα προσαρμογής. Το κλίμα θα συνεχίσει να αλλάζει για δεκαετίες. Οι καλλιέργειες, οι πόλεις και οι υποδομές θα πρέπει να προσαρμοστούν σε έναν θερμότερο κόσμο.
-Ποια τεχνολογία θεωρείτε σήμερα πιο υποσχόμενη για τη μείωση των εκπομπών;
-Δεν υπάρχει μία και μοναδική «μαγική λύση». Οι εκπομπές ρύπων προέρχονται από την ηλεκτρική ενέργεια, τη θέρμανση, τη βιομηχανία και τις μεταφορές. Ωστόσο, οι τρεις τεχνολογίες που αναπτύσσονται ταχύτερα αυτή τη στιγμή είναι η ηλιακή ενέργεια, τα ηλεκτρικά οχήματα και η αποθήκευση ενέργειας. Και όλες γίνονται συνεχώς πιο φθηνές από οποιαδήποτε εναλλακτική λύση με ορυκτά καύσιμα.
Αποθήκευση ενέργειας
-Πώς αξιολογείτε την πρόοδο στην αποθήκευση ενέργειας και την ηλεκτροδότηση;
-Η αποθήκευση ενέργειας είναι ένας από τους πιο συναρπαστικούς τομείς αυτή τη στιγμή. Το κόστος των μπαταριών έχει πέσει με ρυθμό παρόμοιο με εκείνο των φωτοβολταϊκών. Στην Ευρώπη, η ανάπτυξη της αποθήκευσης ενέργειας έχει δεκαπλασιαστεί από το 2020 έως το 2024. Η Κύπρος σήμερα αντιμετωπίζει το πρόβλημα ότι πάνω από το 20% της ηλιακής της παραγωγής «περιορίζεται», δηλαδή δεν χρησιμοποιείται, λόγω περιορισμών στο δίκτυο. Η Κύπρος πρέπει να βελτιώσει τη διαχείριση του δικτύου της. Οι μπαταρίες αποτελούν μέρος της λύσης καθώς επιτρέπουν τη μετατόπιση της κατανάλωσης ή της παραγωγής ενέργειας σε ώρες που η ζήτηση είναι υψηλότερη ή το δίκτυο μπορεί να την απορροφήσει.
-Εκτιμάτε ότι η τεχνητή νοημοσύνη (AI) διαδραματίζει κάποιο ρόλο στην επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης;
- Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) πρόκειται να αποτελέσει έναν από τους ταχύτερα αυξανόμενους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας και ταυτόχρονα μέρος της λύσης. Το δίκτυο καθαρής ενέργειας είναι πιο αποκεντρωμένο και συνδεδεμένο με τις καιρικές συνθήκες, και επειδή με την αποθήκευση και τα ηλεκτρικά οχήματα έχουμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιούμε λογισμικό για τον έλεγχο της κατανάλωσης και της παραγωγής ενέργειας, ο ρόλος της τεχνητής νοημοσύνης είναι πλέον σημαντικότερος από ποτέ. Υπάρχουν όμως και πιο ριζοσπαστικές ευκαιρίες μπροστά μας. Η τεχνητή νοημοσύνη στις βιοεπιστήμες μπορεί να επιταχύνει τη δημιουργία καλύτερων καλλιεργειών που να είναι ανθεκτικές στην ξηρασία.
-Πιστεύετε ότι είναι εφικτή μια παγκόσμια μετάβαση στην καθαρή ενέργεια έως το 2050;
- Ναι, έχουμε καταφέρει πολλά τα τελευταία 15 χρόνια, κυρίως κάνοντας την καθαρή ενέργεια και τις ηλεκτρικές μεταφορές ανταγωνιστικές ως προς το κόστος. Όμως, έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας. Εκτιμώ ότι η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια μπορεί να επιτευχθεί μέχρι το 2075 ή το 2100. Αυτό είναι πολύ καλύτερο από το να μην πραγματοποιηθεί καθόλου η συγκεκριμένη μετάβαση, παρότι δεν προχωρά με την ταχύτητα που θα έπρεπε.
Οι startups
-Ποιος είναι ο ρόλος των καινοτόμων startups ως προς την επίτευξη της πράσινης μετάβασης;
- Οι startups παίζουν καθοριστικό ρόλο στο να μεταμορφωθεί μια ιδέα σε ένα πραγματικό, λειτουργικό προϊόν. Λόγω του ότι η εμπορευματοποίηση μιας τεχνολογίας ή μιας νέας επιχειρηματικής ιδέας ενέχει ρίσκο, οι startups αντλούν κεφάλαια υψηλού ρίσκου (risk capital). Εξάλλου, περίπου 5 στις 10 startups αρχικού σταδίου είναι καταδικασμένες να αποτύχουν, ενώ 4 στις 10 θα αποφέρουν μια μέτρια απόδοση στους επενδυτές τους ή απλώς θα διατηρήσουν το αρχικό τους κεφάλαιο και λιγότερες από μία στις 10 θα καταφέρουν να δημιουργήσουν αντίκτυπο στον κόσμο με τεράστιες αποδόσεις. Οι startups και οι επενδύσεις σε startups είναι εξαιρετικά Δαρβινικές καθώς λίγες επιμένουν και πετυχαίνουν και αυτές που το κάνουν μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο.
-Εντοπίζετε επενδυτικές ευκαιρίες στον τομέα της πράσινης ανάπτυξης σε μικρότερες χώρες, όπως η Κύπρος;
-Ναι! Οι επενδύσεις στον ηλεκτρικό τομέα της Κύπρου αναμένεται να φτάσουν τα 16 δισεκατομμύρια ευρώ αυτή τη δεκαετία. Αυτό είναι τεράστιο. Στην πράξη όμως εκτιμώ ότι οι επενδυτές από τις ΗΠΑ, όπως εγώ, δεν είμαστε αρκετά εκτεθειμένοι σε επενδύσεις σε ευρωπαϊκές χώρες και ακόμα λιγότερο στις μικρότερες χώρες της Ευρώπης.
-Πόσο σημαντική είναι η υποστήριξη των κυβερνήσεων για την επιτυχία των startups;
-Η υποστήριξη είναι εξαιρετικά σημαντική καθώς ξεκινά ακόμη και πριν δημιουργηθεί μια startup. Οι τεχνολογίες που θεωρούμε σήμερα ώριμες, όπως τα φωτοβολταϊκά ή οι μπαταρίες ιόντων λιθίου, αρχικά ήταν ακριβές και αναπτύχθηκαν με κρατικές επιδοτήσεις. Ωστόσο, το ίδιο σημαντική με την πολιτική είναι η συνέπεια καθώς οι επιχειρήσεις μπορούν να προσαρμοστούν σε πολλά περιβάλλοντα πολιτικής – αλλά όχι στη συνεχή αλλαγή ή αβεβαιότητα. Αυτό ακριβώς ζούμε σήμερα στις ΗΠΑ και ουσιαστικά έχει παραλύσει τον κλάδο. Η προτροπή μου προς τις κυβερνήσεις είναι να φτιάξουν μια καλή πολιτική, να τη δηλώσουν ξεκάθαρα και να την κρατήσουν σταθερή για χρόνια.
-Είστε αισιόδοξος για την ικανότητα της ανθρωπότητας να αντιστρέψει την περιβαλλοντική κρίση;
-Ναι, διότι ενώ το 2010 προβλέπαμε αύξηση της θερμοκρασίας στους 6°C μέχρι το 2100, σήμερα βλέπω ότι η αύξηση θα είναι γύρω στους 2,5°C. Αυτό, αν και είναι υπερβολικό, δεν αποτελεί απειλή κατάρρευσης του πολιτισμού.
