Τα ξεπουλήματα στο μικροσκόπιο της Βουλής

Οι εκπτώσεις και οι αθέμιτες πρακτικές από επιχειρήσεις συζητήθηκαν στη χθεσινή συνεδρία της Επιτροπής Εμπορίου της Βουλής, με αφορμή και τις προσφορές, που άρχισαν ήδη, στο πλαίσιο του θεσμού των εκπτώσεων του Black Friday. Χαρακτηριστική ήταν η αναφορά του προέδρου της επιτροπής Κυριάκου Χατζηγιάννη, ότι, η Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή φαίνεται να αδυνατεί να παρακολουθεί αποτελεσματικά την αγορά. Από την πλευρά της η εκπρόσωπος της Υπηρεσίας ανέφερε ότι, προγραμματίζεται εκστρατεία ελέγχων για την περίοδο του Black Friday, ενώ αναφέρθηκε σε αποτελέσματα επιτόπιων ελέγχων που αφορούν την επιγραφή αναληθών πληροφοριών για τις τιμές προϊόντων, για το 2022 αλλά και για το τρέχον έτος. Συγκεκριμένα, για το 2022 διενεργήθηκαν 28.442 επιτόπιοι έλεγχοι και μέχρι τον φετινό Οκτώβριο 20.025. Το 2022 επιβλήθηκαν πρόστιμα ύψους 23 χιλιάδων ευρώ και φέτος μέχρι τον Οκτώβριο, 70 χιλιάδων ευρώ. Τα εν λόγω πρόστιμα αφορούν αναληθείς πληροφορίες για την τιμή του προϊόντος. Ανατρέχοντας στην ιστοσελίδα της Υπηρεσίας, προκύπτει ότι το ύψος των προστίμων που έχουν επιβληθεί μέχρι τον Οκτώβριο 2023, ξεπερνούν τις 200 χιλιάδες ευρώ, και αφορούν παραβάσεις διαφόρων τύπων και θεματικών. Μάλιστα, μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, επιβλήθηκε πρόστιμο 10 χιλιάδων ευρώ σε γνωστή αλυσίδα αφού σε έλεγχο που διενεργήθηκε διαπιστώθηκε ότι, έξι προϊόντα είχαν απόκλιση μεταξύ της αναρτημένης τιμής πώλησης στο ράφι και της τιμής χρέωσης στο ταμείο, η οποία ήταν εις βάρος του καταναλωτή. Ο Σύνδεσμος Καταναλωτών ανέφερε ότι ελέγχει με δικούς του παρατηρητές τα αποτελέσματα, τα στέλνει στην Υπηρεσία, ενώ εκεί και όπου εντοπίζεται παράβαση του νόμου την οποία δεν μπορούν να ελέγξουν οι ίδιοι, την προωθούν στην Υπηρεσία. Όπως αναφέρθηκε, για όλα τα πρόστιμα που επιβάλλει η Υπηρεσία Προστασίας του Καταναλωτή μπορεί να γίνει ιεραρχική προσφυγή και το ποσό του προστίμου να μειωθεί. Ωστόσο, παρά τους ελέγχους της υπηρεσίας αλλά και του Συνδέσμου Καταναλωτών, οι παρατυπίες συνεχίζονται.

Οι παρατυπίες

Στο τηλεφωνικό κέντρο του Συνδέσμου Καταναλωτών γίνονται καθημερινά καταγγελίες από καταναλωτές. Όταν μάλιστα πλησιάζει περίοδος εκπτώσεων, τα παράπονα αυξάνονται. Όπως ανέφερε η εκπρόσωπος του Συνδέσμου Βιργινία Χρίστου, δεν υπάρχει συγκεκριμένο πλαίσιο της νομοθεσίας για τις εκπτώσεις. Σημείωσε ότι ο Σύνδεσμος έχει πάρα πολλές καταγγελίες ιδιαίτερα την περίοδο του Black Friday, κατά την οποία εταιρείες παρουσίασαν προϊόντα σε πολύ χαμηλές τιμές ενώ στην πραγματικότητα δεν ίσχυε κάτι τέτοιο. Έχει παρατηρηθεί επίσης και από ιστοσελίδες εταιρειών, ότι προωθούν προϊόντα σε εξαιρετικά υψηλά ποσοστά εκπτώσεων μέχρι 90% αλλά τελικά, φτάνοντας ο καταναλωτής στο κατάστημα, ή επιλέγοντας διαδικτυακά να αγοράσει το προϊόν, διαπιστώνει ότι τέτοια έκπτωση δεν εφαρμόζεται.

Ζήτημα αποτελεί επίσης η πολιτική των επιστροφών των εταιρειών. Υπάρχουν περιπτώσεις ακόμη και καταβολής επιπρόσθετου ποσού, για μια απλή αλλαγή όμοιου προϊόντος, είτε σε άλλο μέγεθος, είτε σε διαφορετικό χρώμα. Η πολιτική επιστροφών γίνεται πιο περίπλοκη υπόθεση την περίοδο των εκπτώσεων. Για παράδειγμα, όταν ο καταναλωτής αγοράσει προϊόν σε περίοδο εκπτώσεων και θέλει να το επιστρέψει, η εταιρεία τού λέει ότι για να το πάρει πίσω θα πρέπει να πληρώσει επιπρόσθετο κόστος. Σύμφωνα με την Β. Χρίστου, την περίοδο του Black Friday μπορεί ένας καταναλωτής να αγοράσει ένα προϊόν στην τιμή των 20 ευρώ, στη συνέχεια να θέλει να το επιστρέψει ή να το αλλάξει, και η εταιρεία να ζητήσει επιπρόσθετο κόστος ώστε να αλλάξει το προϊόν. Δυστυχώς παρατηρούμε ότι μόνο 8 με 9 επιχειρήσεις εφαρμόζουν τον κώδικα καταναλωτικής δεοντολογίας, σημείωσε, ενώ ανέφερε τη θέση του Συνδέσμου όπως ο συγκεκριμένος κώδικας γίνει υποχρεωτικός, ώστε όλες οι επιχειρήσεις να εφαρμόζουν την ίδια πρακτική σε θέματα που αφορούν εκπτώσεις και πολιτική επιστροφών, ώστε να προστατευτεί ο καταναλωτής.

Αύξηση ελέγχων

Πρόσθεσε ότι οι εποπτικές αρχές θα πρέπει να αυξήσουν τους τοπικούς ελέγχους στις επιχειρήσεις, ενώ έθεσε θέμα δημοσίευσης αυτών των στοιχείων ώστε να δίνεται ξεκάθαρα η εικόνα που επικρατεί στην αγορά. Από πλευράς Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή αναφέρθηκε ότι, ακόμα και αν οι εκπτώσεις μπορούν να εφαρμοστούν οποιαδήποτε στιγμή μέσα στον χρόνο, βάσει του νόμου ο εμπορευόμενος είναι υποχρεωμένος να αναγράφει την προγενέστερη τιμή πώλησης –και την τρέχουσα τιμή, ή το ποσοστό πώλησης ή και τα δύο μαζί. Ως προγενέστερη τιμή πώλησης θεωρείται πάντα ότι είναι η χαμηλότερη τιμή του προϊόντος των τελευταίων 30 ημερών. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί κάποιος εμπορευόμενος να βάζει ψεύτικες μειώσεις τιμών, και είναι υποχρεωμένος να αναγράφει την πραγματική τιμή του προϊόντος. Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι μέχρι τον Οκτώβριο επιβλήθηκαν πρόστιμα μέχρι 70 χιλιάδες ευρώ σε επιχειρήσεις για θέματα αναγραφής τιμών και διαφοράς τιμής στο ράφι από την τιμή στο ταμείο, δείχνει ξεκάθαρα ότι η πρόνοια του νόμου δεν εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις. Για το θέμα των επιστροφών προϊόντων και χρημάτων, η Υπηρεσία ανέφερε ότι οι επιστροφές δεν ρυθμίζονται νομικά όσον αφορά το φυσικό κατάστημα και ο εμπορευόμενος δεν είναι υποχρεωμένος να κάνει αλλαγή στον πελάτη, όμως είναι υποχρεωμένος να έχει αναρτημένη την πολιτική του στο ταμείο ώστε να γνωρίζει ο καταναλωτής.

Ερωτηματικά για την ποιότητα

Ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Κώστας Κώστα ανέφερε ότι το θέμα των εκπτώσεων απασχολεί αρκετούς καταναλωτές, αφού η διαφήμιση για ξεπουλήματα, από αυτό που βλέπουν στην πραγματικότητα οι καταναλωτές, διαφέρει. Ανέφερε παραδείγματα προϊόντων που παρουσιάζονταν από τις επιχειρήσεις ως προϊόντα με έκπτωση, χωρίς ωστόσο να έχει μεταβληθεί η τιμή πώλησης του. Έθεσε επίσης ερωτηματικά για προϊόντα που προσφέρονται με έκπτωση προς τους καταναλωτές. Από την πλευρά του ο γ.γ. της ΠΟΒΕΚ Στέφανος Κουρσάρης ανέφερε ότι με την απουσία πλαισίου εκπτώσεων επικρατεί αναρχία, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να βλέπει 365 μέρες τον χρόνο εκπτώσεις. Ως εκ τούτου, στην ουσία φαίνεται ότι ο θεσμός εκπτώσεων έχασε τη δυναμική του. Το ίδιο και ο θεσμός του Black Friday, αφού στην Κύπρο οι επιχειρήσεις προχωρούν σε προσφορές που διαρκούν ένα μήνα, χρησιμοποιώντας το «καπέλο» του Black Friday. Όπως ανέφερε υπάρχει νομοθεσία για τις εκπτώσεις που καθορίζει και τις ημερομηνίες των ξεπουλημάτων, η οποία εφαρμόζεται σε 15 χώρες της Ευρώπης, ενώ η Κύπρος είναι ανάμεσα στις τρεις χώρες της Ευρώπης στις οποίες δεν εφαρμόζεται κανένα πλαίσιο για τις εκπτώσεις (Μάλτα, Αγγλία και Κύπρος). Από την πλευρά της η ΟΕΒ τόνισε ότι έχει παρέλθει ο καιρός που οι εκπτώσεις είχαν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, ενώ σχολίασε ότι η αλλαγή του 2016 και η απόσυρση του χρονικού πλαισίου για τις εκπτώσεις, έχει επιφέρει θετικό πρόσημο για το λιανικό εμπόριο. Σε κάθε περίπτωση, ο έλεγχος θα πρέπει να αυξηθεί, τόνισε ο Μάριος Αντωνίου γ.γ. του ΠΑΣΥΛΕ, εφόσον εκεί που υπάρχουν αθέμιτες εμπορικές πρακτικές συνιστούν αθέμιτο ανταγωνισμό προς τους καταστηματάρχες οι οποίοι εφαρμόζουν τον νόμο.