Kathimerini.com.cy
*Συνέντευξη στον Αθανάσιο Έλλις
Διαψεύσαμε τις δυσοίωνες προβλέψεις περί καταστροφής, μείναμε εντός του ευρώ, βγήκαμε πολύ γρήγορα από το μνημόνιο και ήδη διανύουμε τον τρίτο χρόνο ανάκαμψης, λέει με ικανοποίηση ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, Χάρης Γεωργιάδης.
Επισημαίνει ότι η ανάπτυξη μπορεί να έρθει μόνο από τον ιδιωτικό τομέα και υπογραμμίζει ότι αποστολή μιας κυβέρνησης δεν είναι να επιχειρεί να τον αντικαταστήσει υπονομεύοντας ουσιαστικά τις προσπάθειές του, αλλά να τον στηρίξει.
Θεωρεί πολύ σωστή κίνηση την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές και βλέπει τεράστιες παραγωγικές δυνατότητες για τη χώρα, σημειώνοντας πως εάν «η Κύπρος κατάφερε να ορθοποδήσει, η Ελλάδα μπορεί να πετύχει αναπτυξιακό άλμα, αρκεί να γίνουν αλλαγές και να απαλλαγεί η χώρα από τα βαρίδια».
Σε επισημάνσεις που ισχύουν προφανώς και για την Ελλάδα, ο 45χρονος αρχιτέκτονας της ανάκαμψης της κυπριακής οικονομίας σημειώνει ότι το νοικοκύρεμα της οικονομίας δεν μπορεί να γίνει μέσω της επιβολής νέων φόρων, αλλά με μείωση των δαπανών και την υιοθέτηση ενός φιλικού προς την επιχειρηματικότητα φορολογικού πλαισίου, που θα φέρει σταθερότητα και επενδυτική εμπιστοσύνη.
– Σε τι κατάσταση βρίσκεται σήμερα η κυπριακή οικονομία;
Η κυπριακή οικονομία πέρασε δραματικά δύσκολες καταστάσεις. Από το 2009 μέχρι το 2014, μέσα από μια βαθιά και παρατεταμένη ύφεση, χάθηκε το 11,5% του ΑΕΠ. Η ανεργία είχε ανέβει από το 3,5% στο 15,5% πριν καν ξεκινήσει η εφαρμογή του μνημονίου. Μια μεγάλη τράπεζα κατέρρευσε, με αποτέλεσμα αρκετοί συμπολίτες μας να υποστούν ζημίες. Οι δε προβλέψεις ήταν ακόμη πιο ζοφερές.
-Οπως;
- Ότι η Κύπρος θα αναγκαζόταν να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, ότι θα χάναμε οριστικά τον τομέα των υπηρεσιών, ότι θα παραμέναμε εγκλωβισμένοι σε έναν φαύλο κύκλο ύφεσης και μνημονίων. Αυτές οι προβλέψεις έχουν διαψευσθεί. Παραμείναμε βεβαίως στο ευρώ, καταστήσαμε αχρείαστη την παρουσία της τρόικας και το κυριότερο, διανύουμε τον τρίτο χρόνο ανάκαμψης. Αναμένουμε ότι το 2017 θα έχουμε ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο 3,5%. Η οικονομία κινείται, σημαντικές εγχώριες και ξένες επενδύσεις πραγματοποιούνται και η ανεργία μειώνεται.
– Δηλαδή η κρίση πέρασε; Λύθηκαν τα προβλήματα;
- Προφανώς υπάρχουν ακόμη δυσκολίες και προκλήσεις. Υπάρχουν συμπολίτες μας που ακόμη δυσκολεύονται. Αλλά είναι ξεκάθαρο ότι είμαστε σε έναν καλό δρόμο, καλύπτουμε με γοργούς ρυθμούς το χαμένο έδαφος και αυτό που τώρα πρέπει να κάνουμε είναι κρατήσουμε σταθερή την πορεία και να συνεχίσουμε την προσπάθεια.
– Τι οδήγησε σε αυτήν την ανάκαμψη;
- Είναι πεποίθησή μου ότι η ανάκαμψη μιας οικονομίας μπορεί να προέλθει μόνο μέσα από τις προσπάθειες του ιδιωτικού τομέα, των παραγωγικών τομέων στο σύνολό τους. Μια κυβέρνηση μπορεί να στηρίξει αυτές τις προσπάθειες ή μπορεί να τις υπονομεύσει. Και επειδή ακριβώς προέρχομαι από τον ιδιωτικό τομέα, ξέρω πως αυτό που αποτελεί την πιο έμπρακτη μορφή στήριξης της οικονομίας είναι η δημιουργία συνθηκών εμπιστοσύνης και σταθερότητας. Χωρίς σταθερότητα, χωρίς καταναλωτική, επιχειρηματική και επενδυτική εμπιστοσύνη, δεν μπορεί να υπάρξει ανάκαμψη.
Ο περιoρισμός των δημόσιων δαπανών η λύση στον έλλειμμα
– Πώς κατέστη δυνατό να τερματισθεί σε τόσο σύντομο διάστημα ο Φόρος Ακίνητης Ιδιοκτησίας;
- Δεν θεωρώ ότι μπορείς να περιορίσεις το έλλειμμα ενός κράτους βάζοντας φόρους. Και σίγουρα, όχι σε καιρό ύφεσης. Επειδή, πολύ απλά, κάθε επιπρόσθετο ευρώ που εισπράττεις ως φορολογία το αφαιρείς από τα ήδη πιεσμένα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Είναι σαν να αφαιρείς οξυγόνο από την οικονομία τη στιγμή που το έχει ανάγκη. Συνεπώς, στην περίπτωση της Κύπρου, αυτό που μας επέτρεψε να εξαλείψουμε το έλλειμμα και να λειτουργούμε με απόλυτα ισοσκελισμένο προϋπολογισμό, δεν ήταν οι φόροι αλλά ο περιορισμός των δημοσίων δαπανών. Να τονίσω μάλιστα ότι αυτός ο περιορισμός των δημοσίων δαπανών έγινε μια και έξω.
– Τι εννοείτε;
- Για να μην υπάρχει αβεβαιότητα και μια συνεχής συζήτηση για νέα μέτρα. Με τον πρώτο προϋπολογισμό της κυβέρνησής μας το έλλειμμα μηδενίστηκε, επειδή φέραμε τις δαπάνες στο σημείο που έπρεπε να ήταν. Έκτοτε οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονται αλλά με μέτρο, ακολουθώντας τη φυσιολογική αύξηση των εσόδων λόγω ανάκαμψης. Σε λίγες μέρες θα καταθέσω τον πέμπτο προϋπολογισμό αυτής της κυβέρνησης και θα είναι και αυτός ισοσκελισμένος. Ο ισοσκελισμένος προϋπολογισμός δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι ωστόσο το μέσο που μας επέτρεψε να μειώσουμε φόρους, να πετύχουμε αναβαθμίσεις από οίκους αξιολόγησης, να αποκαταστήσουμε την πρόσβαση στις διεθνείς αγορές και να απαλλαγούμε από την παρουσία της τρόικας.
– Πόσο σημαντική είναι η φορολογική πολιτική;
– Είναι πράγματι σημαντική. Θυμάμαι πως λίγες μέρες αφότου ανέλαβα το υπουργείο είχα δεσμευθεί δημοσίως ότι δεν πρόκειται να επιβληθεί κανένας της φόρος. Το έκανα επειδή θεωρούσα πως ούτε επενδύσεις θα γίνονταν ούτε θέσεις εργασίας θα άνοιγαν, εάν υπήρχε η εντύπωση ότι κάθε φορά που θα ερχόταν η τρόικα θα άφηνε πίσω της νέα μέτρα και επιβαρύνσεις. Και, πράγματι, ολοκληρώσαμε το μνημόνιο χωρίς νέους φόρους. Πριν καν φύγει η τρόικα, προωθήσαμε ένα πρώτο πακέτο φορολογικών κινήτρων.
– Τι περιελάμβανε αυτό;
- Μεταξύ άλλων, μια μόνιμη φορολογική έκπτωση για νέα κεφάλαια που επενδύονται σε κάθε κυπριακή επιχείρηση. Λίγο αργότερα, προχωρήσαμε στη δραστική μείωση και τελικά στην κατάργηση του φόρου ακίνητης ιδιοκτησίας αλλά και στη μείωση στο μισό των μεταβιβαστικών τελών για να ενθαρρύνουμε τις συναλλαγές στον τομέα των ακινήτων. Από την 1η Ιανουαρίου 2017 προχωρήσαμε στην κατάργηση της έκτακτης φορολογίας επί των μισθών, που επιβάρυνε εργαζόμενους και εργοδότες και που είχε επιβληθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, για να στηρίξουμε ακριβώς την αγορά εργασίας και να ενισχύσουμε το διαθέσιμο εισόδημα των συμπολιτών μας. Πρόσφατα, προωθήσαμε άλλο ένα φορολογικό κίνητρο για τις καινοτόμες επιχειρήσεις, σε μια προσπάθεια να ενθαρρύνουμε τη διεύρυνση της παραγωγικής βάσης. Ασφαλώς υπάρχουν και άλλες σημαντικές πτυχές σε μια αναπτυξιακή πολιτική, αλλά θεωρώ πως τα φορολογικά κίνητρα και οι ελαφρύνσεις είναι από τις πιο αποτελεσματικές κινήσεις που μπορεί να κάνει μια κυβέρνηση για να στηρίξει την ανάπτυξη.
Σημαντικό βήμα η έξοδος της Ελλάδας στις αγορές
- Πώς βλέπετε την προοπτική της ελληνικής οικονομίας;
- Βεβαίως και βλέπω προοπτική. Και θα ήταν τραγικό εάν κατέληγε κάποιος στο συμπέρασμα ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να ανακάμψει. Και δεν μιλώ συναισθηματικά. Έχω κατ’ επανάληψη εκφράσει την άποψη ότι η Ελλάδα διαθέτει αστείρευτη παραγωγική δυνατότητα. Εάν η Κύπρος κατάφερε να ορθοποδήσει, η Ελλάδα θεωρώ πως μπορεί να πετύχει αναπτυξιακό άλμα. Φτάνει να γίνουν αλλαγές και να απαλλαγεί η χώρα από τα βαρίδια που κρατούν αυτήν την αναπτυξιακή προοπτική δεσμευμένη.
– Θεωρείτε σωστή την έξοδο της Ελλάδας στις αγορές;
Ήταν χωρίς αμφιβολία ένα πολύ σημαντικό βήμα που έπρεπε να πραγματοποιηθεί, λαμβάνοντας υπόψη ότι σε λιγότερο από έναν χρόνο πρέπει να ολοκληρωθεί το τρίτο ελληνικό πρόγραμμα στήριξης. Για να μπορέσει μια χώρα να λειτουργήσει χωρίς στήριξη πρέπει εν τω μεταξύ να έχει αποκατασταθεί με τρόπο βιώσιμο η πιστοληπτική της ικανότητα. Να ξανακερδίσει δηλαδή την εμπιστοσύνη της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος και θεωρώ πως ήταν ένα σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση και εύχομαι να ακολουθήσουν και άλλα.
– Η συνεργασία σας με τους κ. Στουρνάρα, Χαρδούβελη, Βαρουφάκη, Τσακαλώτο;
- Τώρα συνειδητοποιώ ότι έχουν περάσει τέσσερις υπουργοί Οικονομικών της Ελλάδας κατά τη διάρκεια της θητείας μου! Ίσως αυτό να σημαίνει ότι και η δική μου θητεία θα πρέπει κάποια στιγμή να ολοκληρωθεί! Αλλά κοιτάξτε, για να είμαστε ειλικρινείς και ασχέτως πολιτικής ή ιδεολογικής ταύτισης, το πεδίο συνεργασίας μεταξύ υπουργών Οικονομικών είναι μάλλον περιορισμένο, σε αντίθεση για παράδειγμα με τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας των χωρών μας, όπου η συνεργασία πρέπει να είναι συνεχής. Παρ’ όλα αυτά, εκ μέρους μου η ετοιμότητα και η διάθεση για την όποια συνεργασία ήταν και είναι δεδομένη.
– Η εικόνα της Ελλάδας στο Eurogroup και στους θεσμούς;
-Ύστερα από μια πολύ δύσκολη περίοδο θεωρώ πως έχει υπάρξει σημαντική βελτίωση.
Έντονη η απαίτηση της πλειοψηφίας για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις
– Ποια ήταν τα κύρια αίτια της κρίσης στην Κύπρο;
– Αν ήταν να το περιγράψω όσο πιο απλά μπορώ, θα έλεγα πως ζούσαμε πέραν των δυνατοτήτων μας. Το κράτος δαπανούσε αλόγιστα, δημιουργώντας ελλείμματα και χρέος. Αλλά και ο ιδιωτικός τομέας το ίδιο, με τον υπερβολικό δανεισμό που αναλάμβανε και που ο τραπεζικός τομέας εξίσου αλόγιστα προσέφερε. Όσο διαρκούσε αυτή η κατάσταση ήταν όλοι ευχαριστημένοι. Το κράτος προσλάμβανε δημόσιους υπαλλήλους, παραχωρούσε αυξήσεις και επιδόματα χωρίς μέτρο. Τα δε νοικοκυριά μπορούσαν να κτίσουν σπίτι ή να αλλάξουν αμάξι με εύκολα δανεικά. Υπήρχε μια ευφορία, αλλά ήταν επίπλαστη.
– Και ξαφνικά...
– Με την κρίση όλα κατέρρευσαν. Βεβαίως, μας κόστισε και το γεγονός ότι δεν υπήρξε έγκαιρη αντίδραση. Κάποιοι δεν ήθελαν να λάβουν αποφάσεις, με την ελπίδα ότι τα προβλήματα θα έφευγαν μόνα τους. Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ εξαιρετικά σημαντικό το γεγονός ότι η Κύπρος σήμερα απολαμβάνει ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης χωρίς την παραμικρή επίπλαστη ώθηση, είτε από αλόγιστες και ελλειμματικές δημόσιες δαπάνες είτε από υπερβολικό τραπεζικό δανεισμό. Απαλλαγμένη δηλαδή, σε μεγάλο βαθμό, από τις παθογένειες του παρελθόντος.
– Τι στάση τήρησαν τα άλλα κόμματα στα δύσκολα μέτρα;
– Στο πολιτικό επίπεδο υπάρχουν ασφαλώς διαφορετικές προσεγγίσεις, αλλά θεωρώ πως στα μεγάλα και σημαντικά βρίσκαμε τελικά στήριξη από κάποια τουλάχιστον κόμματα της αντιπολίτευσης. Μην ξεχνάτε πως είμαστε κυβέρνηση χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Τα πράγματα έχουν δυσκολέψει το τελευταίο διάστημα επειδή πλησιάζουν εκλογές, αλλά θέλω να ελπίζω πως αμέσως μετά θα μπορέσουμε να συνεχίσουμε ως χώρα την προσπάθεια, με υπεύθυνες συμπεριφορές εκ μέρους όλων.
– Η κοινωνία;
– Σε επίπεδο κοινωνίας σίγουρα υπήρξε θυμός και απογοήτευση για το πώς φτάσαμε σε μια τόσο δύσκολη κατάσταση, αλλά υπήρξε ταυτόχρονα και κατανόηση ότι κάποια πράγματα θα έπρεπε αναγκαστικά να γίνουν προκειμένου να σταθούμε ξανά στα πόδια μας. Βοήθησε πάντως το γεγονός ότι δεν κρυφτήκαμε πίσω από την τρόικα, αλλά με ευθύτητα μιλήσαμε στους συμπολίτες μας για αυτά που έπρεπε να γίνουν. Και εάν με ρωτάτε, θεωρώ πως είναι έντονη η απαίτηση της πλειοψηφίας των συμπολιτών προς την κατεύθυνση περαιτέρω μεταρρυθμίσεων.
– Πόσο μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη η εκμετάλλευση του αερίου;
– Είναι μια εξαιρετικά σημαντική προοπτική, η οποία όμως έχει έναν πολύ μακροπρόθεσμο ορίζοντα και συνεπώς δεν είναι κάτι που μπορεί να μας απαλλάξει από τη δύσκολη προσπάθεια της εξυγίανσης και μεταρρύθμισης της οικονομίας μας. Δεν είναι δηλαδή ένα λαχείο που κερδίσαμε και το οποίο θα μας επιτρέψει να επαναπαυθούμε. Συνεπώς, οι κινήσεις που γίνονται είναι προσεκτικές και μελετημένες, όπως εξάλλου επιβάλλουν και τα γεωπολιτικά δεδομένα.
