Της Μαρίας Ηρακλέους
Πέντε σχέδια αναμένεται να προκηρύξει το επόμενο διάστημα το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, τα οποία αφορούν τις Μικρομεσαίες αλλά και τις μεγάλες επιχειρήσεις. Πρόκειται για σχέδια συνολικού προϋπολογισμού 57 εκατ. ευρώ, με τα μεγαλύτερα κονδύλια να αφορούν τους τομείς της ψηφιακής αναβάθμισης και της εξοικονόμησης ενέργειας. Ο Χρίστος Φωτιάδης, Διευθυντής Υπηρεσίας Βιομηχανίας και Τεχνολογίας του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, δίνει τα χρονοδιαγράμματα και τα ποσά των επικείμενων σχεδίων, περιγράφοντας ταυτόχρονα και τους στόχους για αναβάθμιση των επιχειρήσεων και την προσαρμογή τους στο νέο επιχειρηματικό περιβάλλον όπως διαμορφώνεται μετά και την κρίση της πανδημίας, τον πόλεμο στην Ουκρανία και την αύξηση του κόστους ενέργειας.
- Πού έχει αφήσει την βιομηχανία η πανδημία του κορωνοϊού, και πόσο έχει πληγεί από το Ουκρανικό και το αυξημένο κόστος ενέργειας. Μπορούν να ανταπεξέλθουν οι βιομηχανικές επιχειρήσεις;
- Βέβαια. Πρέπει να δώσουμε έμφαση στη βιομηχανία διότι η βιομηχανία βασίζεται σε πιο στερεές βάσεις, σε αντίθεση με τον τουρισμό για παράδειγμα, ο οποίος είναι πιο ευάλωτος σε τέτοιες καταστάσεις. Στην περίπτωση της βιομηχανίας ωστόσο, βλέπουμε την συνεισφορά της στο ΑΕΠ να έχει αυξηθεί, κυρίως το 2022, αφού από 8,1% συνεισφοράς στο ΑΕΠ, πάμε στο 8,5%. Αυτό δείχνει ότι η βιομηχανία και ιδίως η εξαγωγική, ανακάμπτει. Υπάρχουν ωστόσο βιομηχανίες που είναι πιο ενεργοβόρες- και άρα πιο ευάλωτες στις αυξήσεις του ηλεκτρικού ρεύματος και τελικά, λιγότερο ανταγωνιστικές σε σχέση με πριν, τόσο στην εσωτερική αγορά, όσο και στις εξαγωγές, αφού προστίθεται σε αυτά και το μεγαλύτερο κόστος μεταφοράς. Άρα, το κράτος δίνει κίνητρα, μέσω κάποιων σχεδίων χορηγιών έτσι ώστε να μειώνεται το κόστος της επένδυσης και να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι επιχειρήσεις. Με τον τρόπο αυτό, ο επιχειρηματίας θα μπορεί να αυξήσει την παραγωγή του, την απασχόληση στα τεχνικά επαγγέλματα και να αυξήσει την εργοδότηση νέων στην βιομηχανία.
- Μέσα σε αυτά τα πλαίσια, ποια σχέδια προγραμματίζονται το επόμενο διάστημα;
- Το επόμενο σχέδιο που θα προκηρυχθεί απευθύνεται στις μεγάλες επιχειρήσεις με προσωπικό πέραν των 250 ατόμων και με κύκλο εργασιών πέραν των 50 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για επιχειρήσεις οι οποίες εξαιρούνταν από τα υπόλοιπα σχέδια, εφόσον αυτά απευθύνονταν σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Ο προϋπολογισμός του συγκεκριμένου σχεδίου είναι σχετικά χαμηλός- γύρω στα 7 εκατομμύρια ευρώ και οι δικαιούχοι υπολογίζονται γύρω στις 15-20 επιχειρήσεις και η εισήγηση είναι όπως η μέγιστη χορηγία να ανέλθει στις 750 χιλιάδες ευρώ. Υπολογίζουμε ότι το σχέδιο θα προκηρυχθεί εντός Νοεμβρίου.
Στα σχέδια της νέας προγραμματικής περιόδου περιλαμβάνονται και το σχέδιο ενίσχυσης των οινοποιητικών επιχειρήσεων, το οποίο θα προκηρυχθεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2023. Το σχέδιο έχει προϋπολογισμό γύρω στα 2 εκατομμύρια ευρώ και αφορά την δημιουργία νέων ή την αναβάθμιση υφιστάμενων εγκαταστάσεων. Πρέπει να πούμε ότι υπάρχει μεγάλη ανάπτυξη στον κλάδο της οινοποιίας τα τελευταία χρόνια και υπάρχουν μεγάλες προοπτικές, αφού το 60% της ντόπιας κατανάλωσης κρασιού είναι εισαγόμενο.
Το Σχέδιο για τις Συμβουλευτικές Υπηρεσίες με προϋπολογισμό 5 εκατ. ευρώ προβλέπεται να προκηρυχθεί αρχές του 2023 και θα καλύπτει δαπάνες για συμβουλευτικές υπηρεσίες που θα παρέχονται σε ΜΜΕ για συγκεκριμένους τομείς όπως στρατηγικός ή διοικητικός σχεδιασμός, προώθηση εξαγωγών, εφαρμογή κυκλικού μοντέλου λειτουργίας κ.α.
Υπάρχει επίσης το σχέδιο προώθησης της κυκλικής οικονομίας στις επιχειρήσεις με προϋπολογισμό 13,5 εκατ. ευρώ το οποίο αναμένεται να προκηρυχθεί εντός πρώτου εξαμήνου του 2023. Το επόμενο διάστημα αναμένεται να προκηρυχθεί και το σχέδιο που αφορά την Ψηφιακή Αναβάθμιση των επιχειρήσεων, ενώ ήδη τρέχει το σχέδιο Εξοικονομώ - Αναβαθμίζω στις Επιχειρήσεις.
- Ποιος είναι ο προϋπολογισμός αυτών δύο σχεδίων και τι περιλαμβάνουν;
- Το ένα σχέδιο αφορά την ψηφιακή αναβάθμιση των επιχειρήσεων και στοχεύει στην παραχώρηση κινήτρων και την οικονομική ενίσχυση μέρους των επενδύσεων που υλοποιούν οι επιχειρηματίες. Η περίοδος υποβολής αιτήσεων αρχίζει τον Νοέμβριο και θα εφαρμοστεί η μέθοδος first come- first serve. H επόμενη φάση του σχεδίου θα προκηρυχθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2024. Το ύψος της ενίσχυσης θα φτάνει μέχρι τις 50 χιλιάδες ευρώ και θα καλύπτει επενδύσεις μέχρι 100 χιλιάδες ευρώ. Δηλαδή θα καλύπτει μέχρι το 50% της επένδυσης. Το σχέδιο αυτό προκηρύχθηκε για πρώτη φορά το 2019 με 6 εκατ. ευρώ προϋπολογισμό. Τώρα, στα πλαίσια της νέας προγραμματικής περιόδου 2021-2027, ο προϋπολογισμός έχει πενταπλασιαστεί και ανέρχεται γύρω στα 30 εκατ. ευρώ, 10 εκατ. ευρώ για κάθε έτος (2022 -2024) και οι δικαιούχοι κάθε προκήρυξης υπολογίζονται γύρω στις 300 Μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Το ενδιαφέρον είναι πάρα πολύ μεγάλο και αυτό καταδεικνύει ότι οι επιχειρήσεις διψούν να ψηφιοποιηθούν. Είναι και ο τρόπος για να γίνεις και πιο ανταγωνιστικός, αφού μειώνεις το κόστος.
Το δεύτερο σχέδιο «αναβαθμίζω- εξοικονομώ στις επιχειρήσεις» ανέρχεται στα 40 εκατ. ευρώ και αφορά επενδύσεις με στόχο την μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρισμού και ενέργειας. Εδώ, ο πρώτιστος στόχος δεν είναι να παράγεις ηλεκτρικό ρεύμα αλλά να εξοικονομήσεις ενέργεια. Άρα μια επιχείρηση πρέπει να μειώσει την ενέργεια κατά 30% και μετά θα μπορεί να πάρει και επιδότηση για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών. (θα καταθέτουν επενδυτικό πρόγραμμα για εξοικονόμηση ενέργειας π.χ. επένδυση τοίχων, τοποθέτηση πάνελς, νέες τεχνολογίες). Φυσικά χρειάζεται η βοήθεια από ειδικό εμπειρογνώμονα, διαπιστευμένο στην Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου, ο οποίος θα ετοιμάζει την μελέτη και θα υποβάλλει την αίτηση μέχρι τις 30 Δεκεμβρίου 2022 ή μέχρι την εξάντληση του προϋπολογισμού της προκήρυξης. Κατά συνέπεια οι ενδιαφερόμενοι προτρέπονται όπως ετοιμάσουν τις αιτήσεις τους το συντομότερο δυνατό. Τα χρήματα προέρχονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας οπότε η απορρόφηση θα πρέπει να γίνει το αργότερο μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 2026. Ο χρόνος είναι περιορισμένος και γι’ αυτό θα πρέπει να ξεκινήσει η υλοποίηση των επενδύσεων και να αρχίσει η πληρωμή των χορηγιών. Το σχέδιο προκηρύχθηκε τον Ιούλιο, και το ενδιαφέρον είναι σχετικά μειωμένο, αφού μέχρι την περασμένη εβδομάδα είχαν υποβληθεί 38 αιτήσεις, οι οποίες αντιστοιχούν σε επιχορηγήσεις ύψους 3,5 εκατ. ευρώ.
- Είναι η πρώτη φορά που υπάρχει χαμηλό ενδιαφέρον για τέτοιο σχέδιο; Πού οφείλεται αυτό;
- Υπολογίζαμε ότι λόγω της αύξησης του κόστους της ηλεκτρικής ενέργειας και του ενδιαφέροντος για τις κατοικίες, ότι το ενδιαφέρον θα ήταν αντίστοιχο. Ωστόσο, η αβεβαιότητα που υπάρχει δεν ευνοεί μεγάλες επενδύσεις αφού και λόγω της αύξησης του κόστους των υλικών, η απόσβεση γίνεται πιο μακροπρόθεσμα. Πάντως, να πούμε ότι το συγκεκριμένο σχέδιο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και δίνει την δυνατότητα στους δικαιούχους που έχουν λάβει την έγκριση, να πληρωθούν 20% προκαταβολή με ανώτατο ποσό τις 60 χιλιάδες ευρώ, χωρίς καμιά τραπεζική εγγύηση . Αυτό, σε αντίθεση με τα σχέδια που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης για τα οποία χρειάζεται εγγυητική από την τράπεζα. Ευρύτερα, όμως, τα σχέδια αυτά έχουν ένα πολύ σημαντικό όφελος για τις επιχειρήσεις αφού λειτουργούν ως κίνητρο για επενδύσεις, το κόστος των οποίων μειώνεται σημαντικά λόγω της χορηγίας. Υπάρχουν ωστόσο περιπτώσεις στις οποίες η χορηγία μπορεί να είναι και κατάρα. Είναι πολλοί που πήραν χορηγία χωρίς συντηρητικό πλάνο και προχώρησαν σε τεράστιες επενδύσεις τις οποίες δεν κατάφεραν να υποστηρίξουν στην συνέχεια. Γενικά η οικονομία σήμερα είναι αστάθμητη και υπάρχει αβεβαιότητα, οπότε σε ορισμένες περιπτώσεις και κυρίως στο Σχέδιο που καλύπτει την Νέα Επιχειρηματικότητα οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να είναι σχετικά συντηρητικοί.
Kυκλική οικονομία
- Πού θα επικεντρωθεί το σχέδιο για την κυκλική οικονομία;
- Ο στόχος του είναι να δώσει κίνητρα στις επιχειρήσεις του μεταποιητικού τομέα, για να προβούν σε επενδύσεις για ανακύκλωση ή για επαναχρησιμοποίηση των άχρηστων υλικών. Το σχέδιο έτσι όμως εγκρίθηκε καλύπτει κυρίως τις μεταποιητικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις αλλά θα εξεταστεί το ενδεχόμενο επέκτασης ή διεύρυνσης των δικαιούχων μέσω της Διαχειριστικής Αρχής, έτσι ώστε να συμπεριλάβει και άλλους κλάδους που έχουν ανάγκη για τέτοιες επενδύσεις.
Αύξηση 60% στις εξαγωγές
- Ποιοι είναι οι πρώτοι κλάδοι σε εξαγωγές;
- Σε ό,τι αφορά τον εξαγωγικό τομέα τα κύρια προϊόντα είναι τα φαρμακευτικά παρασκευάσματα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα. Την τελευταία πενταετία, οι συνολικές εξαγωγές εγχώριων βιομηχανικών προϊόντων ακολούθησαν ανοδική πορεία σημειώνοντας αύξηση 60,2% καθώς από 836 εκατ. το 2016 ανήλθαν στο 1,34 δισ. το 2021. Ειδικότερα τα βιομηχανικά προϊόντα γεωργικής προέλευσης και μεταποιητικής προέλευσης αυξήθηκαν κατά 75% και 33% αντίστοιχα. Τα σημαντικότερα εξαγώγιμα προϊόντα είναι το χαλλούμι και τα τυροκομικά προϊόντα- αύξηση 94,7% και τα φαρμακευτικά προϊόντα- αύξηση 10,6%. Άρα, η κυπριακή βιομηχανία έχει μέλλον, και πιστεύω ότι με τα κίνητρα που δίνουμε ως Υπουργείο, οι εξαγωγές θα παρουσιάσουν μεγαλύτερη βελτίωση. Την προηγούμενη προγραμματική περίοδο είχαμε παρόμοια σχέδια, πάλι το ενδιαφέρον ήταν έντονο, αλλά είχαμε το 1/3 του προϋπολογισμού που έχουμε για αυτή την επταετία. Είχαμε 110 εκατ. τώρα έχουμε γύρω στα 350 εκατ. τα οποία πρέπει να αξιοποιήσουμε αποτελεσματικά για περαιτέρω ανάπτυξη του επιχειρηματικού τομέα και ειδικότερα της βιομηχανίας.
Δεν βρίσκουν εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό
- Υπάρχει ενδιαφέρον για επαγγελματική αποκατάσταση και εργοδότηση στη βιομηχανία;
- Το ενδιαφέρον των νέων που απασχολούνται στη βιομηχανία δεν είναι όπως ήταν πριν 10-20 χρόνια. Άλλαξε η νοοτροπία των νέων και αναζητούν επαγγέλματα σε άλλους τομείς, αν και η απασχόληση στη βιομηχανία είναι ένα εξίσου προσοδοφόρο επάγγελμα, ιδίως όταν είσαι τεχνίτης. Δεν βρίσκουν οι επιχειρήσεις τεχνίτες. Υπάρχουν τομείς στην βιομηχανία που υπάρχει μεγάλη ζήτηση, όπως για παράδειγμα συγκολλητές, επιπλοποιοί, μηχανικοί κ.α.. Γι’ αυτό σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας προσπαθούμε να εισάγουμε το τεχνικό επάγγελμα από το γυμνάσιο, και οι νέοι να μπορούν να ακολουθούν τεχνικά επαγγέλματα. Υπάρχουν βεβαίως οι τεχνικές σχολές, αλλά το θέμα είναι να δοθούν κίνητρα στους νέους, να πειστούν ότι το να είσαι τεχνίτης δεν είναι προσβλητικό, αλλά προσοδοφόρο επάγγελμα. Είναι ένας από τους στόχους της φετινής εβδομάδας βιομηχανίας, αλλά και της συγκεκριμένης εκστρατείας, να δείξουμε ότι η βιομηχανία στην Κύπρο αποτελεί ένα ελκυστικό και υποσχόμενο τομέα απασχόλησης. Με βάση τα τελευταία στατιστικά στοιχεία η συνεισφορά της βιομηχανίας στο ΑΕΠ, αναμένεται από 8,1% να πάει στο 8,5%, ενώ στον τομέα της εργασίας, η βιομηχανία απασχολεί περίπου το 9% του εργατικού δυναμικού, ενώ το 2020 ήταν 8,1%.
- Αυτά τα στοιχεία δείχνουν αύξηση στο εργατικό δυναμικό της βιομηχανίας.
- Ναι, αλλά ο βιομηχανικός τομέας συνεχίζει να έχει αυξημένες ανάγκες σε εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό. Γι΄ αυτό η διαφήμιση που θα κάνουμε στοχεύει σε αυτό το θέμα. Ετοιμάσαμε 20 φιλμάκια, από διάφορες βιομηχανίες τα οποία καλύπτουν διάφορους τομείς της μεταποιητικής δραστηριότητας. Στα φιλμάκια βιομήχανοι και εργαζόμενοι έδωσαν συνέντευξη για να καταδείξουν την σημασία της βιομηχανίας στον τόπο και πως ο τομέας είναι εξίσου σημαντικός και μάλιστα με πολύ θετικές προοπτικές. Τα φιλμάκια θα προβληθούν στα ΜΜΕ ούτως ώστε να δώσουμε ένα μήνυμα στον κόσμο ότι η βιομηχανία υπάρχει και είναι πολύ καλός τομέας για να απασχοληθεί ένας νέος. Ο στόχος είναι να ξεκινήσουν να προβάλλονται κατά την διάρκεια της εβδομάδας Βιομηχανίας.
Το νέο κυπριακό label
- Παρουσιάζεται αύριο στο πλαίσιο της Εβδομάδας Βιομηχανίας το label,«Cyprus Made». Ποιος ο στόχος του;
- Ουσιαστικά δίνεται βαρύτητα πάνω στο κυπριακό branding, δηλαδή τα κυπριακά προϊόντα, κυρίως τα μεταποιητικά, τα οποία θα έχουν σήμανση που θα πιστοποιεί την κυπριακή προέλευση και ταυτότητά τους. Αυτό θα αποτελέσει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα για το προϊόν της Κύπρου, και θα ενισχύσει την αναγνωρισιμότητα των προϊόντων και κατ’ επέκταση θα συμβάλει στην αύξηση των πωλήσεων εκτός και εντός Κύπρου.
Θέλουμε να προβάλουμε ότι υπάρχει βιομηχανία, η οποία παράγει αξιόλογα, ποιοτικά, αναβαθμισμένα προϊόντα, τα οποία είναι ανταγωνιστικά τόσο σε ποιότητα όσο και σε αξία.
