Kathimerini.gr
Μανώλης Κωστίδης
Πριν από λίγες ημέρες ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποδέχθηκε στην Αγκυρα έναν επισκέπτη, που μέχρι σήμερα κανένας δεν θα μπορούσε να φανταστεί πως θα περνούσε τις πύλες του προεδρικού μεγάρου της Τουρκίας. Ο σύμβουλος εθνικής ασφαλείας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, σεΐχης Ταχνούν μπιν Ζαγιέντ αλ Ναχιάν συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Τουρκίας και συζήτησαν τις σχέσεις των δύο χωρών, τα περιφερειακά ζητήματα, αλλά και τις επενδύσεις που θα μπορούσαν να κάνουν τα Εμιράτα στην Τουρκία.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες θεωρούνταν «ο μεγαλύτερος εχθρός της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή», καθώς οι δύο χώρες βρέθηκαν σε διαφορετικά στρατόπεδα στις εξελίξεις στη Συρία, στη Λιβύη, αλλά και στην Ανατολική Μεσόγειο. Κυβερνητικοί αξιωματούχοι και ο φιλοκυβερνητικός Τύπος της Τουρκίας κατηγορούσαν τα Εμιράτα πως «ήταν ο βασικός χρηματοδότης της απόπειρας πραξικοπήματος εναντίον του Ερντογάν το 2016».
Πολιτικοί αναλυτές παρατηρούν πως οι επαφές των δύο πλευρών εντάθηκαν μετά την εκλογή του Τζο Μπάιντεν στην προεδρία των ΗΠΑ, οπότε αμέσως ξεκίνησαν και οι προσπάθειες της Τουρκίας να αποκαταστήσει τις σχέσεις της και με άλλες χώρες της περιοχής. Ομως, υπενθυμίζουν και τη σημασία του γεγονότος πως στο Αμπου Ντάμπι βρίσκεται ο μαφιόζος Σεντάτ Πεκέρ, ο οποίος με τις αποκαλύψεις του με τα βίντεο που ανέβαζε στο Διαδίκτυο, είχε προκαλέσει σοβαρά πολιτικά προβλήματα στην τουρκική κυβέρνηση, καθώς παρουσίαζε τις σχέσεις του κράτους με το παρακράτος και τη μαφία.
Ο Πεκέρ σταμάτησε να ανεβάζει τα βίντεο, αφού του το ζήτησαν οι αρχές των Εμιράτων. Ο ίδιος είχε δηλώσει πως θα αποκαλύψει πολλά πράγματα για τη δράση του γαμπρού του Ερντογάν, Μπεράτ Αλμπαϊράκ. Από τότε δεν ανέβασε κανένα βίντεο!
Ο πολιτικός αναλυτής Οζγκιούν Εμρέ Κοτς, σε δηλώσεις του στην DW αναφέρει πως «τις τελευταίες εβδομάδες ο Πεκέρ με τα μηνύματά του στο twitter ισχυρίστηκε πως γίνονται μυστικές επαφές, παζάρια με τους γκιουλενιστές (FETO). Αν πράγματι γίνεται μια προσπάθεια προσέγγισης και διαλόγου με το κίνημα του Γκιουλέν, αυτό μπορούμε να το ερμηνεύσουμε ως μια προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων με τις ΗΠΑ και τη Δύση».
Αναλυτές εκτιμούν πως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν κάνει ήδη προσπάθειες προσέγγισης και αποκατάστασης των σχέσεων με το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ και θεωρούν πως αυτό βοήθησε να γίνει το επόμενο βήμα και με την Τουρκία.
Πάντως, πολλοί θεωρούν πως εκτός από τις γεωστρατηγικές σχέσεις, στόχος του κ. Ερντογάν είναι «η πολιτική επιβίωσή του και χρειάζεται ξένες επενδύσεις από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα».
Ωστόσο, σημαντικός παράγοντας που βοήθησε να ξεκινήσουν οι επαφές θεωρείται η απόφαση της Τουρκίας να υποχωρήσει σε μια βασική της πολιτική στρατηγική την οποία ακολούθησε την τελευταία δεκαετία. Σταμάτησε να στηρίζει τους Μουσουλμάνους Αδελφούς στη Μέση Ανατολή. Οι αποστάσεις που κράτησε η Αγκυρα από το κίνημα λόγω της προσπάθειας αποκατάστασης των σχέσεων με την Αίγυπτο, ικανοποίησαν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Ομως η Τουρκία προσπαθεί να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στο Αφγανιστάν, καθώς οι εξελίξεις στην Καμπούλ θεωρούνται στην Αγκυρα «ζωτικής σημασίας» λόγω του προσφυγικού – και για έναν επιπλέον λόγο. Η τουρκική κυβέρνηση προσπαθεί να γίνει ο δίαυλος επικοινωνίας της Δύσης με τους Ταλιμπάν.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποκάλυψε τις επαφές της Αγκυρας με τους Ταλιμπάν και τις προσπάθειες της κυβέρνησής του να προσεγγίσει το νέο καθεστώς του Αφγανιστάν. Ο πρόεδρος της Τουρκίας πριν από το επίσημο ταξίδι του στη Βοσνία – Ερζεγοβίνη δήλωσε πως ο πρέσβης της Τουρκίας στην Καμπούλ είχε συνάντηση με την ηγεσία των Ταλιμπάν και πως συνομιλούσαν για περίπου 3,5 ώρες! «Δεν έχουμε την πολυτέλεια να ζητάμε την άδεια κάποιων για να κάνουμε επαφές. Εμείς συναντηθήκαμε και συζητάμε ποιες είναι οι προσδοκίες μας και ποιες οι δικές τους. Αυτή είναι διπλωματία και οι αξιωματούχοι μας συνεχίζουν τις επαφές», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Η Αγκυρα αποφάσισε να αποσύρει άμεσα τις στρατιωτικές δυνάμεις της από το Αφγανιστάν έπειτα από 20 χρόνια παρουσίας τους στην περιοχή, καθώς –σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της τουρκικής προεδρίας Ι. Καλίν– οι Ταλιμπάν ζήτησαν από όλες τις ξένες δυνάμεις να εγκαταλείψουν τη χώρα και επιπλέον, όπως δήλωσε ο ίδιος, «δεν θα αφήναμε τις δυνάμεις μας να έρθουν αντιμέτωπες με κινδύνους και απειλές, αυτό δεν θα μπορούσαμε να το εγκρίνουμε».
Το αεροδρόμιο της Καμπούλ
Η τουρκική κυβέρνηση, πάντως, συζητάει με τους Ταλιμπάν τη διαχείριση και τη λειτουργία του αεροδρομίου της Καμπούλ. «Oι Ταλιμπάν ήρθαν στο σημείο να μας προτείνουν να διαχειριστούμε εμείς το αεροδρόμιο της Καμπούλ. Μας είπαν, “εμείς να έχουμε την ασφάλεια του αεροδρομίου, τη διαχείριση να την έχετε εσείς”. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε αποφασίσει. Με τον λαό του Αφγανιστάν για πολλούς αιώνες είμαστε αδέλφια και μοιραζόμαστε την κοινή θρησκεία, όπως και τον ίδιο κόσμο στη γλώσσα. Εμείς δεν μπορούμε να σκεφτούμε τον εαυτό μας ξεχωριστά από αυτούς», δήλωσε ο κ. Ερντογάν.
Ο ρόλος που θέλει να παίξει η Αγκυρα στο Αφγανιστάν φάνηκε και στις αιχμές που άφησε ο Τούρκος πρόεδρος για την Αγκελα Μέρκελ. «Εμείς με την καγκελάριο έχουμε συχνές επαφές. Εξετάζουμε τους οδικούς χάρτες. Ομως είναι φανερό πως καθυστέρησαν σε κάποια πράγματα. Δηλαδή η διαπίστωση να συνεργαστούν με την Τουρκία είναι μια απόφαση η οποία καθυστέρησε. Οταν όλοι εγκατέλειψαν το Αφγανιστάν, εμείς δεν το εγκαταλείψαμε», δήλωσε.
Πάντως στην Αγκυρα υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία για το προσφυγικό κύμα που ενδέχεται να ξεκινήσει από το Αφγανιστάν, καθώς στην Τουρκία ήδη ζουν περίπου πέντε εκατομμύρια πρόσφυγες και μετανάστες. Αυτό έχει προκαλέσει αντιδράσεις μερίδας της τουρκικής κοινωνίας, καθώς οι περισσότεροι πρόσφυγες από τη Συρία εργάζονται σχεδόν με το μισό μεροκάματο των Τούρκων, με αποτέλεσμα εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες να μένουν άνεργοι. Η οικονομική κρίση που μαστίζει τη γειτονική χώρα έχει εντείνει το πρόβλημα και αυτός θεωρείται ο λόγος που αυτή τη φορά η Αγκυρα ξεκαθαρίζει και στους Αφγανούς και στην Ε.Ε. πως δεν μπορεί να φιλοξενεί περισσότερους πρόσφυγες.
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποκάλυψε πως η Τουρκία χτίζει τείχος, όχι μόνο στα σύνορα με το Ιράν και τη Συρία, αλλά και με το Ιράκ. «Μεγάλο μέρος θα ολοκληρωθεί και όταν χτιστεί όλο το τείχος σε όλο το μήκος των συνόρων μας τότε θα έχουμε μεγάλη μείωση στις προσφυγικές ροές» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Δεν είναι τυχαία και η πρόσφατη αναφορά του Ιμπραχίμ Καλίν, ο οποίος ξεκαθάρισε πως «η Τουρκία δεν ήταν ποτέ η αποθήκη προσφύγων κάποιων άλλων ούτε ξέφραγο αμπέλι και δεν θα γίνει ποτέ».
