Του Απόστολου Τομαρά
Η απόφαση των Βρυξελλών να ζητήσουν από την Κυπριακή Δημοκρατία την επιστροφή €67 εκατ. τα οποία εκταμιεύθηκαν για την κατασκευή του τερματικού ΦΑ στο Βασιλικό αποτελεί αρνητική εξέλιξη που ενδεχομένως να ανοίξει τον ασκό του Αιόλου για οικονομικές ατασθαλίες που βρίσκονται στο στάδιο της διερεύνησης από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Η απόφαση του CINEA (European Climate, Infrastructure and Environment Executive Agency) να ζητήσει την επιστροφή της ευρωπαϊκής χορηγίας μέχρι τον ερχόμενο Νοέμβριο βασίζεται στο αιτιολογικό της παράτυπης κατακύρωσης του διαγωνισμού για το τερματικό στο Βασιλικό θέμα το οποίο επίσης ερευνάται από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία σε δυο επίπεδα. Πρώτον αν τα ευρωπαϊκά κονδύλια που αντλήθηκαν για το ενεργειακό έργο κατέληξαν σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα που δεν είχαν καμία σχέση με το έργο και δεύτερον αν υπάρχουν ευθύνες της Κομισιόν για μη ενεργοποίηση διαδικασίας παράβασης εναντίον τις Δημοκρατίας στο στάδιο των προσφορών και κατακύρωσης του έργου στη κινέζικη κοινοπραξία CPP-METRON CONSORTIUM LTD. Ο κίνδυνος η Δημοκρατία να κληθεί να επιστρέψει ευρωπαϊκούς πόρους ήταν ορατός από το καλοκαίρι του 2024 όταν η Ε.Ε είχαν ζητήσει εξελίξεις από τη Λευκωσία οι οποίες όπως φαίνεται δεν ικανοποίησαν. Αυτό το οποίο μπορεί να πει κάποιος με σιγουριά είναι πως η κυβέρνηση εκτός από την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών έργων θα πρέπει να αντιμετωπίσει και ενδεχόμενες άλλες οικονομικής παρενέργειες που αφορούν το έργο αφού εκτός από τα €67 εκατ. για το έργο έχουν δαπανηθεί και άλλοι πόροι όπως από την ΕΤΕπ.
Η επιστροφή
Εάν και εφόσον υπάρχει συσχετισμός της απόφασης του CINEA με τις έρευνες που διεξάγει η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία αυτό σημαίνει πως η έρευνες που διεξάγονται από τον Απρίλιο του 2024 έχουν εντοπίσει ισχυρά στοιχεία για παρατυπίες στις διαδικασίες προκήρυξης και κατακύρωσης του έργου στο Βασιλικό. Η χρονική στιγμή όπου οι Βρυξέλλες ζήτησαν επίσημα την επιστροφή των €67 εκατ. δεν μπορεί να είναι τυχαία με τις πληροφορίες που υπάρχουν πως η ομάδα που πραγματοποιεί τις έρευνες αξιολογεί τις καταθέσεις που λήφθηκαν αναζητώντας πιθανές διαδρομές μαύρου πολιτικού χρήματος. Αυτό όμως που σχετίζεται περισσότερο με τους ευρωπαϊκούς πόρους που εκταμιεύθηκαν είναι η διαπίστωση πως προκύπτει ζήτημα με τον εποπτικό ρόλο της Κομισιόν. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της «Κ» που τεκμιριώνει το σκεπτικό βάση του οποίου ζητείται η επιστροφή των €67 εκατ. η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία παράλληλα με το κομμάτι διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων αναζήτησε στοιχεία και απαντήσεις αν η Κομισιόν από την αρχή του έργου είχε διαπιστώσει τόσες σοβαρές παραβιάσεις ώστε να ενεργοποιήσει διαδικασία παράβασης εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας, για το πώς βγήκε σε προσφορές, γιατί ανέθεσε το έργο στη κινέζικη κοινοπραξία, γιατί δεν την απέρριψε και γιατί δεν προκήρυξε εκ νέου τον διαγωνισμό. Για όλα αυτά η εικόνα που υπάρχει στην ανακριτική ομάδα είναι πως η Κομισιόν και η αρμόδια Διεύθυνση δεν προέβη στους απαιτούμενους ελέγχους. Οι πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν πως το συμπέρασμα στο οποίο έχουν καταλήξει οι ανακριτές είναι πως για το συγκεκριμένο έργο το πλαίσιο που ακολουθήθηκε ήταν προβληματικό εξ αρχής. Προς τούτο οι ανακριτές φαίνεται να έχουν στην κατοχή τους τις τοποθετήσεις όλων των αρμόδιων υπηρεσιών στην Κύπρο. Πληροφορίες αναφέρουν πως οι ανακριτές έχουν εντοπίσει στοιχεία από μια σύσκεψη που έγινε στο Προεδρικό Μέγαρο, το 2019, στην οποία φάνηκε ότι οι όροι της σύμβασης ήταν αυτοί που άφησαν μοναδικό διεκδικητή του έργου την κινέζικη κοινοπραξία. Μάλιστα σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες στην εν λόγω σύσκεψη η εκπρόσωπος της Νομικής Υπηρεσίας απευθυνόμενη στον τότε Γενικό Ελεγκτή, ο οποίος τον Απρίλιο του 2024 κατήγγειλε την Δημοκρατία για παρατυπίες στο έργο του τερματικού σε ευρωπαϊκά όργανα, του υπέδειξε πως οι προδιαγραφές της σύμβασης που τέθηκαν με τη σύμφωνη γνώμη και του ιδίου στην ουσία οδήγησαν σε μια φωτογραφική ανάθεση του έργου.
Οι πόροι
Με βάση επίσημα στοιχεία το τερματικό στο Βασιλικό επιχορηγήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή με €101 εκατ. από τα οποία εκταμιεύθηκαν €67,2 εκατ., με δάνειο €150 εκατ. από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και άλλα €87 εκατ. περίπου από την EBRD (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης). Τα όσα τεκταίνονται με το Βασιλικό παρακολουθούνται στενά απ’ όλους τους ενδιαφερόμενους όπως η ΕΤΕπ ο αντιπρόεδρος της οποίας άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο η τράπεζα να τερματίσει την οικονομική στήριξη του έργου. Ερωτηθείς σχετικά ο Κυριάκος Κακουρής απάντησε πως η τράπεζα «παρακολουθεί όλες τις εξελίξεις και οι λειτουργοί της είναι σε συνεχή επαφή με τους λειτουργούς της ΕΤΥΦΑ, της ΔΕΦΑ και το Υπουργείο Ενέργειας», υπογραμμίζοντας ότι «δεν υπάρχει καμία πρόθεση επί του παρόντος για να ζητήσει η ΕΤΕπ ανάκληση η τερματισμό του δανείου». Παρά τις καθησυχαστικές τοποθετήσεις του στελέχους της ΕΤΕπ ότι «καμία απόφαση επί του παρόντος για οτιδήποτε διαφορετικό από ό,τι υπάρχει μέχρι στιγμής» δεν έχει παρθεί, πρέπει να θεωρείται βέβαιο πως οι έρευνες της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας θα αφήσουν το αποτύπωμά τους ακόμα και αν πρόκειται για πόρους οι οποίοι προήλθαν από δανεισμό.
